- 01 qyr. 2021 00:00
- 213
Kózdiń sýy
Bala kezimnen densaýlyqtyń joqtyǵynan zardap shekken men, turmysqa shyqqannan keıin de, onyń kemdiginen az qorlyq kórgen joqpyn. Qyzmetke ornalasqannan keıin, áıteýir túrli emdelý oryndarynda bolyp, jyl saıyn arnaıy em alýdyń arqasynda, qatarymnan qalmaı, jyl sanap, azapqa salǵan aýyr salmaqtyń azaıa bergenine táýbá deımin. Alǵashqy jyldary, ózimdi múgedektikten alyp qalǵan, shıpaly sýy birden em bolyp qonǵan, Semeı oblysynyń Maqanshy aýdanyndaǵy "Barlyq-Arasanǵa" jıi bardym. Joldasym Jolaman ekeýmiz, jaz aılarynda Janarymyzdy kezek baǵyp, emdelip júrgenbiz.
"Barlyq-Arasanda" emdelip júrip, tús kórdim. Eki jasar qyzym gorshogynda otyr. Eki kózi bylshyqtan kórinbeıdi. Qos judyryǵyn kezek kózine aparyp, súrtip tastaǵysy keletindeı,
— Mama, meniń kózim aýyryp júr, — deıdi.
Qaıtýymyzǵa birer kún qalǵan. Kórgen túsimdi janymda bir bólmede jatqan úlken apaǵa aıtyp edim, ol kisi:
— Qyzyńnyń shynymen kózi aýyryp júrgen shyǵar. Bir taza bótelke tap ta, kózdiń sýyn toltyryp ala ket. Artyq bolmas, - dedi.
"Barlyq-Arasan" Barlyq taýy baýraıyndaǵy eń bir ásem, tabıǵaty baı saıǵa ornalasqan. Syldyrap aqqan sý, túrli jıdekter, emdik shópter men alýan aǵash – bári osynda.
Bir kezderi Shyńǵysqannyń áskerleri osy arada birneshe kún at shaldyryp, dem alǵan jer deıdi. Sanatorııdiń tóńireginde, alýan túrli ańyzdarǵa ózek bolǵan jerler kóp. Ózi jeti áýlıeniń jeri dep atalady. Jeti áýlıeniń biri ıt ekeni esimde qalypty. Jeti tóbe basynda solardyń súıekteri jatyr deıdi. Sol áýlıeni taýdyń bir betkeıindegi kók tastardyń betine, tamyrlary soıdaq-soıdaq shyǵyp jatqan, bir ǵajaıyp zor aǵash ósip tur. Kókpen kók, tasty jaryp qalaı shyqqanyna, tań qalmaý qıyn. Al álgi soıdaq-soıdaq tamyrlardan aınala tamǵan tamshylar jınala-jınala, jip-jińishke jylǵaǵa aınalyp, tómen qaraı aǵyp jatady. Osy sýdy jurt "Kózdiń sýy" deıdi. Qajet etkender ydysqa tamyzyp jınap, alyp ketip jatady, kelgen adam kózin jýady, bet-aýzyn shaıady.
Mine, álgi apaıdyń aıtyp otyrǵany sol sý edi, men ketetin kúni ádeıi erterek baryp, bir bótelkege sý aldym...
Ol kezderi, Aqtaýǵa samolet tań ata kelip qonatyn. Saǵat alty jetiniń shamasynda úıge jettim. Kirsem, qyzym dál sol túsimde kórgendegideı, garshokta otyr. Eki judyryǵymen eki kózin ýqalaı beredi, kózi bylshyqtanyp, bitelip qalǵan.
Chemodanymdy asha salyp, "kózdiń sýyna" jarmasqanym túsinikti shyǵar. Taza kesege quıyp, "Bismillá" — dep, taza maqtany sýǵa shylap, bylshyǵynan ábden tazarttym. Kózi jarqyrap, qalpyna keldi.
Erteńine taǵy da jýaıyn desem, jýatyn eshteńe de joq. Kózderi tap-taza. Degenmen jáne bir ret betin shaıyp, jýǵan yrymyn jasadyq
Sodan qaıtyp kózi bylshyqtanyp kórgen joq. Mine, qasıetti Barlyqtaǵy "kózdiń sýy", sóıtip, máńgilik este qalyp qoıdy. Al túsimde kórmesem, onyń qajet bolaryn men bilmes te edim...