InfoHub Logo

İlgergi kezde birneshe kók kepter patshasymen bir jerdi meken qylyp jatypty. Kúnderde bir kún aralarynan bir top kepter bir jaqqa jolaýshy baryp kelip, mundaǵy kepterlerge kórisip, esendik surasyp bolǵannan keıin, baryp, kelgen jerlerinen habar berip, sóz arasynda aıtypty:

— Bir kerýen saraı bar eken, sol saraıdaǵy kerýender kóship, saraıyn qaldyryp, basqa jaqqa ketipti. Ol saraıy ıesiz qalypty. Qansha zamannan beri halyq meken qylǵan saraılarda esepsiz dánder tógilip qalypty. Endi bizge uqsas qustar meken qylýǵa tıisti bolypty.

— Endi sol saraıǵa kóshsek, úsh-tórt kúnde jetip baryp, raqatqa batar edik, – deıdi. Ony barshasy maqul kórip, patshasyna aryz qylypty:

— Syıly bizdiń patshamyz, bizden birneshe kepterler jolaýshy kelgen edi, sol bir jaqsy habar aıtyp keldi. Bir kerýen saraıy bar eken, sol saraıdyń adamdary ketip, saraıy bos qalypty. Tógilgen astyqtary bar – deıdi. Sizden ruqsat bolsa, sol jerge kóship baryp, sol saraıdy meken qylsaq, úsh-tórt kúndik jol eken, sizden tilek qylamyz. Endigi ámir ózińizden, – dep sózderin bitiripti. Sol kezde patshasy:

— Sizder bul áńgimeni qoıyńyzdar, osy úırengen jerimizde turaıyq. Burynǵy rızyqty mise qylaıyq. «Pálen jerde baqyr bar, barsa, baqyr túgil taqyr da joq», «Artyq bolamyn dep tyrtyq bolypty», «Sary ıt saýǵa suraımyn dep, daýǵa qalypty» degen maqaldaǵydaı bolmaıyq,–deıdi.

Kók kepterler:

— Súıikti patshamyz, barsha buqara halqyńyz atynan ótinemiz. Sol bos saraıdy siz ben biz, meken qylyp turýǵa tıispiz. Úsh-tórt kúndik jol mehnatyn moınymyzǵa alyp, zor raqatqa jetemiz – dep ótinisedi.

Patshasy aıtady:

— Kópshilik, barmaqty maqul deseńizder de meniń kóńilime unamaıdy. Alaıda, barýǵa nıet qylypsyńdar, endi baralyq, – dep, bári maquldasyp, kerýen saraıyna qarata jol tartypty. Barshasy ushyp kele jatsa, jolda bir saıatshy tuzaq quryp, kóp dán shashyp qoıypty. Kepterler dándi kórip aldanyp, qulqyn tuzaǵyna uıyp, barshasy qona qalady. Birinen-biri qyzǵanysyp, birin-biri ıterip, bastyǵy patshasy bolyp tuzaqqa ilinedi. Ol kezde tuzaq qurýshy saıatshy tuzaq basynda joq eken, bir qarǵa kórip, saıatshyǵa habar qylmaq úshin qarqyldaı jóneledi. Qarǵanyń qarqyldaǵan daýsyn estisimen, saıatshy: «Qarǵa qarqyldaıdy, tuzaqqa bir nárse túsip qalǵan shyǵar» dep, tuzaǵyna qaraı júgiredi. Sol ýaqytta kepterdiń patshasy aıtady;

— Men aıtqan edim, kónbedińder, endi qulqyn tuzaǵyna ilindik. Qazir saıatshy kelip basymyzdy kesip, etimizdi tamaq, júnimizdi jastyq qylady.

Kepterlerdiń barshasy jylap, jannan úmit úzip, qaıǵyrysyp turady. Sonda patsha aıtady:

— Endi maǵan bir oı keldi. Barlyǵyń birdeı dem qosyp, báriń birden qanat qaǵyp umtylyńdar. Osylaı istesek, bálkim, tuzaqty úzip alyp keter me ekenbiz, – dep, bir-birine kúsh qosyp, qanattaryn qaǵysady. Tuzaqty julyp, aspanǵa shyǵady. Kerýen saraıyna qaraı ushyp kete barady. Saıatshy kepterlerdiń artynan júgirip, jete almaı qala beredi. Baǵanaǵy habarshy qarǵa arttarynan ushyp, bul kepterler qaı jerge qonar eken, qonǵan jerin kórip, saıatshyǵa habar qylaıyn dep, artynan birge ushyp júre beredi. Qatty shoshyp qalǵan kepterler esh jerge qonbastan, damylsyz ushyp otyryp, kerýen saraıyna kelip qonady. Qarǵa da saraıdyń tap aldyna kelip, qonyp otyr eken. Qaıtyp baryp habar qylýǵa saıatshy alys jerde qalady. Kepterdiń patshasy aıtady:

— Áne bir kóringen úlken orda inge meni jetkizińder! – deıdi. Kepterler patshasyn orda inge jetkizedi.

