Mamandyqtar álemi: biz tańdaıtyn joldar
Taqyryby: Mamandyqtar álemi: biz tańdaıtyn joldar
Sabaqtan tys is - shara
Maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa bolashaq mamandyq jáne oqý baǵdaryn tańdaýda kómektesý, mamandyq álemi jáne onyń erekshelikteri týraly dúnıetanymyn keńeıtý;
Damytýshylyq: oqýshylardyń ómir týraly, mamandyqtar týraly kózqarasyn damytý, aldaǵy ýaqytta mamandyq tańdaýda durys jolda bolýyna sebepker bolý, tańdaǵan mamandyǵynyń óz beıimdiligi men qabiletine sáıkes kelýin naqtylaý, óz - ózin tanýdyń jalpy ázirligin qalyptastyrý
Tárbıelik: mamandyq tańdaý máselesin belsendi arttyrý, mamandyq álemi týraly aqparat alý arqyly jáne ózin taný shekarasyn keńeıtý arqyly mamandyq baǵytyn tańdaýda jaýapty sheshim qalyptastyrý.
Mindeti:
Mamandyqtardy taldaı jáne tańdaı bilýge úıretý;
Oqýshyny óziniń qabiletin, beıimin, qyzyǵýshylyǵyn mamandyqqa saı tanı bilýge úıretý;
Oqýshylardyń baǵdary men qundylyqtary týraly málimet berý;
Oqýshylardyń quptap otyrǵan mamandyqtaryna baǵyt berý.
Kórnekiligi: taqyrypqa sáıkes ázirlengen dıdaktıkalyq materıaldar.
Barysy.
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
Muǵalimniń sózi:
Muǵalim: Qaıyrly kún, qurmetti Qazaqstannyń jarqyn bolashaqtary! Sálemetsizder me! Otyryńyzdar! Bizdiń búgingi ashyq sabaqtan tys is - sharamyzdyń taqyryby – «Mamandyqtar álemi: biz tańdaıtyn joldar» atty pikir almasý sabaǵymyzǵa qosh keldińizder!
Álemde 50 myńǵa jýyq mamandyq bar eken jáne jyl saıyn oǵan 500 - ge tarta jańa túri qosylyp otyrady eken. Olardyń ishinen ózimizge qajettisin qalaı tańdaýǵa bolady? Biz olardyń qanshasy týraly bilemiz? Mamandyq tańdaýda neni baǵdar retinde alýǵa bolady? «Mektep bitirgennen keıin kim bolasyń?» degen suraqtarǵa mektep oqýshylarynyń kóbisi naqty jaýap bere almaıdy. Shyndyǵyna kelgende mamandyq tańdaý máselesi ásirese bizdiń qoǵamymyz naryqtyq qatynasqa kóship otyrǵan jaǵdaıda óte kúrdeli másele.
Kóptegen joǵary synyp oqýshylary ózderiniń iskerlikteri men qabiletterin durys tanı almaı, mamandyq tańdaýda kóptegen kedergilerge ushyraıdy.
9 - 11 klass oqýshylarynyń aldynda turǵan basty másele - bolashaq mamandyǵyn tańdaý. Al mamandyqty durys tańdaý - ol ómir jolynyń sáttiliginiń negizi.
Trenıń
Ár oqýshy ornynan turyp óz tilekterin aıtady, ıaǵnı osy oqýshylardyń aıtylǵan jaqsy tilekteri synybymyzǵa, synybymyzǵa qatysyp otyrǵan adamdarǵa jaqsy kóńilmen taralady dep bilemiz.
Mamandyqty tańdaý týraly ne bilemiz?
Mamandyq tańdaý degenimiz ne? Osy suraqqa jaýap berý úshin biz búgingi pikir almasý sabaǵymyzdy uıymdastyryp otyrmyz.
Sabaǵymyz 7 kezeńnen turady,
1. «Menen suraq, senen jaýap».
2. «Mamandyq álemi».
3. «Men mamandyq álemindemin» oıyny.
4. «Eń jaqsy» oıyny.
5. «Qazirgi zamannyń ári tapshy, ári tabysty mamandary»
6. «Mamandyqty tańdaý» praktıkýmy. Professıogramma.
7. Taldaý.
1. «Menen suraq, senen jaýap».
Áńgimelesý
1. Ózińniń bolashaq mamandyǵyńdy tańdadyńyzdar ma?
2. Sen ol mamandyq týraly ne bilesiń?
3. Mamandyq tańdamaýyńnyń sebebi nede?
4. Seniń mamandyq tańdaýyna kim áser etti?
5. Qaı jaqta oqyǵandy unatasyń?
6. Sen oqýǵa túskennen keıin oqýdyń qıyndyǵyna tóze alasyn ba?
7. Adamnyń mamandyq tańdaýy onyń áleýmettik jaǵdaıyna áser ete me?
Oqýshylardyń jaýaptary tyńdalyp, qysqa taldaý jasalady.
Balalar, qazirgi kezde mektep bitirýshi túlekterdiń eń jıi tańdaıtyn mamandyqtary mynandaı eken:
• zańger
• aspazshy
• aýdarmashy
• muǵalim
• menedjer
• veterınar
• programmıst
• ınjener
• bank qyzmetkeri
• dızaıner
• ekonomıs
• dáriger
• psıholog
• tárbıeshi
• bıznesmen
• qurylysshy
Statısıkaǵa súıensek, Qazaqstannyń JOO birinshi stýdentteriniń
28% óz tańdaýlaryna kóńilderi tolmaı, sol mamandyqty tańdaǵanyna ókingen eken. Surastyra kele, mamandyqty tańdaýda olardyń:
1. 30% - ata - anasynyń, muǵalimderdiń keńesine súıengen eken;
2. 44% - úıerine jaqyn aımaqty tańdaǵan eken;
3. 12% - qazirgi tańda «modno» degen mamandyqtary tańdaǵan;
4. 14% - mamandyǵyn eń sońǵy sátte tańdaǵandary belgili bolypty.
- Sondyqtan da, qurmetti oqýshylar dál qazir durys tańdaý jasaý máselesine kóńil bóleıik. Muqıat tyńdap, suraqtaryń bolsa, túrtip otyryńdar. Sabaq sońynda týyndaǵan suraqtardy talqylaıtyn bolamyz.
2. «Mamandyq álemi».
Statısıkalyq zertteýler boıynsha, álemde 40 myńǵa jýyq mamandyq bar kórinedi.
Mamandyqtyń birneshe klassıfıkasıasy bar. Olardyń neǵurlym belgilileri eńbek pánine negizdeledi. Eńbek páni boıynsha jikteletin mamandyqtar 5 topqa bólinedi:
1. «Adam - Tabıǵat» aımaǵy
2. «Adam - Tehnıka» aımaǵy
3. «Adam - Adam» aımaǵy
4. «Adam - Belgiler júıesi» aımaǵy
5. «Adam - Kórkemdik beıne» aımaǵy
Osy mamandyqtar áleminde durys tańdaý jasaı alýy úshin balalardy «Mamandyq tańdaý formýlasymen» tanystyrady.
Taldaý, qorytyndylaý:
«Qalaımyn», «Qolymnan keledi» jáne «Qajet» - osy úsheýin bir - birimen úılestire alsań, seniń kásibı tańdaýyń óte sátti bolmaq.
Seniń mindetiń – kelesi talaptardy oryndaıtyn mamandyqty tańdaý:
• Sen úshin mamandyǵyń qyzyqty jáne tartymdy bolýy qajet;
• Seniń qabiletterińe sáıkes kelýi qajet;
• Eńbek naryǵynda suranysqa ıe bolýy qajet.
Mamandyq tańdaýdyń 7 qadamy
1 qadam Baıyppen baǵdarlaı bilińiz
Jas adamnyń bir toqtamǵa kelýine qıaldyń áseri bar. Bireýdi kınodaǵydaı romantıkalyq mamandyq qyzyqtyrýy múmkin. Bireýler «týǵannan mańdaıyna jazylǵan» ata - anasynyń jolyn qýady. Bireýler joǵary oqýornyna eń jaqyn dosyna nemese qurbysyna serik bolyp barady, alendi bireýler úıine jaqyn oqý ǵımaratyna qujat tapsyrýǵa asyǵady.
Mamandyqtań daýadam taǵdyrynda kóp nárseni sheshetindikten bylaısha atústi qaraýjeńiltektiktiń belgisi. Sondyqtan bul máseleniń sheshimin múmkindigińiz sheasa mánberip, baıyppen qabyldańyz.
2 qadam Duryssheshimózqolyńyzda
Eń birinshi bul tańdaýdy óz betińizshe jasaý kerektigin sanaly túrde uǵynyńyz. Ata - analardyń, dostaryńyzdyń yqpalynan shyǵaalmaı qalmańyz, olar ne aıtsada, bul – sizdiń taǵdyryńyz.
3 qadam Beıimdiligińizdi eskerińiz
Bastapqyda óz qalaýyńyzǵa nazar aýdaryńyz. Nemen aınalysqandy qalar edińiz? Mektep baǵdarlamasynan qaı pán unaıdy? Bos ýaqytyńyzda nemen aınalysqandy jaqsy kóresiz? Adamdarmen, ásirese bógde kisilermen ońaı til tabysa alasyz ba? Sizdiń beımidiligińizge kóp nárse baılanysty.
4 qadam Ózińizdi synaqtan ótkizińiz
Bárinen buryn ózińizdi óz oı elegińizden ótkizińiz: ózimnen jáne ózimniń jumysymnan men neni qalaımyn? Bes jyldan keıin ózimdi qalaı elestetemin? Barlyq aqparattardy paıdalana otyryp, bolashaq mamandyǵyńyz týraly kóp nárse bilýge tyrysyńyz. Ózińiz tańdaǵan mamandyq ıelerin is barysynda kózińizben kórý úshin sol kásiporyn mekemelerge ekskýrsıaǵa shyǵyńyz. Programmıst bolǵyńyz kelse, kompúterlik oıyndardy ǵana qanaǵat tutpaı, eń bolmasa bir qarapaıym baǵdarlama jazyp kórińiz. Daıyndyq kýrstaryna jazylsańyz tipti jaqsy. Eń durys tásil jazǵy kanıkýl kezinde ózińizdi qyzyqtyratyn salanyń eń kishi qyzmetkeri bolyp jumysqa tursańyz, tańdaýyńyzdyń durys - burystyǵyna kózińiz anyq jeter edi.
5 qadam Suranysty da nazarda ustańyz
Bolashaq mamandyǵyńyzdyń eńbek naryǵynda qanshalyqty baǵalanatynyn bilýde paıdaly. Qarapaıym jol: bos oryndarǵa jarıalanǵan konkýrstarda, ınternettiń eńbekke ornalastyrý saıtynda qandaı mamandyqtarǵa suranys bar ekendigin qarańyz. Arnaıy agenttikter júrgizgen boljamdardyń da mańyzy bar. Osy málimetterdi eskere otyryp, tańdaǵan mamandyǵyńyzdy qaı joǵary oqý ornynda qalaı daıarlaıtynyn anyqtańyz. Degenimen, naryq qajettiligi qubylmaly. 3 - 5 jyldan keıin múldem basqasha bolýy múmkin. Demek, júregińizdiń tańdaýyna júgingenińiz abzal.
6 qadam Mamandar ne deıdi?
Eger kúdik - kúmánnan aryla almasańyz, onda mamandardyń kómegin paıdalanyńyz. Mundaı kezde mektep psıhology nemese psıholog - keńesshi mamandar járdemdese alady. Sondaı - aq, qabiletińiz ben beıimdiligińizdi anyqtaýǵa kómektesetin arnaıy psıhologıalyq testter de bar.
7 qadam Qorytyndy sheshim
Málimetterdi jınastyra kelip, ózińiz unaǵan negizgi 5 - 10 pozısıanyń tizimin jasańyz. Odan keıin paraǵyńyzdy eki bólikke bólip, plús jáne mınýs jaqtaryn tizip, synaq tásilin júrgizińiz. Kóńilińizge qonbaıtynyn syzyp tastańyz. Tizimde 3 pýnkt qalǵan kezde taǵy da qosymsha oı eleginen ótkizip – eń sońǵy sheshim qabyldańyz.
Oryndaǵan: Dúsýpova A. J.
Mamandyqtar álemi: biz tańdaıtyn joldar. júkteý
Sabaqtan tys is - shara
Maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa bolashaq mamandyq jáne oqý baǵdaryn tańdaýda kómektesý, mamandyq álemi jáne onyń erekshelikteri týraly dúnıetanymyn keńeıtý;
Damytýshylyq: oqýshylardyń ómir týraly, mamandyqtar týraly kózqarasyn damytý, aldaǵy ýaqytta mamandyq tańdaýda durys jolda bolýyna sebepker bolý, tańdaǵan mamandyǵynyń óz beıimdiligi men qabiletine sáıkes kelýin naqtylaý, óz - ózin tanýdyń jalpy ázirligin qalyptastyrý
Tárbıelik: mamandyq tańdaý máselesin belsendi arttyrý, mamandyq álemi týraly aqparat alý arqyly jáne ózin taný shekarasyn keńeıtý arqyly mamandyq baǵytyn tańdaýda jaýapty sheshim qalyptastyrý.
Mindeti:
Mamandyqtardy taldaı jáne tańdaı bilýge úıretý;
Oqýshyny óziniń qabiletin, beıimin, qyzyǵýshylyǵyn mamandyqqa saı tanı bilýge úıretý;
Oqýshylardyń baǵdary men qundylyqtary týraly málimet berý;
Oqýshylardyń quptap otyrǵan mamandyqtaryna baǵyt berý.
Kórnekiligi: taqyrypqa sáıkes ázirlengen dıdaktıkalyq materıaldar.
Barysy.
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
Muǵalimniń sózi:
Muǵalim: Qaıyrly kún, qurmetti Qazaqstannyń jarqyn bolashaqtary! Sálemetsizder me! Otyryńyzdar! Bizdiń búgingi ashyq sabaqtan tys is - sharamyzdyń taqyryby – «Mamandyqtar álemi: biz tańdaıtyn joldar» atty pikir almasý sabaǵymyzǵa qosh keldińizder!
Álemde 50 myńǵa jýyq mamandyq bar eken jáne jyl saıyn oǵan 500 - ge tarta jańa túri qosylyp otyrady eken. Olardyń ishinen ózimizge qajettisin qalaı tańdaýǵa bolady? Biz olardyń qanshasy týraly bilemiz? Mamandyq tańdaýda neni baǵdar retinde alýǵa bolady? «Mektep bitirgennen keıin kim bolasyń?» degen suraqtarǵa mektep oqýshylarynyń kóbisi naqty jaýap bere almaıdy. Shyndyǵyna kelgende mamandyq tańdaý máselesi ásirese bizdiń qoǵamymyz naryqtyq qatynasqa kóship otyrǵan jaǵdaıda óte kúrdeli másele.
Kóptegen joǵary synyp oqýshylary ózderiniń iskerlikteri men qabiletterin durys tanı almaı, mamandyq tańdaýda kóptegen kedergilerge ushyraıdy.
9 - 11 klass oqýshylarynyń aldynda turǵan basty másele - bolashaq mamandyǵyn tańdaý. Al mamandyqty durys tańdaý - ol ómir jolynyń sáttiliginiń negizi.
Trenıń
Ár oqýshy ornynan turyp óz tilekterin aıtady, ıaǵnı osy oqýshylardyń aıtylǵan jaqsy tilekteri synybymyzǵa, synybymyzǵa qatysyp otyrǵan adamdarǵa jaqsy kóńilmen taralady dep bilemiz.
Mamandyqty tańdaý týraly ne bilemiz?
Mamandyq tańdaý degenimiz ne? Osy suraqqa jaýap berý úshin biz búgingi pikir almasý sabaǵymyzdy uıymdastyryp otyrmyz.
Sabaǵymyz 7 kezeńnen turady,
1. «Menen suraq, senen jaýap».
2. «Mamandyq álemi».
3. «Men mamandyq álemindemin» oıyny.
4. «Eń jaqsy» oıyny.
5. «Qazirgi zamannyń ári tapshy, ári tabysty mamandary»
6. «Mamandyqty tańdaý» praktıkýmy. Professıogramma.
7. Taldaý.
1. «Menen suraq, senen jaýap».
Áńgimelesý
1. Ózińniń bolashaq mamandyǵyńdy tańdadyńyzdar ma?
2. Sen ol mamandyq týraly ne bilesiń?
3. Mamandyq tańdamaýyńnyń sebebi nede?
4. Seniń mamandyq tańdaýyna kim áser etti?
5. Qaı jaqta oqyǵandy unatasyń?
6. Sen oqýǵa túskennen keıin oqýdyń qıyndyǵyna tóze alasyn ba?
7. Adamnyń mamandyq tańdaýy onyń áleýmettik jaǵdaıyna áser ete me?
Oqýshylardyń jaýaptary tyńdalyp, qysqa taldaý jasalady.
Balalar, qazirgi kezde mektep bitirýshi túlekterdiń eń jıi tańdaıtyn mamandyqtary mynandaı eken:
• zańger
• aspazshy
• aýdarmashy
• muǵalim
• menedjer
• veterınar
• programmıst
• ınjener
• bank qyzmetkeri
• dızaıner
• ekonomıs
• dáriger
• psıholog
• tárbıeshi
• bıznesmen
• qurylysshy
Statısıkaǵa súıensek, Qazaqstannyń JOO birinshi stýdentteriniń
28% óz tańdaýlaryna kóńilderi tolmaı, sol mamandyqty tańdaǵanyna ókingen eken. Surastyra kele, mamandyqty tańdaýda olardyń:
1. 30% - ata - anasynyń, muǵalimderdiń keńesine súıengen eken;
2. 44% - úıerine jaqyn aımaqty tańdaǵan eken;
3. 12% - qazirgi tańda «modno» degen mamandyqtary tańdaǵan;
4. 14% - mamandyǵyn eń sońǵy sátte tańdaǵandary belgili bolypty.
- Sondyqtan da, qurmetti oqýshylar dál qazir durys tańdaý jasaý máselesine kóńil bóleıik. Muqıat tyńdap, suraqtaryń bolsa, túrtip otyryńdar. Sabaq sońynda týyndaǵan suraqtardy talqylaıtyn bolamyz.
2. «Mamandyq álemi».
Statısıkalyq zertteýler boıynsha, álemde 40 myńǵa jýyq mamandyq bar kórinedi.
Mamandyqtyń birneshe klassıfıkasıasy bar. Olardyń neǵurlym belgilileri eńbek pánine negizdeledi. Eńbek páni boıynsha jikteletin mamandyqtar 5 topqa bólinedi:
1. «Adam - Tabıǵat» aımaǵy
2. «Adam - Tehnıka» aımaǵy
3. «Adam - Adam» aımaǵy
4. «Adam - Belgiler júıesi» aımaǵy
5. «Adam - Kórkemdik beıne» aımaǵy
Osy mamandyqtar áleminde durys tańdaý jasaı alýy úshin balalardy «Mamandyq tańdaý formýlasymen» tanystyrady.
Taldaý, qorytyndylaý:
«Qalaımyn», «Qolymnan keledi» jáne «Qajet» - osy úsheýin bir - birimen úılestire alsań, seniń kásibı tańdaýyń óte sátti bolmaq.
Seniń mindetiń – kelesi talaptardy oryndaıtyn mamandyqty tańdaý:
• Sen úshin mamandyǵyń qyzyqty jáne tartymdy bolýy qajet;
• Seniń qabiletterińe sáıkes kelýi qajet;
• Eńbek naryǵynda suranysqa ıe bolýy qajet.
Mamandyq tańdaýdyń 7 qadamy
1 qadam Baıyppen baǵdarlaı bilińiz
Jas adamnyń bir toqtamǵa kelýine qıaldyń áseri bar. Bireýdi kınodaǵydaı romantıkalyq mamandyq qyzyqtyrýy múmkin. Bireýler «týǵannan mańdaıyna jazylǵan» ata - anasynyń jolyn qýady. Bireýler joǵary oqýornyna eń jaqyn dosyna nemese qurbysyna serik bolyp barady, alendi bireýler úıine jaqyn oqý ǵımaratyna qujat tapsyrýǵa asyǵady.
Mamandyqtań daýadam taǵdyrynda kóp nárseni sheshetindikten bylaısha atústi qaraýjeńiltektiktiń belgisi. Sondyqtan bul máseleniń sheshimin múmkindigińiz sheasa mánberip, baıyppen qabyldańyz.
2 qadam Duryssheshimózqolyńyzda
Eń birinshi bul tańdaýdy óz betińizshe jasaý kerektigin sanaly túrde uǵynyńyz. Ata - analardyń, dostaryńyzdyń yqpalynan shyǵaalmaı qalmańyz, olar ne aıtsada, bul – sizdiń taǵdyryńyz.
3 qadam Beıimdiligińizdi eskerińiz
Bastapqyda óz qalaýyńyzǵa nazar aýdaryńyz. Nemen aınalysqandy qalar edińiz? Mektep baǵdarlamasynan qaı pán unaıdy? Bos ýaqytyńyzda nemen aınalysqandy jaqsy kóresiz? Adamdarmen, ásirese bógde kisilermen ońaı til tabysa alasyz ba? Sizdiń beımidiligińizge kóp nárse baılanysty.
4 qadam Ózińizdi synaqtan ótkizińiz
Bárinen buryn ózińizdi óz oı elegińizden ótkizińiz: ózimnen jáne ózimniń jumysymnan men neni qalaımyn? Bes jyldan keıin ózimdi qalaı elestetemin? Barlyq aqparattardy paıdalana otyryp, bolashaq mamandyǵyńyz týraly kóp nárse bilýge tyrysyńyz. Ózińiz tańdaǵan mamandyq ıelerin is barysynda kózińizben kórý úshin sol kásiporyn mekemelerge ekskýrsıaǵa shyǵyńyz. Programmıst bolǵyńyz kelse, kompúterlik oıyndardy ǵana qanaǵat tutpaı, eń bolmasa bir qarapaıym baǵdarlama jazyp kórińiz. Daıyndyq kýrstaryna jazylsańyz tipti jaqsy. Eń durys tásil jazǵy kanıkýl kezinde ózińizdi qyzyqtyratyn salanyń eń kishi qyzmetkeri bolyp jumysqa tursańyz, tańdaýyńyzdyń durys - burystyǵyna kózińiz anyq jeter edi.
5 qadam Suranysty da nazarda ustańyz
Bolashaq mamandyǵyńyzdyń eńbek naryǵynda qanshalyqty baǵalanatynyn bilýde paıdaly. Qarapaıym jol: bos oryndarǵa jarıalanǵan konkýrstarda, ınternettiń eńbekke ornalastyrý saıtynda qandaı mamandyqtarǵa suranys bar ekendigin qarańyz. Arnaıy agenttikter júrgizgen boljamdardyń da mańyzy bar. Osy málimetterdi eskere otyryp, tańdaǵan mamandyǵyńyzdy qaı joǵary oqý ornynda qalaı daıarlaıtynyn anyqtańyz. Degenimen, naryq qajettiligi qubylmaly. 3 - 5 jyldan keıin múldem basqasha bolýy múmkin. Demek, júregińizdiń tańdaýyna júgingenińiz abzal.
6 qadam Mamandar ne deıdi?
Eger kúdik - kúmánnan aryla almasańyz, onda mamandardyń kómegin paıdalanyńyz. Mundaı kezde mektep psıhology nemese psıholog - keńesshi mamandar járdemdese alady. Sondaı - aq, qabiletińiz ben beıimdiligińizdi anyqtaýǵa kómektesetin arnaıy psıhologıalyq testter de bar.
7 qadam Qorytyndy sheshim
Málimetterdi jınastyra kelip, ózińiz unaǵan negizgi 5 - 10 pozısıanyń tizimin jasańyz. Odan keıin paraǵyńyzdy eki bólikke bólip, plús jáne mınýs jaqtaryn tizip, synaq tásilin júrgizińiz. Kóńilińizge qonbaıtynyn syzyp tastańyz. Tizimde 3 pýnkt qalǵan kezde taǵy da qosymsha oı eleginen ótkizip – eń sońǵy sheshim qabyldańyz.
Oryndaǵan: Dúsýpova A. J.
Mamandyqtar álemi: biz tańdaıtyn joldar. júkteý
You Might Also Like
-
Ádebıettik oqý 2 synyp
