InfoHub Logo

Maqala bilim berýde qandaı aıyrmashylyqtardyń baryn túsinýge kómektesedi.

Qarjylandyrý

Eýropa elderi oqytýdyń jańa baǵdarlamalaryn, sonymen qatar synyptar men aýdıtorıalardyń ishin zamanaýı qurylǵylarmen, jańa tehnologıalarmen jaraqtandyrýdy qarqyndy túrde qarjylandyryp otyrady. Bul óz kezeginde oqýshynyń mektepte ózin jaıly sezinýine kómektesedi. Iaǵnı bilimniń de sapasy joǵarlaıdy. Mysaly, Fınlándıada barlyq oqý quraldary jáne keńse qural-jabdyqtary tegin beriledi. Bizdiń mektepterde bundaı kómek qarastyrylmaǵandyqtan, ata-ananyń oqýǵa kerekti qural-jabdyqtaryn ózi satyp alýyna nemese aqsha jınap alǵyzýyna týra keledi.

Oınaımyz da oqımyz, oqımyz da oınaımyz

Eýropalyq metepterdiń bastaýysh synyptarynda oqıtyn búldirshinder oıyn barysynda baǵdarlaýdy, dúkende jasaǵan saýdanyń, odan qalǵan aqshanyń esebin durys júrgizýdi, jumysqa qabyldanar kezdegi áńgimelesýdi sátti ótkizýdi úırenedi. Bul ádister olardyń ujymǵa beıimdelýine, bilimge degen qyzyǵýshylyqtaryn damytýǵa kómektesedi. Bala sabaqta mindetti túrde taqtaǵa shyqpaı, partada nemese edende otyryp-aq jaýap bere alady. Sonymen qatar tártibi sál qatal mektepter de kezdesedi. Degenmen onda da negizgi pánder oıyn túrinde ótedi. Al oqý baǵdarlamalarynda mindetti túrde qol óner, mýzyka, sýret óneri, bı úıirmesi sıaqty túrli baǵyttar qamtylady.

Qazirgi otandyq bilim baǵdarlamalary múlde basqa ádisti qoldanady. Birinshi synypqa baratyn oqýshy aldyn-ala kem degende bir álipbıdi jattap, sanaýdy bilýi tıis. Sómkedegi oqýlyqtardyń salmaǵy oqýshynyń salmaǵymen para-par. Al keıbir oqýshyǵa qoıylatyn talaptar oqýshynyń mektepke barýǵa zaýqyn ketirip qana qoımaı, tipti oqýǵa degen nıetinen aınytary anyq.

Kásiptik beıimdeý

Kóptegen eýropalyq elderde óskeleń urpaqqa kásiptik bilim berýge aıtarlyqtaı kóńil bólinedi. Mektep baǵdarlamasynda oqýshylary túrli mamandyqtarmen tanysyp, praktıkalyq sabaqtar ótiziledi. Osy arqyly balanyń bolashaq mamandyǵyn tańdaýyna kómektesedi.

Bilim berý júıesinde eleýli oryndy jekelegen pánderdi tereńdetip oqytatyn synyptar men mektepter alady. Ásirese fızıka, matematıka jáne shet tilderin tereńetip oqytý keńinen taralǵan. Mysaly, Germanıada ustazdar pratıkalyq sabaq barysynda oqýshynyń qabiletin eskere otyryp, bolashaqta mamandyqty tańdaýyna járdemdesedi.

Zertteýlerge súıensek, eń úzdik dep Fınlándıanyń bilim berý júıesi tanyldy. Oqýǵa degen súıispenshiligi úshin Fın mektepteriniń túlekteri birinshi oryndy ıelenedi, sonymen qatar matematıka men jaratylystaný salasynda kósh bastap tur.

Ustazdardyń eńbegi

Ustazdardyń jumysyn erekshe atap ótkimiz keledi. Shet elde ustaz mamandyǵy syıly, ári eńbegi joǵary baǵalanady. Mysaly, fındik ustazdar aıyna 3-4 myń dollar jalaqy alady.

Bilim berýdiń eýropalyq júıesinde oqýshyǵa til tıgizýden, abyroıyna nuqsan keltirýinen qorǵaý sharalary qarastyrylǵan. Mektepterde arnaıy daıyndalǵan áleýmettik qyzmetkerler men psıhologtar jumys isteıdi, ári ustazdar ózderine oqýshyǵa dóreki qarym-qatynas jasaýǵa jol bermeıdi.

Otandyq mektepterde ustazdardyń jalaqysy óte tómen, al ustaz degen qurmetti atty bári de umyt qaldyrǵan, ókinishke qaraı, tipti keıbir muǵalimderdiń ózderi de ony umytqan.

Kóńilge kirbiń túsiretin sátter kóp-aq, alaıda moıymaımyz, barlyq kemshilikterdiń artynda oryndalmaı jatqan múmkindikter, minsizdikke degen umtylys pen bárin ózgertýge degen talpynystyń jatqandyǵy anyq.

---