InfoHub Logo

Qurmetti oqyrman, Tekeli qalasyna vırtýaldy saıahat jasaýǵa shaqyramyn. Basqalarǵa múldem uqsamaıtyn, erekshe qala. Jońǵar Alataýynyń jotalarynyń arasynda adasqan jeke shaǵyn el sıaqty. Abyr-sabyr men keptelistiń joqtyǵynan bul jerde ýaqyt jaı ǵana toqtap, asyǵys emes sıaqty kúıde. Al tynyshtyq quddy úlken qalaǵa qaıta barǵyń kelmeıtindeı sezimge baýraıdy. Tekeli – oblystyq baǵynystaǵy qala. Ol Jetisý oblysy, ońtústik astanadan úsh júz on shaqyrym jáne Taldyqorǵannan qyryq shaqyrym jerde ornalasqan. Tekeli  1952 jyly qala mártebesin alǵan. Kosmopolıttik qalanyń halqy otyz myń adamdy quraıdy. Óńirde orystar, qazaqtar, tatarlar, kárister, nemister, evreıler, uıǵyrlar turady. Qala ataýy jergilikti janýarlar túrleriniń ataýlarynan shyqqan. Bul aımaqta bir kezderi teke (tek, taý eshki) men elik kóp meken etken. Sol sebepti qala ataýynyń maǵynasy tikeleı osyǵan baılanysty.

Tekeli shartty aımaqtarǵa bólinedi. Kire beriste Stansıa nemese Stansıonnyı aımaǵyna  tap bolasyz - bul qalanyń basy. Temirjol vokzaly, avtovokzal, jylý elektr ortalyǵy da  bar. Odan ári Qarataldyń oń jaǵalaýyndaǵy asý arqyly qalanyń ózi nemese onyń ákimshilik ǵımarattary, dúkenderi, aýrýhanasy men bazary bar ortalyq bóligi ótedi. Birinshi kordon ortalyqtan birneshe shaqyrym jerde ornalasqan. Joǵaryda ekinshi Kordon bar, onda eshkim derlik turmaıdy.

Tekeli qalasy bir kezderi Qazaqstandaǵy jalǵyz elektrlendirilgen tar tabandy temirjoldyń osynda bolǵanymen áıgili. Al ol shahtadan zaýytqa qaraı bet buratyn. 2004 jyly barlyq óndiris sıaqty tar tabandy temirjol da aıaqtaldy. Temir kesek bólshektelip, synyqtarǵa satyldy. Al odan uzaq jyldar boıy qalǵan qaldyqtary  ashyq aspan astyndaǵy tar tabandy temirjol kóligi murajaıyn eske túsirýde.

Ár qalanyń ózine tán tartymdylyǵy bar. Soǵan oraı maqtanýǵa turarlyq, Tekelide álemdegi eń uzyn kósheler reıtıńinde altynshy orynda turǵan kóshe – Dinmuhamed Qonaev kóshesi. Onyń uzyndyǵy otyz segiz shaqyrym.

Jasyl qala tazalyǵymen jáne ál-aýqatymen tań qaldyrady. Alańdar, aleıalar, gúlzarlar, butalar, jaqsy jabdyqtalǵan ózen jaǵalaýy – osynyń barlyǵy qalaǵa erekshe kórik beredi. Árıne, ár qalanyń ortaq máseleleri bar – joldardy, jylý magıstraldaryn jáne sý qubyrlaryn jóndeý. Biraq Tekelide bul máseleler sátti sheshilýde. Qalada birte-birte shaqyrym saıyn asfált jabyny qalpyna keltirilip, tozyǵy jetken komýnıkasıalar aýystyrylýda.  Basqa shet memleketten bolsyn, tipti elimizdegi osy qalada buryn-sońdy bolyp kórmegender qatary kelgen saıyn tańqalady jáne de kishigirim Shveısarıa dep ataýda. Ne sebepti? Árıne, jasyl reńkti túsimen, taza, ókpege jaıly aýasymen, qolaıly klımatymen, tynyshtyǵymen erekshelengeni úshin. Mine, osyndaı – shaǵyn, jaıly, shýaqty Tekeli. Kenshiler qalasy, tatý-meıirimdi adamdar qalasy.

Avtor: Kamıla Tastanbek

---