Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 7 saǵat buryn)
Kók ógiz

Ertede úsh aǵaıyndy jigit bolypty. Mal degende úsheý ara jalǵyz ógizi bolypty. Kúnderde bir kún úsheýi enshi alyspaq bolady. Úlkeni kók
ógizdiń basyn alady, ortanshysy - ortasyn, kishisi - artyn alady. Úlkeni ógizdiń basyn, ortanshysy ortasyn, kishisi artyn baǵyp júredi. 

Bir-eki jyl ótkende kók ógiz ósedi, úlkeıedi: úsh aǵaıyndy jigit birin-biri kóre almaıtyn bolady. 

Jyldardan jyl ótkende, eki aǵasynyń amandyǵyn bilip qaıtýǵa inisi jol júredi. Arada eki qonyp, ortanshy aǵasyna keledi. Onda bir kún qonaq bolady. Erteńinde ortanshy aǵasyn ertip alyp, araǵa eki qonyp, úlken aǵasyna keledi. Birin-biri saǵynyp qalǵan eken: kórisip, amandasyp, qýanysady. Onda bir kún jatady.

Keler kúni kún qatty jańbyr bolady. Bular jańbyrdan buıyǵyp uıqtap jatqanda, aspannan bir qara búrkit kelip kók ógizdi kóterip alyp ketedi. Bular kók ógizdi kim alǵanyn bilmeı ań-tań bolady. 

Álgi búrkit kók ógizdi alyp bara jatsa, dalada jaıylyp jatqan kóp qoıǵa kez bolady: ishinde bir aq serkesi bar eken, búrkit sol serkeniń múıizine qonyp otyryp, ógizdi jeıdi. Qoı baǵyp júrgen qara sharýa jaýynnan yqtap, serkeniń omyraýyna tyǵylyp otyrady. Bir ýaqytta kún ashyldy ma eken dep, álgi adam joǵary qaraǵanda, janaǵy búrkit jep jatqan ógizdiń jaýyryny kózine túsip ketedi. Qara sharýa kózime shóp túsip ketti me dep ýqalaıdy da, eleń qylmaı júre beredi. 

Qara sharýa keshke qoıyn aıdap úıine keledi, úıine kelip: «Qatyń, kózime shóp túsip ketti bilem, qarashy!» - deıdi. Qatyny qarap, baıynyń kózinen kók ógizdiń jaýyrynyn sýyryp alady.

Aýyl kóship, bir kóldiń jaǵasyna kelip qonady. Sol kúnde manaǵy sharýanyń qatyny ekiqabat eken. Qatynnyń ádeti: kúnde baryp kóldiń ar jaǵynan qyryq qap tezek terip ákeledi eken.

Qatyny bir kúni tezekten kelip qarasa - ishindegi balasy joq. Baıym ursady ǵoı dep, tezek tergen jerinen izdegeli júgirip kele jatsa, balasy manaǵy sýdan ótken jerde túsip qalǵan eken, balasyn etegine orap, úıine alyp ketedi. 

Qara sharýa qoıynyń otyn qandyryp, keshke aýylyna aıdap keledi. Kelse, qatyny ul taýypty! Sharýa qatty qýanyp, joǵarǵy elge jorǵa bıe, tómengi elge tóbel bıe soıyp, shaqyryp toı qylady.

Qara sharýa so jyly qystaýyna baryp qystaıdy. Maly qystan kúıli shyǵady.

Jaz shyqqan soń, qara sharýa baıaǵy jaılaýyna kóshedi. Balasy endi eki jasqa shyǵady.

Byltyr qara sharýa kóship ketkennen keıin, onyń eski jurtyna bir jaý kelip túnegen eken. Jaýdyń kóptigi úsh júzdeı kisi eken. Jer syz bolǵan soń, álgi jaý qarý-jaraǵymen, er-toqymymen baıaǵy qara sharýańyń kózinen alyp tastaǵan jaýyrynnyń ústine jatqan eken.

Uıqtap jatsa, túnde bir túlki kelip, jaýyrynnyń bir basyn kemiredi. Jaýyrynnyń kemigine qyzyqqan soń, túlki álgi jaýyryndy ústindegi úsh júzdeı jaýymen qabat súıreı jóneledi.

Sonda kóp jaýdyń ishindegi bir jigit: «Bir eldi baryp shapqanda osyndaı-aq, olja tabarmyn» dep, túlkini atqa minip qýa jóneledi. Qýyp jetip, túlkini soǵyp alady. Túlkiniń bir jaq terisin soıyp alady. Endi bir jaǵyn soıýǵa túlkini aýnata almaıdy.

Baıaǵy qara sharýa qoı jaıyp júrip, manaǵy túlkige kez bolady. Túlkini taıaǵymen aýdaryp qarasa, bir
jaq terisi soıýsyz jatyr eken. Túlkiniń jarty terisin soıyp, úıine ákeledi.

Qatyny álgi terini ılep, eki jasar balasyna tymaq pishedi. Pishse - tymaqtyń eki qulaǵy men mańdaıyna jetip, artqy qulaǵyna álgi teri jetpeı qalady.

Endi muny, oqýshylar, oılaryńa júgirt: kók ógizdi kóterip ushqan búrkit kúshti me? Nemese kók ógizdiń jaýyryny kózine túskende, shóp qurly kórmegen qara sharýa kúshti me? Joq, úsh júz kisini er toqymymen, qarý-jaraǵymen súırep júrgen túlki myqty ma? Áıtpese sol túlkiniń jarty terisi tymaq shyqpaǵan bala myqty ma? Bolmasa qyryq qap tezekti jaıaý arqalap, kólden ótip kele jatqanda, balasynyń túsip qalǵanyn sezbegen qatyn myqty ma? Eń myqtysy qaısy?

Osynyń bárinen de kók ógiz ben búrkitti birdeı kótergen serke myqty. Ekinshi, kózine kók ógizdiń jaýyrynyn shóp qurly kórmegen qara sharýa myqty. Túlki, qatyn, bala - úsheýiniń myqtylyǵy birdeı.


You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama