InfoHub Logo

Eger jeke ómirińizde jolyńyz bolmaı, dostaryńyzben, áriptesterińizben aradaǵy qarym-qatynastaryńyz nashar bolsa, másele emosıonaldyq ıntellekt deńgeıiniń (EQ) tómendiginde bolýy múmkin. Muny kelesi suraqtarǵa jaýap berý arqyly anyqtaýǵa bolady.

1. Óz múmkindikterimdi obektıvti baǵalaımyn ba?

Siz ózderin óte ázilqoı adam retinde ustaıtyn, alaıda dostary tarapynan ázilderiniń túsinispeýshiligimen betpe-bet keletin adamdarmen kezdestińiz be? Ne bolmasa ózderin jazýshylar retinde qabyldaıtyn, biraq shyn máninde bul sala mamandarynan emes áýesqoılarmen tanys shyǵarsyzdar. Buǵan túsirgen sýretteri tek ózderine ǵana unaıtyn fotograftardy da qosyńyz. Atalǵan adamdardyń bári EQ deńgeıiniń tómendigimen erekshelenetinin aıtýymyz qajet.

Jaqsy damyǵan emosıonaldyq ıntellektisi bar adam óziniń myqty jáne álsiz jaqtaryn bilip, olardyń tıimdi tustaryn paıdalanyp, kemshilikteriniń ózine de, basqalarǵa da kederdi keltirmeýin qadaǵalap otyrady.

Emosıonaldyq ıntellektisiniń tómendigimen erekshelenetin adamdy anyqtaý úshin oǵan basqa adamdardyń kóńil-kúılerin túsinbeıtini jaıynda aıtsańyz bolady. Ol, óz kezeginde, tanystary arasynda ózinen asqan empatty kórmegenin habarlaıdy.

EQ deńgeıi tómendiginiń kórsetkishi: aınalańyzdaǵylardyń Sizdi túsinbeıtinin, baǵalamaıtynyn, barlyq jaqsy ıgi isterińizdi orynsyz synǵa alatytyn seziný.

2. Basqalardy synǵa alamyn ba?

EQ deńgeıi tómen adamdar, kóp jaǵdaıda, basqalardy synǵa alýdan taıynbaıdy. Bireýdi túsiný men oǵan keshirimmen qaraýdy ózderi úshin jaratylmaǵan emosıalar retinde qabyldaıdy. Mundaı jaǵdaıda olar basqa adamdardyń jaǵdaıyn túsinýge tyryspaı, keńes berýdi durys dep sanaıdy.

Mundaı adamdar basqalaryn óte sezimtal dep qarastyrǵandyqtan, olardy renjitýi múmkin sózder aıtyp, adamnyń osal tustaryn áshkereleýden de taıynbaıdy. Olar ózderiniń mundaı áreketterimen basqalarynyń júrekterin jaralaımyn dep oılamaıdy. Aınalasyndaǵy adamdardyń qaıǵylaryna ortaqtaspaıdy, kerisinshe, odan ári ýshyqtyra túsedi.

Psıhologtardyń aıtýynsha, munyń negizgi sebebi EQ deńgeıi tómen adamdardyń basqalarynyń sezimderin túsinbeýinde jatyr eken.

EQ deńgeıi tómendiginiń kórsetkishi: eger adam Sizdiń qaljynyńyzǵa aýyr jaýap qaıtarsa, Siz onyń tym emosıonaldy ekeni jáne kishi-girim keleńsizdikterge kóp kóńil bóletini týraly nátıje shyǵarasyz. Jáne ózińiz de ashý-yzaǵa tolasyz.

3. Basqa bireýdiń kózqarasyn qabyldaı alamyn ba?

Tómen EQ deńgeıine ıe adamdardyń taǵy bir ereksheligi olardyń daý-damaıǵa jaqyn turýy men birbetkeıligi bolyp tabylady. Mundaı adamdar óz pikirleriniń durystyǵyna senetinderi sonshalyq, basqalardy tyńdaǵylary da kelmeıdi. Óz pikirlerine qaıshy keletin pikirlerdi jalǵan aqparat retinde qabyldaıdy.

EQ deńgeıi tómendiginiń kórsetkishi: joq jerden ilik izdep, daý-damaıdy bastap ketýge ázir bolyp turasyz. Al qarsylasyńyzdan senimdi dálel keltirýin talap etesiz. Daýǵa dos-jarandaryńyzdy, týǵan-týystaryńyz ben áriptesterińizdi tartasyz. Aqyr aıaǵynda daý barlyǵyńyz úshin emosıonaldy turǵydan aýyr keledi.

