Erlik - dastan, Jeńis - dýman
Erlik - dastan, Jeńis - dýman
Oqýshy boıyna patrıottyq sezimdi uıalatýǵa jaýapkershilikti sezinýge, otanshyldyqqa, adamgershilikke baýlýda ashyq tárbıe saǵatynyń bereri óte zor. Oqýshyǵa tálim - tárbıe berýde bir sát róldik oıyndardy oınatý arqyly oqýshynyń patrıottyq sezimin rýhyn, kóterýge bolady. Sondyqtan da ótken jyldarynda uıymdastyrylǵan «Bastaýysh pedagogıkasy» bólimine qarasty İİ kýrs oqýshylarymen ótkizilgen «Erlik – Dastan, Jeńis - Dýman» taqyrybyndaǵy ashyq tárbıe saǵatymdy usynyp otyrmyn.
Túri: Teatrlandyrylǵan ádebı mýzykalyq, kompozısıalyq kesh
Maqsaty: Jeńis saltanatyn kóre almaı ketken bozdaqtardyń, búginde sany azaıyp qalǵan maıdangerlerdiń rýhyna bas ıe otyryp, oqýshylardy Otandy qorǵaýǵa erlik isterine taǵzym etýge batyl da bat yr erjúrek bolýǵa úıretý, elin jerin jaýdan qorǵaı bilýge, batyrlardyń ómir úlgisinde tárbıeleý.
Kórnekiligi: Uly otan soǵysy batyrlarynyń sýretteri, kitap jýrnaldar kórmesi gúl shoqtary erlik týraly naqyl sózder ınteraktıvti taqtadan beıne kórsetiledi
Tárbıe saǵatynyń barysy
1. 1941 jyl. Mektep bitirýshiler keshi.
( jastar ortada bılep júredi)
2. Soǵystyń bastalǵany týraly radıohabar jiberiledi.
3. Jigitterdiń ishinen bireýi óleńdi jatqa aıtady.
Oryndaýshy: -------------------------
Qosh bol elim qan maıdanǵa jóneldim
Janym barda jaýdyń jolyn bógermin
Ia bolmasa omyraýymnan oq tıip
Júregimniń qanyn jerge tógermin.
( Osy kezde soldattar kirip keledi).
Soldattar: jigitter sapqa turyńdar. Bizder elimiz úshin, jerimiz úshin halyq úshin maıdanǵa attanýymyz kerek. Barlyǵymyz Otan úshin qan keshýge daıynbyz ba?
Jigitter: Ia, daıynbyz! (jigitter shyǵyp ketedi, qyzdar shyǵaryp salady)
4. Ekrannan maıdan kórinisi kórsetiledi. (6 mınýt)
5. Kıno daýsy báseńdetiledi.
6. “Sheshe men kelin kórinisi”. (sahnada: Kıiz úı, qazan oshaq, aýyldyń beınesi kórsetiledi )
7. ( kelin oshaq basynda otyrady Kelinge maıdannan hat tasýshysy hat ákelinedi) “Jeńeshe, jeńeshe maıdannan hat keldi, aǵamnan hat keldi!”
(hat ákelýshi: Elikenova Móldir)
Kelin sózi:
- Qara qaǵaz! Apa meniń Rahymymnan kelgen qara qaǵaz! Qaıda meniń Rahymym, ólgeni ras pa? Joq, men ony bul ómirde joq degenge senbeımin! Joq!
(qasyna enesi tizerlep keledi )
Enesiniń sózi:
Kıno qaıta kórsetiledi. Soldattar maıdanda otyrǵandaı sahnaǵa shyǵyp ár jerge otyra qalady.
Soldattarǵa hat ákelinedi. “Jigitter, aýyldan, týǵan jerden hat keldi!”
Soldattar: - Maǵan! Joq maǵan!
11. Án: “ Zemlánka ”
(án oryndalyp jatqanda soldattar hattaryn oqyp otyrady, óleń aıaqtalyp qalǵanda jaımen ene men kelin de, maıdandaǵy soldattar da shyǵyp ketedi).
8. Kıno kórsetiledi. (kınoda jeńiske jetip, qýanyp jatqan halyq kórsetiledi
9. Kóńildi mýzyka oınaıdy. (maıdannan jaralanǵan sarbazdar keledi, qyzdary kútip alady. Barlyǵy bir birimen qaýyshady)
10. Maqpalǵa hat beriledi (Maqpal jylap turyp jigitine arnap óleń oqıdy)
11. Án: “ Soǵystan qaıtqan soldattar”
12. Mýzyka oınalady.
Júrgizýshi sózi:
Alpys bes jyl - beıbit kóktem tań atqaly,
Alpys bes jyl – shýaqty kún taratty ánin
Esimde sonan beri alpys bes ret
Ashyldy Jeńis kúnniń paraqtary
Alpys bes jyl - úzilmedi qustar áni
Ketti endi sum soǵystyń qyspaǵy áni
Alpys bes jyl - jaýymyzdyń ajal oǵy
Bizdiń el ústimenen ushpaǵaly
Talaı qus sodan beri qaıta oraldy
Talaı baq álemine qaıta ornady
Soǵysta ólgender tek oralmaıdy
Tek urpaq olar jaıly aıtady áni.
Jeńis ońaılyqpen kelgen joq. Jeńis jolynda Otan úshin sý keship talaı mıllıondaǵan asyl azamattar mert boldy. Jaýymen jan aıamaı shaıqasyp, erliktiń eren úlgilerin kórsetti. Ana jarynan aıyrylǵan jesir, bala ákesinen, anasynan aıyrylǵan jetim atandy. Fashısterdiń tutqyn lagerinde ana men bala aıýandyqpen óltirildi. Al, tylda qalǵan qarttar, analar men besikten beli shyqpaǵan balalar soǵystyń qaıǵy qasiretin arqalaı júrip, birde ash, birde toq tynbaı jumys istedi. Biraq eshkimniń saǵy synbady. Olardyń boıyndaǵy otanshyldyq sezim, qolyna qarý alyp sapqa turǵan kóptegen ult ókilderiniń tize qosqan birligi men erligi Jeńis saǵatyn jaqyndata tústi.
Eki qolmen shoq tósep oınaǵandar,
Keýdesin oqqa tósep laýlaǵandar
Bir sátke sol erlerdi eske alaıyq
Jeńis toıyn 65 jyl toılaǵandar!
(Bir mınýt únsizdik)
Júrgizýshi sózi:
Jeńis, Jeńis!
Seniń atyń uly arman
Batyrlyq pen qaısarlyqtan quralǵan
Men bul kúni astań-kesteń oı keshpeı
Men bul kúni tebirenbeı tura alman.
( Soǵys týraly, erlik týraly óleńder oqylady.)
Oryndaıtyndar: ----------------------------
13. Bı: “ Smýglánka”
Júrgizýshi sózi:
Jeńis degen shat kúlkisi balanyń
Tynyshtyǵy jer men jahan dalanyń
Jeńis degen syldyr kúlki, asqaq án
Tynyshtyǵyń sol jeńisten bastalǵan
Qorytyndy sóz:
Án: “ Den Pobedy”
Oqýshy boıyna patrıottyq sezimdi uıalatýǵa jaýapkershilikti sezinýge, otanshyldyqqa, adamgershilikke baýlýda ashyq tárbıe saǵatynyń bereri óte zor. Oqýshyǵa tálim - tárbıe berýde bir sát róldik oıyndardy oınatý arqyly oqýshynyń patrıottyq sezimin rýhyn, kóterýge bolady. Sondyqtan da ótken jyldarynda uıymdastyrylǵan «Bastaýysh pedagogıkasy» bólimine qarasty İİ kýrs oqýshylarymen ótkizilgen «Erlik – Dastan, Jeńis - Dýman» taqyrybyndaǵy ashyq tárbıe saǵatymdy usynyp otyrmyn.
Túri: Teatrlandyrylǵan ádebı mýzykalyq, kompozısıalyq kesh
Maqsaty: Jeńis saltanatyn kóre almaı ketken bozdaqtardyń, búginde sany azaıyp qalǵan maıdangerlerdiń rýhyna bas ıe otyryp, oqýshylardy Otandy qorǵaýǵa erlik isterine taǵzym etýge batyl da bat yr erjúrek bolýǵa úıretý, elin jerin jaýdan qorǵaı bilýge, batyrlardyń ómir úlgisinde tárbıeleý.
Kórnekiligi: Uly otan soǵysy batyrlarynyń sýretteri, kitap jýrnaldar kórmesi gúl shoqtary erlik týraly naqyl sózder ınteraktıvti taqtadan beıne kórsetiledi
Tárbıe saǵatynyń barysy
1. 1941 jyl. Mektep bitirýshiler keshi.
( jastar ortada bılep júredi)
2. Soǵystyń bastalǵany týraly radıohabar jiberiledi.
3. Jigitterdiń ishinen bireýi óleńdi jatqa aıtady.
Oryndaýshy: -------------------------
Qosh bol elim qan maıdanǵa jóneldim
Janym barda jaýdyń jolyn bógermin
Ia bolmasa omyraýymnan oq tıip
Júregimniń qanyn jerge tógermin.
( Osy kezde soldattar kirip keledi).
Soldattar: jigitter sapqa turyńdar. Bizder elimiz úshin, jerimiz úshin halyq úshin maıdanǵa attanýymyz kerek. Barlyǵymyz Otan úshin qan keshýge daıynbyz ba?
