InfoHub Logo

Informatıka (7 synyp)
Sabaqtyń taqyryby: Faıldar men qapshyqtar
Sabaqtyń maqsaty:
Faıldar jáne qapshyqtar týraly tolyq maǵlumat bere otyryp, oqý prosesinde qoldanbaly tapsyrmalar jasaýdy jáne alǵan bilimderin damytady;
Mindetteri:
Mazmunǵa baılanysty mindeti: Oqýshylardy faıldar, qapshyqtar, tańbashalar uǵymdarymen tanysa otyryp, olarmen jumys isteý ádis - tásilderin meńgeredi;
STO – ǵa baılanysty mindeti: Shapshańdyqqa, jumysty júıeli jasaýǵa, jasaǵan is - áreketti naqty jetkize bilýge jáne kompúterdi erkin meńgerýge úırenedi, óz betimen jumys isteýge daǵdylanady.
Áreketke baılanysty mindeti: Jańa málimetter arqyly bilim qoryn kóbeıtý, oı - órisin damytý, «bilsem» degen daǵdylaryn qalyptastyryp, qyzyǵýshylyǵyn arttyrady. Oqýshylar topta jumys jasaıtyn bolady.
Sabaq túri: damytpaly
Sabaq tıpi: Jańa bilimdi meńgerý sabaǵy.
Ádis - tásilderi: «Avtor oryndyǵy» oıyny, praktıkalyq jumys, toppen jumys, BBB ádisi, “Sıqyrly taıaqsha” oıyny.
Pánaralyq baılanys: Matematıka, fızıka.
Kórneki quraldar: demonstrasıalyq kórsetilim, oqýlyq, tapsyrmalar.

Sabaqtyń barysy: 1. Oqýshylardy uıymdastyrý
a) sálemdesý, túgeldeý
b) oqýshylardyń sabaqqa ázirligin tekserip, eki topqa bólý
2. Úıge berilgen tapsyrmany tekserý
Bul bólim «Avtor oryndyǵy» oıyny arqyly júrgiziledi.

1. “Meniń kompúterim”qapshyǵynyń terezesi arqyly baǵdarlamalardy qalaı iske qosamyz?
2. Baǵyttaýysh baǵdarlamasy arqyly baǵdarlamalardy qalaı iske qosamyz?
3. “Pýsk”batyrmasyn paıdalanyp baǵdarlamalardy qalaı iske qosamyz?
4. Qapshyqtar belgileriniń janyndaǵy «+» nemese «-» belgisi qandaı maǵyna bildiredi?
5. Baǵyttaýshy baǵdarlamasy neshe bólikten turady?

3. Jańa taqyrypty túsindirý
4. Tapsyrmalardy oryndaý
5. Sabaqty bekitý
6. Úıge tapsyrma berý
İ. Qyzyǵýshylyqty oıatý:
Faıldar men qapshyqtar degen ne jáne olar týraly ne bilemiz?

İİ. Maǵynany taný:
Jańa túsinikter:
FAILDAR MEN QAPSHYQTAR
Qapshyq degenimiz - bul obektilerdiń birlestigi. Windows obektilerin negizgi jáne arnaıy dep shartty túrde bólýge bolady. Windows XP – diń negizgi obektilerine qapshyq - tar, programmalar, qujattar jáne tańbashalar jatady.
Arnaıy obektilerine: Bas menú, Basqarý taqtasy, Meniń kompúterim jáne Sebet jatady. Qapshyqtar kompúterde belgili tártippen ornalasady, ony ıerarhıa dep ataıdy. Windows XP - diń qapshyqtarynyń ıerarhıasynyń eń basy Jumys ústeli qapshyǵy bolyp tabylady. Bul barlyq qapshyqtardyń analyq qapshyǵy retinde qoldanylady. Onyń birqatar erekshe qasıetteri bar. Jumys ústeli barlyq terezelerdiń astynda bolady, ol barlyq terezeler jımalanǵan kezde ǵana tolyq kórinedi.

