InfoHub Logo

Atyraý oblysy, Mahambet selosy,
D.Tólenov atyndaǵy mektep-gımnazıasynda
psıholog Salıhova Ásel

Jasóspirimniń UBT tapsyrýǵa daıyndyǵy kezinde ata - analarǵa psıhologıalyq kómek kórsetý.

Maqsaty: Ata analarǵa UBT - nyń mańyzdylyǵy týraly maǵlumat berý, emtıhan aldynda jáne emtıhan kezinde oqýshylardy emosıonaldyq psıhologıalyq turǵydan qoldaý kórsetý jáne jaǵymdy ahýal ornatýǵa yqpal etý.
Sálemetsizder me búgingi semınarǵa qatysýshylar! Astarly aıtar oıy bolsa, marjandaı terer sózi bolsa, sol kúnniń tekke ótpegeni eken deıdi dana halyq. Búgin sol sátti kúnderdiń birin sizdermen birge ótkizgenime qýanyshtymyn!
«Jasóspirimniń UBT tapsyrýǵa daıyndyǵy kezinde ata analarǵa psıhologıalyq kómek kórsetý» taqyrybynda ótkeli turǵan dóńgelek ústelge sizderdiń óz tańdaýlaryńyz boıynsha «Qol shapalaqtaý» trenıńimen ortaǵa shaqyramyn.

Nusqaý: Men bir adamdy tańdap aldyna baryp esimin aıtyp qolymdy shapalaqtap, onyń sońynan eremin, ol adam ózi kelesi adamdy tańdap onyń artynan eredi. Osylaısha ortaǵa alty adamdy dóńgeletip otyrǵyzamyz.

Tanysý: Bas árpińizge baılanysty boıyńyzdan tabylatyn qasıetpen tanystyryp ótseńiz.
Túıin: Árdaıym attaryńyzǵa saı minezderińizben súıkimdi bolyp júre berińizder degen tilekpen sergitý sátimen jalǵastyramyz!

Sergitý sáti: Sizderdiń nazarlaryńyzǵa bárimizge súıikti tanymal akterimiz Tursynbek Qabatovtyń ómirden alynǵan shyndyqty ázilmen jetkizgen UBT týraly bir kórinisin tamashalaıyq! Kúlkiniń astarynda úlken ózekti másele jatyr. Sol másele tóńireginde pikir órbitemiz.
- Bul kóriniste bala tárbıeleýde jaýapkershiliktiń eń birinshi ata - anada ekendigin túsindiredi. Sizdiń basty baılyǵyńyz, bolashaǵyńyz balańyz olaı bolsa, balańyzdyń aldaǵy ómirindegi eń alǵashqy synaǵyna qalaı daıyndaısyz? Qaı ýaqyttan bastap oılanasyz? Jalpy «synaq» degendi qalaı túsinesizder? ( Qatysýshylardyń pikirin tyńdaý)

Túıin: «Emtıhan» latyn sózinen «synaý» dep aýdarylady. Dál sol synaýdan 11 - synyp oqýshylary ár túrli jaǵdaıda ótedi. Synaýdan jeńil jáne tıimdi ótý úshin ata - analar róli erekshe jáne de mańyzdy ekenin túsinip otyrsyzdar.
UBT - ti tapsyrý qazirgi tańda jańalyq bolmasa da, jasóspirimderdi, ata - analardy kúızeliske ákelýi múmkin. Siz ózińizdiń qobaljýyńyzdy bala aldynda qanshalyqty jasyramyn degenmende jasyra almaısyz. Sondyqtan ózimizdi ustamdylyqqa shaqyryp, ishki kúızelisimizdi bildirtpeýmiz kerek. Óıtkeni sizdiń qobaljýyńyz balaǵa tez beriledi de, al balada qobaljý paıda bolyp, ózine degen senimsizdikke boı aldyrady.
Emtıhan tapsyrǵan kezdegi sátsizdikter nemese sáttilikterdiń barlyǵyn jasóspirimniń ózine artýǵa bolmaıdy. Sol jaýapkershilikke qol jetkizý úshin ata - ananyń, ustazdardyń ony qorshaǵan ortasynyń yqpaly men qoldaýy aýadaı qajet.

Jaǵdaıattar. (Jup qylyp beremiz)
İ - jaǵdaıat
UBT aıtýly kún jaqyndaǵan saıyn mektep bitirýshi balanyń uıqysy qashyp, mazasyzdana bastady. Emtıhan kúni de jetti. UBT kúni ol óziniń kútkeninen tómen upaı jınady. Balanyń ata - anasy retinde balaǵa qandaı qoldaý kórsetesiz. Onyń tómen upaı jınaǵan sebebi nede dep túsindiresiz?
Túıindeme: Psıhologıalyq jaǵynan ózimiz daıyn bolýymyz kerek. Stress - eń basty sátsizdiktiń jaýy. Ol úshin shyndyqty moıyndatyp, oǵan beıimdelip, shyńdalý kerek. Mysaly: «UBT eshqaıda ketpeıdi, men odan qutyla almaımyn, bul synaq meniń ómirimde de bolady» dep ózin úıretýde balasyna ata - anasy yqpal etý kerek.
Synaq tájirıbesinde dáleldengendeı, keıbir ata - analar aldyn ala baıbalam salyp, shyndyqty kóz aldyna elestetýdiń ornyna basqa ádisterdi oılap tabýǵa jumystanady. Mysaly: tanys - tamyr izdeý, aqshamen sheshiledi degen sıaqty t. b bos áreketke jol beredi. Bul balanyń sanasyn ýlaıdy, bosqa ýaqytyn ótkizedi. Aqyr sońynda bala tómen upaı jınaıdy.
Kerisinshe ata - ana balanyń kún tártibin qadaǵalap, daıyndyq kýrstaryn júıeli josparlap berse, balanyń basqa nárseni oılaýǵa ýaqyty da bolmaıdy. Sebebi onyń aldynda bir maqsat bar. Bul nátıjeli daıyndyq.
2. Jaǵdaıat: Synaq alańyna kirgende oqýshy ózin - ózi basqara almaıtynyn aıtyp ýaıymdap otyr. Qalaı kómektesesiz? Qalaı sabyrlyqqa shaqyrasyz? Stresstiń aldyn alýǵa baılanysty qandaı aýtotrenıngtik jattyǵýlar jasaýdy úıretesiz?
Túıindeme: - Zeıinin turaqtandyryp, óz - ózine kelý úshin ózimizdi jaıly ustaýǵa úıretý. Onyń basty ádisi tynys alýdy retteýde mynadaı jattyǵýlar jasaýǵa bolady. Bizdiń qolymyzda barlyq múshemizben belsendi qyzmet atqaratyn núkteler bar. 1) Oń qoldaǵy bas barmaqpen suq saýsaqtyń ortasyn demińdi ishińe tartyp, sol qolyńnyń bas barmaǵy men suq saýsaǵymen qysyp, saýsaqtaryńdy bosańsyta otyra demińdi syrtqa shyǵarasyń. 5 ret osylaısha qaıtalaımyz.
2) Endi osy alaqanymyzdyń ortasyna kelesi qolymyzdyń bas barmaǵyn qatty qoıyp tynys alyp, saýsaǵymyzdy alǵan kezde, demimizdi syrtqa shyǵaramyz. 5 ret osylaısha qaıtalaımyz.
Jáne ózimizge ózimiz aýtotrenıgtik jattyǵýlar jasaımyz. Mysaly:
Men óz - ózime mınýt saıyn senimdimin!
Men óz - ózime saǵat saıyn senimdimin!
Men óz - ózimen kún saıyn senimdimin!
Men óz - ózime apta saıyn senimdimin!
Men óz - ózime jyl saıyn senimdimin! dep tynys ala otyryp, aınaǵa qaraı otyra kún saıyn aıtyp, jáne «Men osy aptada juma saıynǵy daıyndyq testisinde qalaǵan upaıǵa qol jetkizemin», «Men UBT da jaqsy nátıjege jetemin». «Qalaǵan mamandyǵyma túsemin» dep óz - ózine aıtyp, sanasyna sińirý kerek.