InfoHub Logo

Qazirgi kezde biz eń kóp esteıtin uǵymdardyń biri ol medıamádenıet. Medıamádenıet degenimiz qoǵamnyń ındyctpıaldy damy catycynan jańa ópkenıettik órleý satysyna óty úrdisi. Ol adam ómirin barynsha qarapaıym qylýda jáne ınovasıalyq múmkinshilikterdiń jańa álemin ashýda taptyrmas qural bolyp tabylady.

Búgingi kúnde aqparat quraldarynyń adam ómirindegi mańyzdylyǵy sonshalyq, ıaǵnı basym bóligi medıaǵa táýeldi bolǵandyqtan, tek «aqparattandyrylǵan» qoǵam dep atap qana qoımaı, sonymen birge «medıalandyrylǵan» qoǵam dep te atalýda. Qazirgi pandemıaǵa baılanysty tipti de bul aqparat kózderinsiz ómirimizdi elestete de almaıtyn kúıge jettik. Sebebi bul aqparattyq quraldar arqyly álemdegi, aınalamyzdaǵy bolyp jatqan jańalyqtardan habardar bolyp, qashyqtyqtan oqytý, jumys isteý  barysynda júginip otyrmyz. Aqparattyq qoǵam adamnyń turmys tirshiligine ǵana emes, onyń sana-sezimine, tanym-kókjıegine, rýhanı ómirine, qoǵamdyq pikirdiń qalyptasýynda ózindik áserin tıgizedi. Osy jerde atap ótetein eń mańyzdy faktor ol aqparat quraldarynyń dáldigi, aqıqattylyǵy ári naqtylyǵy.

Adamzat medıamádenıet aıasynda ómir súrgendikten, onyń áserine túse kele tulǵalyq damýǵa jol ashyp, belgili bir ólshemde damı túsedi. Ol kemeldený tulǵanyń ózine ǵana emes, elimizdiń kórkeıýine de óz áserin tıgizedi. Al jańa aqparattyq tehnologıalar ǵylymnyń jáne ǵylymı qoǵamnyń damýyna jańa betterdi asha tústi. Tehnologıalardyń áserinen qol eńbegi azaıyp, birqalypty bilim prosesi qysqardy. Bul aqparattyq quraldar, jańa tehnologıalar adamnyń turmys-tirshiligin birshama jeńildetti. Alaıda tıynnyń eki jaǵy bolady demekshi, aqparattyq tehnıkanyń da osal tustary, ıaǵnı adam ómirine keri áserin tıgizetin jaqtary bar. Birinshiden, ol adamdardyń ıntellektýaldy kúıine tıizer áseri. Osy jaıly,orys fılosofy ári jazýshysy Zı­nov­ev bylaı tujyrymdaıdy. “Aqparattyq tehnologıalardy jappaı engizý pozıtıvti saldarǵa aparmaıdy: «Jasandy ın­tel­lekt adamnyń tabı­ǵı ın­tel­lek­týaldy damýyna ke­der­gi jasaıdy» Adamdar ózara almasatyn aqparattardyń mazmundyq sapasyna nazar aýdarsaq, jartysynan kóbi mánsiz. Osyǵan oraı, adamdardyń ózara suhbat qurýyna zaýqy soqpaıdy.”,-dep jańa tehnologıalardyń adamdaryń ıntellektýaldy deńgeıine ǵana emes, sondaı-aq ózara kommýnıkatıvti qarym- qatynasyna da tıgizer keri áserin atap ótedi.

Aqparat kózderine ózindik synı kózqarasymen qaraıtyn Amerıkandyq BAQ synshysy, áleýmettanýshy Gerbert Shıller “bir-birimen esh baılanyssyz aqparattar tym kóp lekte beretin radıo, teledıdar, gazetterge úlken syn bildiredi. Jarnama fýnksıalaryn eki maǵynada túsindiredi: birinshiden, qajetti-qajetsiz taýar men qyzmet túrlerin nasıhattaıdy, ekinshiden, medıamátindi túrli bólikterge bólip, sana tolyqtyǵyna negatıvti áser etedi.”

Amerıkandyq ǵalymnyń aıtýy boıynsha aqparat kózderinde mardymsyz maǵlumattar óte kóp jáne olar adamnyń sana-seziminiń damýyna negatıvti turǵydan áser etedi. Osy tusta, qandaı aqparat tereń ári paıdaly maǵlumat beretin, asa myǵym jáne kúshti ekenin, al qaısysy kereksiz, mańyzy az ekendigin aıyra bilý qajet.

Qazirgi osy ınovasıalyq tehnologıalar zamanyn damytýshy ári tez beıimdelýshi ol – jastar. Qazirgi jastardyń ıntellektýaldy deńgeıi óte joǵary, sebebi birinshiden qazirgi urpaq “Zet” urpaǵy, ıaǵnı aqparatty lezde meńgere qoıatyn, sandyq álemde ońaı beıimdeletin jáne tańǵalarlyq ınovatorlyq qabiletke ıe jańa urpaq. Ekinshiden, olar táýelsizdikke umtylýda jáne táýelsiz jumys jasaý úshin aldyńǵy aǵym aǵalarmen básekelestikke túsýden qoryqpaıdy, ıaǵnı básekege qabiletti. Úshinshiden, “Zet” urpaǵy álemge túrli ózgerister ákele alady, ıaǵnı jańashyldyqqa umtylady. Sol sebepti Elbasymyz elimizdiń bolashaǵyn jastardyń qolyna tabystap, olarǵa úlken úmit artqan.

Jańa tehnologıalardyń kemshilikterin atap ótkenimizben, eger sol aqparat quraldaryn durys qoldana bilsek, alǵan materıaldardy oń arnaǵa bura bilsek, onda tehnologıalar bizdiń materıaldyq dúnıemizdi ǵana emes, rýhanı ómirimizdi de baıyta túsedi.

---