Bul WindowsXP obektileriniń shartty ıerarhıasynyń sqemasy bolyp tabylady.

Faıl degenimiz ne? Faıl — aty bar birqatar baıttar tizbegi. Faıl ne baǵdarlama, ne qujat bolýy múmkin. Windows - ta baǵdarlamalardyń basqa ataýy — qoldanba da qoldanylady.
Ár faıldyń aty bolady. Onyń aty oń jáne sol bólikten turady. Oń jaq bóligi úsh sımvoldan turady jáne onyń tıpin anyqtaıdy. Sol jaq bóliktiń uzyndyǵy 1 - 255 sımvolǵa deıin bolady.
Faıl tıpteriniń keıbir negizgi "qujat retinde" belgilenýleriniń tizimi tómende keltirilgen:
*. bmp Paint grafıkalyq qoldanbasynyń sýreti
*. doc Word jáne WordPad mátindik redaktorlarynyń qujattary
*. txt Bloknot qoldanbasynyń qujaty
*. wav Fonograf qoldanbasynyń dybystyq faıly.
*. avi Beıne - klıp
*. xls Excel kestelik prosesorynyń qujaty
*. ppt PowerPoint qoldanbasynyń tusaýkeseri

Qapshyqtar (býmalar) - bul qandaı da bir belgisi boıynsha faıldardy birlestirý, mysaly, taqyryptyq belgisi boıynsha: bir ǵana oıynǵa nemese redaktorǵa jatatyn faıldar. Basqa sózben aıtqanda, qapshyq - bul aty atalǵan faıldar toby. Windows'98 - diń qapshyqtary katalog rólin atqarady. Turmystyq deńgeıde qapshyqty kádimgi ishine qaǵaz betterin — faıldardy salatyn qapshyqpen salystyrýǵa bolady. Windows'98 - degi barlyq faıldar, qujattar men baǵdarlamalar qapshyqtarda saqtalady. Qapshyqtyń aty, faıldyń aty sıaqty onyń mazmunyn kórsete alady.
Qapshyqtyń pıktogramsy bolýy múmkin. Qapshyqtarda tańbashalar, faıldar jáne basqa qapshyqtar da bolýy múmkin. Qapshyq bos bolýy da múmkin. Qapshyqta aty birdeı obektiler bolmaýy kerek. Qapshyqtyń ishindegisin qarap shyǵý úshin, maýstyń batyrmasyn onda eki ret basý jetkilikti.
Qapshyqtar eki túrde bolady:
- kádimgi qapshyq - katalogtar;
- arnaıy qapshyqtar (Meniń kompúterim, sebet, prınterler jáne t. b.).
Qapshyqtardy qurý jáne onyń kurylymy:
Qapshyq elementteri: taqyryp, menú, terezeni basqarý batyrmalary, aınaldyrý jolaǵy, qural - saımandar taqtasy, qalyp - kúı joly. Qajet elementter jıynyn myna jolmen tańdaýǵa bolady: Túr - Qural - saımandar taqtasy jáne Túr => Qalyp - kúı joly.
Terezede jana qapshyq qurý.
Qapshyqty Faıl => Sozdat => Papka komandasymen qurady. Muny oryndaǵannan keıin osy terezeniń qapshyqtary men faıldarynyń tiziminiń sońynda jańa qapshyq belgishesi paıda bolady. Qapshyqtyń atyn ony qurǵannan keıin birden engizýge bolady. Faılǵa at berilmegen jaǵdaıda oǵan avtomatty túrde "Jańa faıl" aty menshikteledi.