4. Óz qatelerimde ózge adamdardy kinálaımyn ba?

Óz sezimderińizdi ustaı almaý kóp jaǵdaıda emosıonaldyq serpilisterge ákelýi múmkin. EQ deńgeıi joǵary adam óz boıynda qandaı sezimderdiń oryn alyp otyrǵanyn jáne olardyń qandaı jaǵdaılarǵa ákeletinin bilgendikten, mundaı serpilisterge oryn bermeýge tyrysady.

Al EQ deńgeıiniń tómendigimen erekshelenetin adamdardyń jaǵdaıy áldeqaıda qıynǵa soǵady. Ózińiz túsinbeıtin nárseni baqylaýǵa alyp, rettep otyrý óte qıyn. Sondyqtan aınalańyzdaǵy adamdar da mundaı emosıonaldyq serpilis mezetterin adam boıyndaǵy tepe-teńdiktiń buzylýymen baılanystyrady.

EQ deńgeıi tómendiginiń kórsetkishi: mundaı jaǵdaıda ózińizdi emes, qorshaǵan ortańyzdaǵy adamdardy kinálaısyz. Emosıonaldyq serpilis kózi retinde ózińizdi qarastyrý múmkindigine jol bermeısiz. Tańdaý bolmaǵandyqtan, osyndaı jaǵdaıǵa dýshar boldym, al jaqyndarym meni múldem túsinbeıdi dep, ózińizdi aıaýdan da tejelmeısiz.

5. Ózimniń shyn emosıalarymdy jasyramyn ba?

EQ deńgeıi tómen adamdar asa aýyr emosıalardy týdyratyn jaǵdaılarǵa tótep bere almaıdy. Olar mundaı jaǵdaılardan alys turýǵa tyrysatyndyqtan, ózderiniń shyn emosıalaryn jasyryn ustaıdy.

EQ deńgeıi tómendiginiń kórsetkishi: dostyq jáne ǵashyqtyq qarym-qatynastaryn uzaq ýaqyt boıy jalǵastyrý Siz úshin qıynǵa soǵady. Janyńyzdaǵy adamnyń kózqarasymen, onyń qajettilikterimen sanasý qajettiligi Siz úshin tym qıyn synaq bolyp tabylady, sondyqtan aıaýshylyq sezimderin bildirý qajet bolǵanda, ne isteý kerektigin bilmeýińiz de múmkin.

6. Ózimdi basqa bireýdiń ornyna qoıa alamyn ba?

Emosıonaldyq ıntellekt deńgeıi tómen bolǵanda, adam ne óziniń, ne basqasynyń emosıalaryn túsine almaıtyndyqtan, onyń empatıaǵa ıe emestigin aıtýǵa bolady. Alaıda keı jaǵdaılarda, mysaly, úısiz-kúısiz qalǵan ıt-mysyqtarǵa degen empatıasy bolmasa, adamdarǵa kelgende, onyń bári umyt bolyp qalady.

EQ deńgeıi tómendiginiń kórsetkishi: ózińizdi basqa bireýdiń ornynda bolǵan jaǵdaıda qandaı emosıalarǵa beriletinińizdi kóz aldyńyzǵa múldem elestete almaısyz.

EQ deńgeıi tómendigi kórsetkishine ıe adamdardyń taǵy kelesideı erekshelikteri bar:

- olar adamdardyń is-áreketteriniń astarynda ne jatqandyǵyn anyqtaýǵa umtylmaıdy;

- kóp jaǵdaıda negatıvti emosıalarǵa berilip, atalǵan emosıalardyń qaınar kózin anyqtaı almaıdy;

- kóbinese ózderin ǵana oılap, aınalasyndaǵy adamdarǵa kómek qajet ekenin baıqamaı qalady;

- qate jasaýdan qorqatyndyqtan, oryn alǵan qatelerinen keıin óz-ózderine kelý birshama ýaqyt alady jáne basynan keshirgen negatıvti tájirıbelerine qaıta orala beredi;

- ıntýısıalaryna senbeı, ony orynsyz dep sanaıdy;

- jańa jaǵdaılarǵa tez ýaqytta úırenise almaıdy, ózgeristerdi jek kóredi;

- adamdardy tyńdaý men aıtylǵan nárseni estı alý olar úshin múmkin emes qabiletter.

Psıholog Nıkolas Hol ázirlegen test suraqtaryna jaýap berý arqyly ózińizdiń emosıonaldyq ıntellekt deńgeıińizdi anyqtaı alasyz.

Emosıonaldyq ıntellektińizdi qalaı damytýǵa bolady.

- Ózińizdi zerttep kórińiz. Bul úshin belgili bir ýaqyt aralyǵynda (mysaly, bir apta boıy) basyńyzdan ótken jaǵdaılar men olardyń qandaı emosıalardyń kórinis berýine ákelgenin jazyp otyryńyz. Bárin jazýǵa tyrysyńyz: tańerteń oıanǵan mezette kóńil-kúıińizdiń qandaı bolǵanyn, tańǵy asyńyzdy ishken sáttegi sezimderińizdi, jumysqa bara jatqandaǵy oılaryńyzdy, bastyǵyńyzdyń sógis jarıalaǵan kezdegi sezimderińizdi jáne t.b. jazý qajet.

- Túrli emosıalardyń aǵzańyzǵa qalaı áser etetinin anyqtap alyńyz. Ǵashyq bolǵan kezdegi sezimderińiz qandaı, stress sátterinde jylaǵyńyz kele me, álde aınalańyzdaǵy nárseniń bárin qıratqyńyz kele me? Sharshaǵan kezdegi sezimderińizdi jáne, eń bastysy, aýyr emosıalarǵa jol bergennen keıingi kóńil-kúıińizdi zerdelep kórińiz.

- Emosıalaryńyz ben júris-turysyńyz arasyndaǵy baılanysty izdep tabýǵa tyrysyp kórińiz. Mysaly, ashýshań kezderińizde barlyq negatıvti janyńyzdaǵy adamǵa qarsy qoldanasyz ba? Al uıalǵan sátterde eshkimniń kózine kórinbeýge tyrysasyz ba? Osy araqatynasty taldaý arqyly ózińizdiń naqty ózgertkińiz keletin jaıttarǵa kóńil bólińiz.

- Ózińizdiń jaǵymdy emosıalaryńyzdyń qaınar kózin tabýǵa tyrysyńyz. Súıikti kafeńizge baryp otyrý, balańyzdyń kúlkisi, terezeden kórinetin ásem kórinis, ne bolmasa ormanǵa shyǵyp, serýendeý – osy tektes qarapaıym nárselerdiń biri Sizdi de jaǵymdy emosıalarǵa jeteleýi tıis. Olardy ózińizge jaǵymdy emosıa qajet bolatyn sátterdegi «bulaq kózi» retinde qabyldańyz. Árdaıym optımıs bolýǵa tyrysyńyz.

- Basqa adamdarmen sóılesý barysynda ashyq ári ustamdy bolýǵa tyrysyńyz. Óz kózqarasyńyzdy naqty bildirińiz jáne qarsylasyńyzǵa qysym kórsetýden aýlaq bolyńyz.

- Basqa biriniń kózqarasyn qabyldaý qabiletin damytý maqsatynda teledıdardan kórsetiletin pikir-saıystardy taldap kórińiz de, ózińizdi aldymen bir adamnyń, keıin onyń qarsylasynyń ornyna qoıyp kórińiz.

- Empatıany damytýǵa tyrysyńyz: ózińizdi basqa adamdardyń ornyna qoıyp, onyń qandaı emosıalarǵa berilgenin jáne kómektesý joldaryn qarastyryp kórýge talpynyńyz.

- Basqalardyń kózqarastaryn, oılaryn, pozısıalaryn bilip otyrýǵa tyrysý qajet. Olardyń emosıalaryn jasaǵan is-áreketteri men mımıkasy arqyly anyqtaýǵa tyrysyp kórińiz.

- Ózińizdiń ózge adamdarǵa qalaı áser etetinińizdi anyqtap alyńyz. Qýantasyz ba, álde ashýyn týǵyzasyz ba? Yzalandyrasyz ba, ne bolmasa tynyshtandyrasyz ba? Jaqyndaryńyzǵa atalǵan suraqtardy qoıý nátıjesinde ózińizge unamaýy múmkin jaýap alýdan qoryqpańyz, sebebi Siz óz minez-qulqyńyzdy kez kelgen ýaqytta túzete alý múmkindigine ıesiz. Muny esten shyǵarmaǵan jón.

- Óz is-áreketterińizdiń modelderin túsine bastaǵan kezde, olardy baqylaýǵa alý áldeqaıda ońaı bolatynyn da umytpańyz. Sebebi emosıalarǵa berilmeı, kez kelgen jaǵdaıda naqty ne isteý qajettiligin biletin bolasyz.

---