Jigitter: Ia, daıynbyz! (jigitter shyǵyp ketedi, qyzdar shyǵaryp salady)
4. Ekrannan maıdan kórinisi kórsetiledi. (6 mınýt)
5. Kıno daýsy báseńdetiledi.
6. “Sheshe men kelin kórinisi”. (sahnada: Kıiz úı, qazan oshaq, aýyldyń beınesi kórsetiledi )
7. ( kelin oshaq basynda otyrady Kelinge maıdannan hat tasýshysy hat ákelinedi) “Jeńeshe, jeńeshe maıdannan hat keldi, aǵamnan hat keldi!”
(hat ákelýshi: Elikenova Móldir)
Kelin sózi:
- Qara qaǵaz! Apa meniń Rahymymnan kelgen qara qaǵaz! Qaıda meniń Rahymym, ólgeni ras pa? Joq, men ony bul ómirde joq degenge senbeımin! Joq!
(qasyna enesi tizerlep keledi )
Enesiniń sózi:
Kıno qaıta kórsetiledi. Soldattar maıdanda otyrǵandaı sahnaǵa shyǵyp ár jerge otyra qalady.
Soldattarǵa hat ákelinedi. “Jigitter, aýyldan, týǵan jerden hat keldi!”
Soldattar: - Maǵan! Joq maǵan!
11. Án: “ Zemlánka ”
(án oryndalyp jatqanda soldattar hattaryn oqyp otyrady, óleń aıaqtalyp qalǵanda jaımen ene men kelin de, maıdandaǵy soldattar da shyǵyp ketedi).
8. Kıno kórsetiledi. (kınoda jeńiske jetip, qýanyp jatqan halyq kórsetiledi
9. Kóńildi mýzyka oınaıdy. (maıdannan jaralanǵan sarbazdar keledi, qyzdary kútip alady. Barlyǵy bir birimen qaýyshady)
10. Maqpalǵa hat beriledi (Maqpal jylap turyp jigitine arnap óleń oqıdy)
11. Án: “ Soǵystan qaıtqan soldattar”
12. Mýzyka oınalady.
Júrgizýshi sózi:
Alpys bes jyl - beıbit kóktem tań atqaly,
Alpys bes jyl – shýaqty kún taratty ánin
Esimde sonan beri alpys bes ret
Ashyldy Jeńis kúnniń paraqtary
Alpys bes jyl - úzilmedi qustar áni
Ketti endi sum soǵystyń qyspaǵy áni
Alpys bes jyl - jaýymyzdyń ajal oǵy
Bizdiń el ústimenen ushpaǵaly
Talaı qus sodan beri qaıta oraldy
Talaı baq álemine qaıta ornady
Soǵysta ólgender tek oralmaıdy
Tek urpaq olar jaıly aıtady áni.
Jeńis ońaılyqpen kelgen joq. Jeńis jolynda Otan úshin sý keship talaı mıllıondaǵan asyl azamattar mert boldy. Jaýymen jan aıamaı shaıqasyp, erliktiń eren úlgilerin kórsetti. Ana jarynan aıyrylǵan jesir, bala ákesinen, anasynan aıyrylǵan jetim atandy. Fashısterdiń tutqyn lagerinde ana men bala aıýandyqpen óltirildi. Al, tylda qalǵan qarttar, analar men besikten beli shyqpaǵan balalar soǵystyń qaıǵy qasiretin arqalaı júrip, birde ash, birde toq tynbaı jumys istedi. Biraq eshkimniń saǵy synbady. Olardyń boıyndaǵy otanshyldyq sezim, qolyna qarý alyp sapqa turǵan kóptegen ult ókilderiniń tize qosqan birligi men erligi Jeńis saǵatyn jaqyndata tústi.
Eki qolmen shoq tósep oınaǵandar,
Keýdesin oqqa tósep laýlaǵandar
Bir sátke sol erlerdi eske alaıyq
Jeńis toıyn 65 jyl toılaǵandar!
(Bir mınýt únsizdik)
Júrgizýshi sózi:
Jeńis, Jeńis!
Seniń atyń uly arman
Batyrlyq pen qaısarlyqtan quralǵan
Men bul kúni astań-kesteń oı keshpeı
Men bul kúni tebirenbeı tura alman.
( Soǵys týraly, erlik týraly óleńder oqylady.)
Oryndaıtyndar: ----------------------------
13. Bı: “ Smýglánka”
Júrgizýshi sózi:
Jeńis degen shat kúlkisi balanyń
Tynyshtyǵy jer men jahan dalanyń
Jeńis degen syldyr kúlki, asqaq án
Tynyshtyǵyń sol jeńisten bastalǵan
Qorytyndy sóz:
Án: “ Den Pobedy”
You Might Also Like
