InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Eýrazıa materıginiń ishki sýlary

Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Materık ishki sýlarynyń jer bederi men klımatqa baılanystylyǵyn kórsete otyryp,
Eýrazıa ózenderiniń jalpy erekshelikterin,sondaı – aq Soltústik Muzdy, Atlant, Tynyq jáne Úndi muhıttarynyń sý alaptarynyń erekshelikterin kórsetý.
Damytýshylyq: Oqytý barysynda ár túrli ádis tásilderdi qoldana otyryp, oqýshylardyń sabaqqa
qyzyǵýshylyǵyn arttyrý jáne logıkalyq oılaý qabiletin damytý, oı órisin keńeıtý.
Tárbıelik: Oqýshylardy tabıǵatty súıe bilýge, ony qorǵaýǵa ózara syılastyqqa, únemi sabaqqa daıyn kelýge, uıymshyldyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaqty meńgertý.
Sabaqtyń ádisi: Aralas sabaq: túsindirmeli suraq jaýap, test jumysy, oıyndar.
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, dúnıe júziniń fızıkalyq kartasy, Eýrazıanyń fızıkalyq kartasy, kartochkalar, dıdaktıkalyq materıaldar.

Sabaqtyń barysy: I. Uıymdastyrý bólimi:
1. Sálemdesý
2. Oqýshylardy túgendeý
3. Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn qadaǵalaý.
4. Oqýshylarǵa sabaqtyń taqyrybyn, maqsatyn habarlaý, túsindirý
5. Ótken taqyryp boıynsha, bilim-bilik daǵdylaryn tekserý.

II. Úı tapsyrmasyn suraý:
1 - 5 topqa Bergen, Lıssabon, Abasırı, Kalkýtta, Ulanbatyr qalalarynyń dıagramlary beriledi. Oqýshylar dıagramlarǵa qarap, sol qalanyń eń ystyq jáne sýyq aılaryn, jyldyq jaýyn-shashynnyń mólsherin, túsetin merzimderin anyqtaý.

Test jumysy
1. Eýrazıa materıgin neshe klımattyq beldeý kesip ótedi?
a) 6 á) 7 b) 8 v) 9
2. Eýrazıanyń ońtústik shyǵysyndaǵy araldardy qamtıtyn beldeýdi ata?
a) Ekvatorlyq
á) Tropıktik
b) Qońyrjaı
v) Arktıkalyq
3. Aýa temperatýrasy turaqty túrde tómen qysta - 40 S, - 50 S bolatyn beldeý.
a) Sýbarktıkalyq b) Sýbtropıktik
á) Sýbekvatorlyq v) Arktıkalyq
4. Islandıa aralynan bastalyp, jińishke jolaq túrinde ótedi?
a) Arktıkalyq
á) Qońyrjaı
b) Ekvatorlyq
v) Sýbarktıkalyq
5. Bıiktik klımattyq beldeýler qaı taýlarda aıqyn baıqalady?
a) Appalach, Oral
á) Gındýkých, Karpat
b) Alpi, Kavkaz, Tán - Shan, Gımalaı
v) Tıbet, Pamır
6. Dúnıe júzindegi aýdany jóninen iri materık?
a) Soltústik Amerıka
á) Eýrazıa
b) Aýstralıa
v) Afrıka
7. Eýrazıadaǵy eń aýmaqty klımattyq beldeý?
a) Qońyrjaı
á) Arktıkalyq
b) Tropıktik
v) Ekvatorlyq
8. Tropıktik klımattyq beldeý materıktiń qaı bóligin
qamtıdy?
a) Ońtústik batys
á) Ońtústik shyǵys
b) Shyǵys
v) Batys
9. Jaýyn - shashyn mólsheri jazyq jerlerde azaıyp, taýlarda artýyn ne dep ataıdy?
a) Kontınenttik
á) Mýsondyq
b) Shuǵyl kontınenttik
v) Qońyrjaı kontınettik
10. Sýbtropıktik klımattyq beldeýge jazda jáne qysta
qandaı aýa massalary áser etedi.
a) Tropıktik, qońyrjaı
á) Arktıkalyq
b) Arktıkalyq, qońyrjaı
v) Qońyrjaı teńizdik, qońyrjaı kont.
Jaýaptary: 1 - Á, 2 - A, 3 - V, 4 - V, 5 - B, 6 - Á, 7 - A, 8 - V, 9 - B, 10 - A

Eýrazıa ishki sýǵa baı. Sý qory jóninen Ońtústik Amerıkadan keıingi ekinshi orynda. Munda jer sharynyń kóptegen iri ózenderi, kólemdi jáne tereń kólderi, jer asty sýynyń mol qory bar. Keń alqapty batpaqtar men muzdyqtar alyp jatyr. Olardyń ornalasýy men taralýy jer bederi men klımatqa tikeleı baılanysty keledi.
Ózen tory materıktiń ishki aýdandary men ońtústik – batysynda óte sırek, tek jaǵalyq bólikterine qaraı jıileıdi. Materıktiń ⅓ bóligin ishki tuıyq alap quraıdy. Soltústik Muzdy muhıt alabyna materıktiń Reseı jeri arqyly aǵyp ótetin eń iri ózenderi men Skandınavıa túbeginiń qysqa ózenderi jatady.