Jumys ústelinde jańa qapshyq qurý
Jumys ústeliniń jańa qapshyqty ornalastyrmaqshy bolǵan jerinde maýstyń oń jaq batyrmasyn basý — konteksti menú paıda bolady.
Sozdat => Papka komandasyn oryndaý. Jumys ústelinde qapshyq belgishesi paıda bolady. Qapshyqtyń atyn engizip, engizý pernesin basý
Jarlyq — bul baǵdarlamalardy iske qosý nemese faıldy ashý qasıeti bar pıktogram, obektiniń tamǵasy, kompúter úshin obektige jol nusqaıtyn komandalyq faıl, al paıdalanýshy úshin jumys ústelindegi nemese terezedegi jaı belgishe, ol Windows'98 - degi qandaı da bir obektige: faılǵa, qapshyqqa, dıskige, kompúterge, prınterge t. b. sáıkes keledi.
Tańbasha jeke bir obekt emes, ol faılǵa silteme ǵana. Sondyqtan ony joıǵanda faıldar joıylmaıdy. Tańbashada maýspen eki ret shertý, faılǵa nemese qapshyqtyń belgishesine eki ret shertý áserimen birdeı (baǵdarlama iske qosylady, qujat nemese qapshyq ashylady.)
Aǵymdaǵy terezede tańbasha qurý.
Aǵymdaǵy terezede tańbashalardy Faıl => Sozdat => Iarlyk, Faıl => Sozdat ıarlyk nemese konteksti menúdiń Sozdat - Iarlyk komandasynyń kómegimen jasaýǵa bolady. Tańbashany jasaǵannan keıin ony qajetti orynǵa, ornalastyrýǵa bolady.
Jumys ústelinde tańbasha qurý.
1. Júmys ústeliniń bos jerine meńzerdi ornalastyryp, maýstyń oń jaq batyrmasyn bassa, konteksti menú paıda bolady.
2. Sozdat => Iarlyk opsıasyn tandaǵanda, "Sozdanıe ıarlyka"("Tańbashany qurý") dıalog terezesi paıda bolady.
3. "Sholý" (Obzor) batyrmasyn basý, "Sholý" dıalog terezesin ashady. Faıldar men qapshyqtar arasynan obekt tabý.
4. "Ashý" batyrmasyn basý arqyly "Tańbasha jasaý terezesi" ashylady. Onda, faılǵa jol tolyq kórsetilgen.
5. "Dalee" ("Odan ári") batyrmasyn basý - "Tańbashanyń atyn tańdaý" (Vybor nazvanıa ıarlyka) dıalog terezesin ashady. Munda obektiniń júıelik atyn ózgertýge bolady.
6. "Daıyn" (Gotovo) batyrmasyn basý - Jumys ústelinde jańa tańbasha paıda bolady.

İİİ. Oı tolǵanys.
Tapsyrmalar:
1. Berilgen obektilerdiń attaryn úsh baǵanǵa bólip jazyńdar
2. Jumys ústelindegi «Tapsyrmalar» qapshyǵyn ashyńdar jáne kesteni toltyryńdar.
3. Jumys ústelinde óz esimińizben atalatyn qapshyq quryńyz. Sol qapshyqtyń ishinde tekstik qujat quryp, onyń ishine óziń týraly málimet jaz. Qapshyqtyń atyn ózgertińiz.
4. Jumys ústelinde birneshe tańbashalar quryńdar jáne olardy ashyp kórsetińder
5. Úlestirmedegi tapsyrmalardy oryndaý

Sabaqty bekitý suraqtary:
● Baǵdarlamalardy iske qosý jáne qapshyqtardy ashýdyń neshe joly bar?
● Faıl degenimiz ne? Tolyq sıpattama ber.
● Qapshyq degenimiz ne? Qapshyq qurý joldary qandaı?
● Tańbasha degenimiz ne? Tańbasha qurý joldary qandaı?

Sabaqty qorytyndylaý
«Sıqyrly taıaqsha» ádisimen qorytyndylaý
Oqýshylar sabaqta ne úırengenderin bir - bir sóılemmen aıtyp shyǵady.

Oqýshylardy baǵalaý.
Úıge tapsyrma: