InfoHub Logo

Informatıka páni muǵalimi G. Q. Ramazanova

Informatıka 11 synyp
İ. Sabaqtyń taqyryby: Málimetter qoryn uıymdastyrý. Kórsetkish mánderin esepteý.
İİ. Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdiligi: bilimdilikke, saýattylyqqa, oılaý ushqyrlyǵyn damytyp, taqyryp boıynsha bilimderin qalyptastyrý.
á) Tárbıeligi: ıkemdilik qasıetimen shabytty bolýǵa tárbıeleý.
b) Damytýshylyǵy: oqýshylardyń oılaý qabiletimen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý
İİİ. Sabaqtyń túri: aralas sabaq
İV. Sabaqtyń kórnekiligi: kompúterler, toptamalar, test suraqtary, t. b.
V. Oqytý ádisteri: sózdik, kórneki, praktıkalyq
VI. Oqytý formalary: jeke, toptyq, ujymdyq
VII. Paıdalanylǵan ádebıetter: E. A. Vúshkova, N. V. Paraskýn, B. Q. Ábenov «Informatıka» /JMB/, N. Ermekov, M. Ermekov, S. Noǵaıbalanova Informatıka 10 - 11 synyp oqýlyǵy, Balapanov Informatıkadan 30 sabaq, Informatıka negizderi jýrnaly.
VIIİ. Sabaqtyń barysy:

İ. Uıymdastyrý bólimi
- Amandasý, túgeldeý, tekserý.
- Túsinikterin suraý.

İİ. Suraq - jaýap.
 Qorytyndy esepter men formalardyń aıyrmashylyǵy nede?
 Qorytyndy eseptiń negizgi qyzmeti qandaı?
 Qorytyndy eseptermen jumys isteýdiń rejımderin ata.

İİİ. Jańa sabaq. / oqýshylarǵa málimetter beriledi, sanaýly mınýttan keıin olar DJIGSO ádisimen túsindiredi /
Málimetter qoryndaǵy esepteletin kórsetkishter esepteýlerdi tolyqtyrý úshin qoldanylady. Barlyq esepteýler órnekterge negizdelip qurylady. Kestelik prosesorlarda qoldanylatyn uıashyqtarǵa jasalatyn siltemelerdiń ornyna málimetter qorlarynyń órnekterinde kórsetkishterdiń attary engiziledi. Endi órnekterdiń quramyna kire alatyn elementterdi qarastyraıyq:
Identıfıkatorlar, olarǵa kórsetkishter men basqarý elementteriniń ataýlary jatady. Órnektegi ıdentıfıkatorlar tik jaqshalarǵa alynady.
Operatorlar, olar arıfmetıkalyq, logıkalyq, salystyrý operatorlary jáne t. b. bolýy múmkin.
Fýnksıalar.
Konstantalar (turaqtylar).
Mánder.

Esepteletin kórsetkishti opreatorlardyń kómegimen qurý.
Málimetter qorynda esepteletin kórsetkishter suranys, forma nemese qorytyndy esep túrinde qurylýy múmkin. Kórsetkishter suranys konstrýktory rejıminde tolyqtyrylady. Órnek suranys blankisiniń kez kelgen baǵanynyń Kórsetkish qataryna engiziledi. Órnekterdi qolmen nemese órnekterdi qurastyrýshynyń kómegimen engizýge bolady. Esepteletin kórsetkish mánderi málimetter qorynda saqtalmaıtynyn, suranysty qurý kezindegi esepteýlerdiń nátıjesi ekendigin atap ótken jón. Esepteletin kórsetkishterdi Kórsetkishter quraýshysynyń kómeginsiz - aq qurastyrýǵa bolady. Bul jaǵdaıda, eger órnek uzyn bolsa ony Kórsetkish qatarynda jazý yńǵaısyz. Shift+F2 perneleriniń úılesimi órnekti engizý jeńilirek bolatyn, Engizý aımaǵy suhbat terezesin shaqyrady.

Mátindik málimetterdiń birigýi.
Mátindik málimetter ústinen basqalar sıaqty málimetter qorynda esepteýler júrgizýge bolady. Buny tolyqqandy tekserý dep aıtýǵa kelmeıdi, biraq eki kórsetkishtik mátindi biriktirýge bolady. Bul úderisti basqasha mátindik málimetterdiń birigýi dep te ataıdy. Óte qarapaıym mysal retinde adamnyń aty men tegi beriletin kórsetkishterdegi málimetterdi biriktirýdi aıtýǵa bolady.

Esepteletin kórsetkishti fýnksıalardyń kómegimen qurý.
Excel - degideı esepteýge daıyn fýnksıalardy qoldanýǵa bolady. Eń jıi qoldanylatyn fýnksıalardyń biri aǵymdaǵy datany qaıtaratyn Date () fýnksıasy. Date fýnksıasy ártúrli tásildermen qoldanylýy múmkin, mysaly, kestedegi kórsetkish úshin únsiz kelisim boıynsha mánderdi berý kezinde. Bul jaǵdaıda kórsetkish úshin jańa jazbany qosý kezinde, únsiz kelisim boıynsha mán retinde aǵymdaǵy data ornatylady. Datany ornatyp bolǵan soń, kórsetkish pishimin tańdaý qajettigi týyndaýy múmkin.

Makros qurý.
Makros – formaǵa, qorytyndy esepke jáne basqarý elementterine fýnksıonaldyq múmkindikterdi qosýǵa jáne tapsyrmalardy avtomanttandyrýǵa arnalǵan qural.
Málimetter qorynyń ózi MQBJ quralymen jasalynǵan programmalyq ónim bolyp tabylady. Sondyqtan málimetter qoryn qurýda qurastyrýshylar tek jaı ǵana qajetti nysandy quryp qana qoımaı, qoldanýshyǵa tıimdi ınterfeıs usyný qajet. Qoldanýshynyń túsinigine ońaı formany usynǵan jón, ıaǵnı onyń kómegimen formany júktep jáne qorytyndy esepti júrgizip, suranysty oryndaı alatyndaı bolý kerek. Málimetter qoryn qurýshylar yńǵaıly ınterfeısti qurý jáne avtomattandyrý úshin makrosty qoldanady.
Access qosymshasynda makrostardy jeńildetilgen programmalaý tili retinde qarastyrýǵa bolady, programma oryndalý úshin makrobuıryqtar tizimi túrinde jazylǵan jatady.
Access - te makros qurý qıyn emes. Qurastyrýshy makrobuıryqtar tiziminen daıyn buıryqty tańdap jáne oǵan qosymsha qajetti aqparatty engizse, jetkilikti. Qorytyndy esepti tikeleı málimetterdi engizý formasynan júkteý qajet boldy delik. Formaǵa batyrma qosyp, sodan soń qorytyndy esepti shyǵaratyn makros qurýǵa bolady.
Makrostardyń birden bir paıdaly erekshelikteriniń biri, olardy formalardaǵy batyrmalarǵa bekitýge bolady. Bul batyrmalar jıi paıdalanatyn operasıalardy oryndaı alady. Mysaly, málimetter qorymen jumys isteý barysynda qoldanýshy izdeý suhbat terezesin jıi - jıi paıdalanady, osy is áreketke qurastyrýshylar makrosty jazady (qurady). Makrostardy qoldanyp, qurastyrýshy standartty málimetter qoryn qosymshaǵa túrlendiredi, sonymen qatar, qoldanýshy mázirin jáne suhbat terezesin qurady. Makros qurý úshin qurý qosymsha betinde basqalar (drýgıe) tobynda makrosty shertińder.

Syrtqy málimettermen jumys.
Málimetter qorymen jumys isteý barysynda basqa qosymshadan málimetterdi ımporttaý týyndap jatady. Mysaly, keıbir málimetter elektrondy nusqada saqtalady, biraq kestelik nemese mátindik prosesor pishiminde. Eshbir qoldanýshy engizilgen málimetterdi qaıta engizgisi kelmeıdi. Access MQBJ máseleni standartty tásilmen sheshýge – Windows qosymshalary arqyly qurastyrylǵan mátindik faıldyń, elektrondy kesteniń jumys paraǵynyń nemese málimetter qorynyń qolda bar kestesin Access málimetter qorynyń ishki pishimine ımporttaý tásili arqyly múmkindik beredi.
Import retinde basqa MQBJ - da qurylǵan kesteler, sonymen qatar, elektrondy kesteniń jumys paraqshasyn jáne mátindik faıldy paıdalanýǵa bolady. Málimetterdi ımporttaý jáne eksporttaý fýnksıasyn qoldanýǵa jolaqtyń arnaıy bólimi – Syrtqy málimetter múmkindik beredi.
Elektrondy kestelerdi ımporttaý.
Excel - degi jumys paraqshasynan ımporttalǵan málimetterdi Málimetter qoryna qosýdyń eki ádisi arqyly júzege asyrýǵa bolady:
1) Excel - degi jumys paraqshasynyń málimetterinen turatyn ımporttalǵan málimetterden jańa málimetter qory kestesi qurylady;
2) Importtalǵan málimetter burynnan bar málimetter qoryn tolyqtyrady.
Eger ekinshi ádisti qoldanǵylaryń kelse, onda málimetter qorynyń kestesine qosatyn Excel - degi keste taqyryby málimetter qory kestesindegi kórsetkishterge sáıkes kelýi qajet.

Elektrondy kestege eksporttaý.
Málimetterdi Excel elektrondy kestesine eksporttaý úshin Syrtqy málimetter – eksport – Excel mázir buıryǵyn tańdaý jáne faıldyń aty men pishimin kórsetý jetkilikti.
Málimetterdi mátindik faılǵa eksporttaý.
Excel faılyna eksporttaýǵa qaraǵanda eksporttaý amaldaryn júrgizý jaǵdaıy sırek kezdesedi. Degenmen, Access - te eksporttaýdyń mundaı múmkinidigi qarastyrylǵan. Eksporttaý kezinde keste mátinge aınalady, sáıkesinshe keste baǵanynyń shekarasy kelesi eki nusqanyń birine aýystyrylady:
 Bólgishi bar faıl;
 Kórsetkish eni belgilengen (ólshengen) faıl;
Negizgi qujat pen málimet kózderin biriktirý.
Málimetter qorynyń berilgen kestesin qoldana otyryp, mátindik qujattardy alýǵa bolady, mysaly, beıdjder, quttyqtaýlardy taratý, tegi jazylǵan kartochkalar, vızıtkalar jáne t. s. s. MS Word mátindik prosesory úshin málimetter qorynan málimetterdi alý birigý dep atalady, birigý úshin jolaq bólimi taratýlar – biriktirýdi bastaý – biriktirýdiń qadam boıynsha sheberi jaýap beredi.

İÚ. Sergitý sáti:
«Qara jorǵa» Vıdeorolıgi arqyly oqýshylar dene qımyl jattyǵýlaryn oryndaıdy.

Ú. Praktıkým. /oqýlyqtaǵy kompúterlik tájirıbelik jumys/
№1 - tapsyrma:
«Meniń synybym» málimetter qoryn qurý.
№2 - tapsyrma:
«Emhana» málimetter qoryn qurý.
№3 - tapsyrma:
Týrısik agenttik» málimetter qoryn qurý.

Úİ. Sabaqty qorytyndylaý:
- Órnek degen ne?
- Málimetter qorynyń qandaı elementterinde órnekti qoldanýǵa bolady?
- Nege órnekterdi kóbinese suranystarda qoldanady? Mysal keltirińder.
- Qandaı málimetter mátinge eksporttalady?
- Biriktirý sheberin qalaı shaqyrady?

Úİİ. Úıge tapsyrma:
§14. Málimetter qoryn uıymdastyrý. Kórsetkish mánderin esepteý. Túıindi kóshirip alý. Baqylaý suraqtaryna jaýap izdeý.
Úİİİ. Baǵalaý.