InfoHub Logo

Qurma — tik shanshylyp, 24 metr bıiktikke deıin ósetin qurma pálmasy. Qurma ystyq  klımatty aımaqtarda ósiriledi. Qurma ósirý sharýashylyǵymen aınalysatyn elderge: Saýd Arabıasy, Irak, Aljır, Mysyr, Sýdan memleketteri jatady. Qurma eben tuqymdasyna jatatyn týys. Qurma týysyna aǵashtar jáne butaly ósimdikter jatady. Qurmanyń  500-ge tarta túri bar.  Qurmanyń boıynda kómirsýlar (60-65%), mys, temir, myrysh, kobált, kalıı, fosfor, kúkirt, bor, alúmını, kadmıı, sonymen qatar tıamın, nıasın, rıboflavın, folasın, pırıdoksın, K dárýmeni, taǵamdyq talshyqtar, ftor, selen, pektın jáne amınoqyshqyldardyń 23 túri bar. Keptirgen jemisinde 52% qant, 48% glúkoza bolady. Qurma tuqym kúıinde jáne telý, ulastyrý arqyly ósiriledi. Qurmany tuqymynan ósirgende 5-7 jylda, ulastyrylǵandary 3-4 jylda jemis beredi. İri aǵashtary jylyna 250 kg-ǵa deıin ónim beredi.

Qurmanyń paıdalary:

— As qorytýǵa paıdaly. Toıymdylyq qasıeti óte joǵary bolyp tabylady (100 g.-da 277 kkal.). Zertteýshi H.Ý.Deýson bir qurma men bir kese súttiń adamǵa qajetti bir kúndik kalorıaǵa teń ekendigin aıtqan.

— Jas qurmanyń boıynda 60-65 paıyz qant bolǵanyna qaramastan, adamdy semirtpeıdi.

— Quramynda A, S dárýmenderi kóp bolǵandyqtan, salqyn tıgende saýyqtyrady. Salqyn tıip, jótel paıda bolsa, 1 qurma jemisi shyrynyn 3,5 as qasyq jyly sýmen qosyp tamaqty shaıý qajet.

— Qan azdyqqa paıdaly. Temirge baı bolǵandyqtan bir adam kúnine 15 dana qurma jese,  denedegi temir qajettiligin qamtamasyz etken bolady jáne temir jetispeýshiliginen paıda bolatyn aýrýlardan saqtanǵan bolady.

— Glúkoza qan quramyn retteıdi. S, R dárýmenderi kóktamyrdyń álsizdigin azaıtady. Bul mıkroelementter júrekke óte paıdaly. Oǵan qosa arterıalyq qan qysymyn retteıdi jáne qan qysymy artqanda qalpyna keltirý úshin qoldanylady;

— Talshyqty jemisterdiń qaterli isikke shaldyǵý qaýpin tómendetetin zertteýler kórsetken. Qurmalarda kóp mólsherde talshyq bolady.

— Mıdyń jumys isteý qabiletin arttyryp, este saqtaý qabiletin jaqsartady.

— Qurma antıoksıdattyń qaınar kózi. Antıoksıdanttar qaterli isik, tamyrdyń bitelýi jáne qartaıýdyń aldyn alýda óte paıdaly. 

— Zertteýler nátıjesinde qurmanyń antıseptık dári ekeni, jaralardy tez jazatyn, sútti arttyratyn, náresteni qorektendiretin, quramyndaǵy kalıı balalardyń ósip-jetilýin qamtamasyz etetin taptyrmaıtyn azyq ekeni anyqtalǵan.

— Betke bezeý shyqqanda, bette usaq tesikter paıda bolǵanda olarmen birden-bir kúresýshi qurma jemisi bolyp tabylady. Bul jemisten betke maska jasaǵan da, denege arnalǵan gel qoldanǵan da paıdaly. Ol deneni ylǵaldandyrady jáne jasartady. 

— Quramyndaǵy fosfor men kalsııdiń moldyǵy qańqa súıekteriniń qalyptasýynda jáne súıek qurylysynyń tepe-teńdigin saqtaýda mańyzdy ról atqarady. Fosfor men kalsııdiń kóptigi súıek aýrýlarynan qorǵaıdy.

— Qurmada B1, B2 vıtamınderiniń qatar kezdesýi baýyrdyń qyzmetin jaqsartady. Baýyr sýyq jemisterdi jaqsy kóretindikten qurmany qaýyn, qıarmen jegen jaqsy bolady.

— Asqazan jarasyn emdeıdi. Asqazan jumysyn jaqsartady. Keıbir memleketterde asqazan jarasyn emdeý úshin qurma arnaıy tájirıbeden ótken.  

— Qýyq jáne búırek qabynýynda shıpa bolady. Sýy búırek tastarynyń ydyraýyna óte paıdaly.

— Mıdy jáne júıke júıesin tynyqtyrady. Olardyń jumys isteý qabiletin jaqsartyp, sergitkish áser beredi. Qurmany únemi jeıtin adamdar depressıaǵa túspeıdi. Umytshaqtyq aýrýyn emdeýde qurma úlken jetistikke jetti.

— Bronh pen ókpeniń qabynýyn saýyqtyrady.

— Quramynda ıod kóp bolǵandyqtan qalqansha bezi aýrýyna shıpa bolyp tabylady.

— Kúnine 1 qurma jeý aǵzany magnıımen baıytady, uıqynyń ty-nyshtyǵyn qamtamasyz etedi. Al frýktoza men glúkoza kóńil kúıdi kóteredi.

— Qurmany jatardan aldyn jese sal aýrýyna qarsy óte paıdaly.

---