Kepter patshasy aıtady:

— E, tyshqan pirádar, inińnen shyq! – deıdi. Tyshqan patshasy ininen shyǵa keledi. Eki patsha esendesip bolǵan soń, kepterdiń patshasy aıtady:

— Eı, pirádar, tyshqan patshasy, men qansha kepterimmen kulqyn tuzaǵyna ilinip, shermende bolyp qaldym. Endi siz maǵan bir járdemshilik qylyp, meni osy tuzaqtan bosatsańyz eken, – dep, ótinedi. Sol kezde tyshqan patshasy áskerlerine ámir qylyp, kepterlerdiń tuzaǵyn qyrqyp, patsha men kepterlerdi tuzaqtan azat qylady. Patsha men kepterler tuzaqtan bosanyp, tyshqan patshasyna raqmet aıtady.

— Eı, pirádar, tyshqan patshasy, raqmet, sizdiń bizge qylǵan jaqsylyǵyńyz dúnıe qazynasymen tolsyn. Belgili maqal bar: «Jaqsylyqqa jaqsylyq» degen, men sizben dos bolyp, bir jaqsylyk, qyzmet qylarmyn degen úmitim bar, – deıdi.

Sonda tyshqan patshasy jaýap qaıyrady:

— Eı, pirádar, kepter patshasy, men sizge qylǵan jaqsylyqty mindet te qylmaımyn, sizben dos ta bolmaımyn. Óıtkeni «Jaqsylyqqa jamandyq» degen taǵy bir belgili maqal bar.

Kepter patshasy aıtady:

— Eı, tyshqan pirádar, siz qatelesesiz. Siz meni ólimnen qutqardyńyz. Sol jaqsylyqqa men qalaısha jamandyq qylamyn, – deıdi. Sonda tyshqan patshasy aıtady:

— Siz ilgeride jaqsylyqqa jamandyq qylǵandardy estimegen ekensiz, – deıdi.

Sonda kepter patshasy aıtady:

— Qalaısha jaqsylyqqa jamandyq bar eken, aıtyńyz, estıin, – deıdi.

— Olaı bolsa, men sizge bastan-aıaq baıan qylaıyn, siz qulaq salyp tyńdańyz.

— Maqul, baıan etińiz, – deıdi.

Sonda tyshqan patshasy aıtady:

— İlgeri ýaqytta bir top saýdager jolǵa shyǵypty. Bulardyń ishinde aty aryq, ózi ǵarip bir músápir bar eken. Bir ormandy jerge kelgende, baıaǵy músápirdiń aryq aty boldyryp júrmeıdi. Sonda qasyndaǵy joldas bolǵan saýdagerler:

— Siz endi atyńyzdy baǵyp, bizdiń artymyzdan kelersiz, sizge qaraı almaspyz, – dep tastap kete beredi.

Músápir beıshara joldastary ketken soń, kóńili jaman bolyp: «E, shirkin, eger de meniń aqsham bolsa, joldastarymnan qalar ma edim», – dep, japan túzde zaryǵyp otyrsa, bul otyrǵan toǵaıy órtenip kele jatyr eken. Bir qatty shýyldaǵan daýys ta shyǵady. Bul nemene dep qarasa, bir úlken jylan órtten qashyp, bir aǵashtyń basyna shyǵypty. Ol aǵash túbinen janyp, ot basyna qaraı laýlap janyp keledi eken. Jylan ottan qorqyp, ushyp ketetin qanaty joq, endi ólemin-aý dep, jylaǵan eken, sonda músápir saýdager oılaıdy:

— E, bul jylan ólim sheńgeline tutylǵan eken, endi muny qutqaraıyn, bu da jaratylystyń maqulyǵy, munyń da jany meniń janymdaı ǵoı, bálkim, bir saýap alarmyn, – dep oılap, bir qorjyny bar eken, ózi otqa jaqyn bara almaǵan sebepti qorjynyn bir aǵashqa baılap alyp, jylanǵa qarata usyna beredi. Sol shaqta jylan qorjynǵa túsip, músápir saýdagerdiń qolyna keledi. Saýdager bıshara qorjyndy bir órt tımeıtin taqyr jerge alyp kelip:

— Eı, bıshara jylan, endi órtten qutyldyń, seniń janyń da meniń janymdaı ǵoı. Seni qutqarǵanym úshin bir jaqsylyqqa jeter me ekenmin, endi qorjynnan shyq! – deıdi jylanǵa. Sonda jylan qorjynnan shyǵyp, saýdager bısharanyń moınyna oralady.

Músápir jolaýshy:

— Eı, jylan, munyń qalaı? – deıdi.

Jylan:

— Men saǵan kárimdi qylamyn, ony uqpasań, shaǵamyn. Óıtkeni jaqsylyqqa jamandyq bar, – deıdi.

Músápir saýdager:

— Ne sebepti shaǵasyń, ólimnen qutqarǵanym úshin shaǵasyń ba? – deıdi. Sonda jylan:

— Árıne, ólimnen qutqarǵanyń úshin shaǵamyn, – «Jaqsylyqqa jamandyq» degen, – deıdi.

— Qoı, jylan, jaqsylyqqa árqashan jaqsylyq» bolady, esh ýaqytta jaqsylyqqa jamandyq bolǵan emes.

Jylan aıtady:

— Esh ýaqytta jaqsylyqqa jaqsylyq kelmeıdi. Árqashan da jaqsylyqqa jamandyq kelýi anyq, buǵan razy bolmasań, bireýge júgineıik, jaqsylyqqa jaqsylyq keledi dese, men óz jaıyma keteıin, eger de jaqsylyqqa jamandyq bar dese, sen razy bol, men kárimdi qylaıyn.

Músápir saýdager kelisedi. Jylan moınynda, qorjyn qolynda, aty bir jerde qalady. Júgingeli bir maqulyq izdep kele jatyp: «Qylǵan isim aıdaı ashyq, bar jazyǵym ólimnen qutqarǵanym», – dep qamyǵyp, jylaıdy. Jandy nárseden esh maqulyq jolyqpaıdy. Qatty sharshap mańdaıynan ter aǵyp, bir órik aǵashyna súıenip otyryp:

— Meniń atym aryq, ózim músápir, joldastarymnan jalǵyz qaldym. Meniń pulym bolsa, olardan qalar ma edim? Olardan qalǵan soń, mundaı pálege kiriptar boldym, – deıdi nalyp.

— Eı, órik aǵashy, sen de jaratylystyń bir nusqasysyń, men mynadaı qysylshańǵa ushyradym. Osynyń bıligin sen aıtshy, – dep ótinedi. Sodan keıin ǵaıyptan órik aǵashy tilge kelip:

— Senderdiń bul isterińe jaqsylyqqa jaqsylyq kelmeıdi, jaqsylyqqa jamandyq bolady, – deıdi.

Músápir saýdager aıtady:

— Siz durys aıtpadyńyz, ne sebepti jaqsylyqqa jamandyq keledi?

— Men órik aǵashymyn, – dedi aǵash. — Baǵýshy ıem-baǵban jemisimdi alyp, mıýalarymdy jep, kólegeılep otyryp, qatyn-balasymen ár jylda raqat kórýshi edi. Eki jyl boldy, men qaraıyp, qýrap, mıýa bere almadym. Keshe baǵban kelip: «Buǵan endi mıýa shyqpaıtyn boldy, muny endi kesip, otyn qylý kerek eken», – dep ketti. Men “jaqsylyqqa jamandyq” degen osy eken dep oıladym. Men buǵan qansha jyldan beri mıýa berip, jaqsylyq qylyp edim, bul meni endi otqa jaqpaqshy boldy. Óz ajalym jetkende, jyǵylyp ólsem bolmas pa edi. Bul jaqsylyqqa jamandyq emes pe?

Sonda músápir razy bolmaı jáne bireýge júginemin dep, moınyndaǵy jylanmen taǵy júre beredi. Músápir kele jatsa, bir úlken semiz ógiz ottap júr eken. Ol ógizge kelip, aryzyn aıtyp, bastan-aıaq isterin baıan qylady. Ógiz bulardyń aryzyn tyńdap:

— Jaqsylyqqa jamandyq bar, – deıdi.

Músápir aıtady:

— Jaqsylyqqa jaqsylyq bar!

— Sizder tyńdap turyńyzdar, men óz basyma kelgen jamandyqty aıtaıyn, – dedi ógiz.

— Aıtyńyz, – deıdi.

Sonda ógiz aıtady:

— Men anamnan buzaý bolyp týdym. Týǵan kúnnen bastap meni erkime qoımaı, moınymnan baılap qoıyp, anamnyń sútin saýyp alatyn boldy. Baılaýda júrip, anamnyń sútin erkimshe eme almadym. Tana shyqqan kezimde, murnymdy testi, ókirtip piship tastady. Sonan soń úıretip, balasyna mingizip, bir tynym qylmastan jumysqa saldy.Qunan ógiz shyqqan soń qos aıdady. Otyn artý, sý tasý – bári men de bolyp, bir tynyshtyq bermedi. Bıdaı, tary mensiz shyqpady, istiń bári menimen ǵana bitetin boldy. Qysqasy, sol beınetpen júrip qartaıdym, tym bolmasa, jaqsy jem-shóp berip eske almady, tek qýa berdi. «Men týǵannan beri jaqsy qyzmet istep kelemin, meni qartaıǵan soń aıap bosatar» dep oıladym. Keshe meniń ıem bir qasapshyny ertip kelip: «Qarashy, osy ógizim qandaı semirgen, neshe put maı beredi?» – dedi. Sóıtsem, meni soıǵaly semirtken eken. Bul jaqsylyqqa jamandyq emes pe? Meniń sonsha qyzmetimdi kórip edi, endi meni qartaıǵanda, azat qylsa bolmas pa edi, men óz ajalymnan ólsem bolmas pa edi?

Jylan músápirge qarap:

— Endi boldyń ba?

Sonda músápir turyp:

— Joq, taǵy bireýge júginemin, úshke sheıin jaqsylyqqa jamandyq keledi dese, sonan keıin razylyq bereıin, – deıdi.

Kele jatsa, jolaı bir túlki kezdesedi.

— Eı, túlki, bizdiń sizge aıtatyn bir aryzymyz bar, – deıdi. Sonda túlki adamzatty kórip, qoryqqanynan qashyp, bir qyrǵa shyǵady da, jaýap beredi:

— Aryzyń bolsa, solaı turyp aıta ber.

— Eı, túlki, bizdiń aryzymyzdyń mánisi mynaý: jaqsylyqqa jaqsylyq bar ma? – deıdi.

Sonda túlki:

— Ne týraly?–dep suraıdy.

Músápir bastan-aıaq bolǵan daýdy baıan qylady.

Túlki:

— Menen buryn eshkimge júginip pe edińder? – deıdi. Músápir saýdager aıtady:

— Sizden buryn eki maqulyqqa júgindik, olar jaqsylyqqa jaqsylyq joq, jaqsylyqqa jamandyq keledi dedi.

Sonda túlki oıǵa túsip, qaıla-amalyn oılap turady da:

— Bul jylan sol ózi túsken qorjynǵa syıa ma eken?–deıdi.

— Syıamyn – deıdi jylan.

— Olaı bolsa, men bir bılik aıtamyn: Sen qorjynǵa túskin, – deıdi. Jylan maqul dep, saýdagerdiń moınynan jazylyp, qorjynǵa kiredi de basyn shyǵaryp turady.

— Syıamyn degeniń qaıda? Basyń kórinip tur ǵoı.

— Basym da syıady, – dep, jylan basyn qaıyryp, qorjynnyń túbine alyp ketedi.

Sonda túlki aıtady:

— Áı, sorly, nege jetisip qarap tursyń, qorjynnyń aýzynan myqtap ustap alyp, aldyńdaǵy tasqa uryp, páleden qutylmaısyń ba? – deıdi.

Músápir saýdager bıshara túlkiniń aıtýy boıynsha qorjynnyń aýzynan ustap, jylandy tasqa uryp óltiredi. Sóıtip, ol túlkiniń aılasymen ólimnen qutylady.

— Eger de ádilettik qylsa, jaqsylyqqa jamandyq kelýi anyq edi, – dep, tyshqan patsha sózin bitiredi.

Sonda kepter patshasy:

— Ras, taqsyr, munyńyz shyn eken. Iesi ne sebepti saraıyn qaldyryp ketken, munyń mánisin bilesiń be? – deıdi.

Tyshqan patshasy biletindigin aıtady.

— Kerýenshiler saraıyn ıesiniń qaldyryp ketýiniń sebebi bar. Osy saraıda bir jaqsy kerýen basy adam bar edi, bular tamaq jegen kezde, bizder ańdyp júrip, tamaqtaryn tisteı qashyp, tamaq jegizbeı, beımaza qylýshy edik. Tamaǵymyz aram boldy dep, iship-jep otyrǵanyn tastap, keı ýaqyttarda ash ta qalýshy edi. Bir kúni basqa jaqtan bir adam qonaqqa keldi. Qonaqqa as daıarlap júrgen kerýen basy tamaqqa tyshqan túsip ketpesin dep, eki qolyn shapalaqtap, birine-birin urdy.

— Eı, kerýen basy, bizdiń joramyz boıynsha qoldy birine-birin urǵan jaman ádet. Qolyńyzdy nege shapalaqtaısyz? – dep surady qonaǵy.

— Jaraıdy, meımanym, saǵan munyń jaıyn aıtaıyn. Osynda ordaly tyshqan bar, solar qaptap kelip, asqa túsip ketedi. Siz as ishkenshe, tyshqan kelmesin dep, qolymdy urǵan sebebim sol edi, – dedi. Sonda qonaq aıtty:

— Ordaly tyshqan bolsa, olardyń qazynasy bolsa kerek. Jetkeninshe ketpen, tese, jigit jınap, ordasyn qazyp, qazynasyn alyńdar, – deıdi.

Sonymen kerýen basy meımannyń aıtýy boıynsha jigit jınap, ketpen taýyp alyp, bizdiń ordamyzdy buzyp, qazynamyzdy aldy. Biz bularǵa eregisip, kúndiz-túni damyl bermeı, birde tamaǵyna túsip, birde jas balalarynyń qulaq-murnyn jep, shabýyldaı berdik. Sonan soń mazasy ketip, zyqysy shyǵyp, jeńe almasyna kózi jetken soń, ıesiniń kerýenshiler saraıyn qaldyryp ketken sebebi sol edi. Kepter patshasy men tyshqan patshasy ekeýi áńgimelerin aıaqtap, ózderiniń tirshiligin etip kete beredi. Baıaǵy kepterlerge erip kelgen qarǵa bastan-aıaq kepter men tyshqannyń sóıleskenin, tyshqandardyń kepterlerdi tuzaqtan qutqarǵanyn kórip otyrǵan edi. Qarǵa:

— Bul tyshqandarmen dos bolaıyn, bir tuzaqqa iline qalsam, tyshqandar qutqarady eken, – dep, inniń aýzyna kelip:

— Eı, tyshqan, beri shyq! – deıdi.

Tyshqan ininen shyǵyp:

— Nege shaqyrdyń? – dep suraıdy.

Qarǵa:

— Áldeqalaı tuzaqqa iline qalsam, sen qutqarýshym ekensiń, kel, dos bolaıyq! – deıdi.

— Eı, qarǵa, seniń júzińdi Táńirim aýlaq qylsyn. On segiz myń álemde senen qara maqluq jaralǵan joq. Seniń ishiń syrtyńnan da qara. Senimen Táńirim dos qylǵyzbasyn.

— Joq, jaranym, men sizge qaralyq qylmaspyn, árqashan sizdiń járdemińiz bizge tıse kerek.

— Eı, qarǵa, kóp sóıleme, Táńirim seniń júzińdi aýlaq qylsyn! – dep, tyshqan inine kirip ketedi.

Sol saraıda qarǵa bir jyl turyp qalady. Erte de, kesh te tyshqandar qarǵany kóre bergen soń, birine-biri úıir bolady. Bir kúni sóz arasynda tyshqan patshasy qarǵaǵa:

— Eı, qarǵa, meniń bir muratym bar, sol muratyma jetýime sen járdem qylsań, senimen dos bolamyn, – deıdi.

— Aıtyńyz, taqsyr, qoldan kelse, jan-tánimmen qyzmet etemin, – deıdi qarǵa.

— Eı, qarǵa, meniń bir dosym bar edi. Bir-birimizdi bir saǵat kóre almasaq, otyra almaýshy edik. Sol dosymdy kórmegeli, mine, tórtinshi jyl boldy. Qaıǵy-qasirette qaldyq. Qudanyń qudiretimen ortamyzdan bir darıa aǵyp ótip, sol darıadan óte almaı qaldyq. Sol dosyma jetkizseń, men senimen dos bolar edim.

— Maqul, bul mindetti jan-tánimmen moınyma alamyn, – deıdi qarǵa. Sonan keıin tyshqandy qanatyna mingizip alyp, darıadan ótip, ushyp kete beredi. Birneshe kún ushyp, qanaty talǵan qarǵa bir qurǵaq aralǵa kelip, dem alýǵa qonady. Qarǵa dem alyp otyrǵanda, tyshqan patshasy qarasa, araldyń ar jaǵynda bir kishkene sýdyń janynda dos baqasy tur eken. Sol jerde eki dos birin-biri kórip jylasyp, qushaqtasyp, qaıtyp esterin jıyp, aman-saýlyǵyn bilisip, bir-birimizdi kóretin kún bar eken dep áńgimelesip bolǵan soń, baqa tyshqan dosynan bul jerge qalaı kelip jetkenin suraıdy:

— Bir qarǵamen dos bolyp, sonyń qanatyna minip jettim.

— Eı, dostym, siz qalaısha qarǵamen dos boldyńyz, on segiz myń álemde qarǵadan qara jaralǵan maqulyq joq, qarǵanyń syrtynan da ishi qara.

— Ras aıtasyz, solaı bolsa da sizdi saǵynǵandyqtan, amalsyz dos bolyp, sol qarǵanyń kómegimen ekeýimiz birimizdi—birimiz kórip otyrmyz.

— Siz beker etkensiz, dos bolǵannan keıin, dos úshin dos janyn qısa kerek. Bul qarǵa janyn qımaq túgil, qarny ashqan kúni ózińdi jep qoıady. Siz ilgeride biri úshin biri janyn qıǵan tórt dos týraly áńgime estimegensiz be? – deıdi.

— Aıtyńyz, – deıdi tyshqan patshasy.

— İlgeri zamanda bir tórt dos bolypty. Olardyń biri tyshqan, biri baqa, biri kıik, biri úırek eken. Bir kúni hannyń balasy nókerlerimen ańǵa shyǵypty, kózderine esh nárse ilinbepti. Sol ýaqytta aldynan bir baqa óte beripti. Hannyń balasy: “Jol bolarǵa bul da jaqsy, yrym bolsyn, baqany ustap alyp, qorjynǵa salyńdar”, – depti. Joldastary baqany ustap alyp, qorjynǵa salypty. Muny kórgen úırek kıikke, kıik dereý tyshqanǵa habar qylypty: «Jaısyz jaǵdaı boldy, jan-qıar dosymyz baqany hannyń balasy ustap alyp ketti», – dep, úsheýi ózara keńes quryp, aqyldasypty. Sonda tyshqan bylaı depti:

— Kıik, sen aqsaq bol da han balasynyń aldynan aqsap óte ber, myna aqsaq kıik ketip bara jatyr dep, qorjyndaryn tastap, qýa qalsa, úırek, meni qorjynǵa jetkizip baqsań, men qorjyndy tesip, baqany shyǵaramyn. Sonan soń úırek saǵan habar qylsyn, sen óz janyńdy qutqararsyń, qashyp ketersiń.

Úsheýi bul aılany maqul kórip, kıik aqsaq bolyp, hanzadanyń aldynan óte beripti. «Mine, aqsaq kıik ketip bara jatyr, qýyp, soǵyp alaıyq», – dep qorjyn, kisilerin tastap, kıikti qýa beripti. Sol kezde úırek tyshqandy qorjynǵa jetkizipti. Tyshqan qorjyndy qyrqyp, baqany qutqarady. Baqa qutylǵannan keıin, úırek baryp kıikke habar beripti. Kıik baqanyń qutylǵanyn esitip, óziniń áýelgi qalpynsha qashyp, qutylyp kete barypty. Sondaı aılamen jandaryn aıamaı baqany qutqaryp alǵan. Dos bolǵan soń, osylardaı dos bolý kerek. Bul qarǵa dosqa janyn qımaq tursyn, qarny ashsa, ózine qas bolady. Munda opa bar ma? – dep, baqa sózin aıaqtapty.

Sol ýaqytta qarǵanyń qarny ashyp otyrǵan eken, bir nárse tabylar ma eken dep, jan-jaǵyna qarasa, esh nárse joq, qasyndaǵy dosyna kózi túsip ketip, ýaǵdasyn buzyp, tyshqan patshasyn bas salyp, jep qoıypty. Baqa sýǵa súńgip qutylypty.

---