- 23 jel. 2021 00:00
- 250
Jýrnalısiń jazý óneri -onyń basty qasıeti
Jýrnalıs mamandyǵy qyzyqty ári kútpegen kezdesýlermen, saıahatpen, aqparattar teńizimen tyǵyz baılanysty jáne bul mamandyqtyń ıesi bárinen de birinshi habardar bolýy kerek. Jýrnalıs bolý – maqsatker, talapshyl ári bir ýaqytta tez til tabysqysh, yqylasty, baýyrmal bolý degen sóz. Qoǵamdaǵy qubylystardy zerttep-zerdeleý jolynda ózińniń kúshiń men ýaqytyńdy aıamaıtyn dárejege jetkende, ózińniń shyn talantyńmen oqyrmandy baýrap alatyn shabytyń shyńdalǵanda ǵana jaqsy jýrnalıs bola alasyń. Qalamyń men qaǵazyń arqyly qorǵansyzǵa pana bolyp, ádilettik tapqanda, bireýge úmit uıalatqan sátte osy mamandyqtyń qudiretin sezinýge bolady. Jýrnalısıkanyń naqty anyqtamasy joq. Árkim oǵan ózinshe anyqtama berýge tyrysady.
Jýrnalıs — bul jaza alatyn adam. Aıtpaǵymyz aspazdyqqa arnalǵan kitapqa mázir nemese týystaryna ádemi quttyqtaý jazýǵa ıkemi barlar emes. Ol álemde bolyp jatqan alýan qubylysty zerttep, saralaı alatyn, ony jazbasha ádemi jetkzie alatyn bolýy kerek. Qupıa toly kúndelikterin, jazbalaryn jazý ústelinde saqtap, ózin "qalam sheberimin" dep ataıtyndar jýrnalıs emes. Atalǵan mamandyq ıegerleri buqaralyq aqparat quraldaryna, ınternet basylymdarǵa jańalyqtar, fotoesepter, maqalalar daıyndaıdy.
Maqalada másele de naqty qoıylǵan, onyń týyndaý sebepteri men sheshý joldary da jazylǵan, dáleldi faktiler de jetkilikti. Oqyp otyryp, naǵyz pýblısısıkalyq maqalanyń úlgisin kóremiz.
«Oqyrmandar arasynda bılikke qarsy maqala jazǵan, belgili bir sheneýnikti 'soıyp salǵan ' opozısıalyq kózqarastaǵy jýrnalıserdi myqty, minezdi dep baǵalap, kótermeleıtin ádet qalyptasqan. Menińshe, kez kelgen taqyrypty jer jerine jetkizip, aqtyń aq, qarany qara ekenin dáleldep, bastaǵan isin aıaqsyz qaldyrmaı, túpki nátıjege jetken jýrnalıs- minezdi jýrnalıs!»
Sonymen qatar, jýrnalısıka jolynda óz ornyn qalyptastyrǵan mamandar qazaq tilin durys qoldana almaıdy. “Qazir jastar birinen biri “neshe ret eki qabat boldyń?” dep suraıdy. Qazaqtyń “qansha qursaq kóterdiń?” degen sózderi oılaryna kirip shyqpaıdy.”
Qorytyndylaı kele,árıne, bárine birdeı topyraq shashpaımyn. Aıtylǵan barlyq sózderdi jas, qanattary qataımaǵan jýrnalıser , aǵasynyń aıtqan aqylyndaı qabyldaıdy. Jýrnalıserge bastysy shyndyqty jaza bilý, naqtylyq pen kórkemdik. Jazý óneri ekenin tilge tıek etken bolatynbyz. Endeshe sol ónerge barsha jýrnalıser shyńdalyp, boıyndaǵy talantyn odan ári damytsa, nur ústine nur bolǵaı. Naǵyz jýrnalıs – jaza alatyn alam. Jazyp otyrǵan taqyrybynyń álemine enip kete alatyn adam. Ol qasıetti boıda damytý úshin kóp kitap oqý kerek, tek qana izdenis ústinde bolý kerek.