Mektep jasyna deıingi balalardyń logıkalyq oılaý áreketin damytý joldary
Mektep jasyna deıingi balalardyń logıkalyq oılaý áreketin damytý joldary
Mektepke deıingi jasyndaǵy balany oqytyp tárbıeleýde qarapaıym matematıkalyq túsinikterin oqytýmen olardyń logıkalyq oılaýyn damytýynyń sabaqtastyqty qamtamasyz etý máselesi óte ótkir qoıylyp otyr.
Mektepke deıingi jastaǵy balalardyń logıkalyq oılaý qabiletterin, qıalyn júıeli oılaýǵa, shyǵarmashylyq qabiletterin túrli ádister arqyly damytýǵa túrli áreketter jasaý kerek. Nátıjelerge jetý úshin TRIZ tehnologıasynyń ádis - tásilderin paıdalanýǵa bolady. Olar:
• Qarama - qaıshylyqty sheshý ádisi – usynylǵan zattar men qubylystardy ár qyrynan qaraý;
• Sıqyrly obektiler ádisi – balaǵa tanys obektiniń sıpattaryn ekinishi bir obektige tańyp aıtý, qoldaný;
• Júıelik jaqyndaý ádisi – bir - birimen tyǵyz bolatyn bólimderden qurylǵan júıeni birtutas retinde túsinip berý;
• Salystyrý ádisi – zattar men obektilerdiń uqsastyq, erekshelikterin anyqtaý.
Sonymen qatar balalardyń oılaý qabiletteri salystyrý, analız, sıntez, abstraksıa, jalpylaý jáne naqtylaý oılaý operasıalary arqyly júzege asady.
1. Salystyrý - oqyp úırenetin obektilerdiń uqsastyqtar men aıyrmashylyqtaryn oısha taǵaıyndaý ádisi. Salystyrý ádisin qoldanǵanda myna qaǵıdalardy basshylyqqa alǵan jón:
1. salystyratyn obektileri birtekti bolýy shart;
2. oqyp úırenetin obektileri aıyryqsha máni bar belgileri boıynsha salystyrylýy tıis;
3. obektilerdi salystyrý tolyq aıaqtalýy tıis.
2. Analız - qarastyrylatyn zatty nemese qubylysty taldaý, jikteý, ajyratý. Ony quraıtyn elementterdiń qasıetterine, sıpatyna qaraı jikteý, bólý, onyń árbir elementin nemese bir jaqtaryn jeke - jeke qarastyrý.
3. Sıntez - jınaqtaý, qosý, qurastyrý, biriktirý - analızge qarama - qarsy logıkalyq úrdisti bildiretin uǵym. Sıntez bólikterdiń, elementterdiń, qasıetterdiń baılanysyn, ózara áserin aıqyndap, nárseniń, zattyń tutas tulǵasyn bildiredi.
4. Abstraksıa - ol elemeý, dereksiz zatty belgisinen, qasıetinen ajyratyp, oısha dereksizdendirý, dereksiz uǵymmen tujyrymdalatyn jáne tabıǵattyń nemese qoǵamnyń materıaldyq mindetterin, úrdisteriniń ishki mánin beıneleıtin oı. Ol abstraksıalaýdyń, ıaǵnı bolmys qubylystardyń mardymsyz, ústirt jaqtarymen qasıetterin elemeı, olardyń jalpy, eń mándi belgilerin oımen aıqyndaý nátıjesi bolyp tabylady.
5. Jalpylaý - obektiler men qubylystardyń tek berilgen klasyna tán qaısybir erekshe qasıetin oısha aıyrý, belgileý ádisi.
6. Naqtylaý - neǵurlym jalpydan jekege kóshý ádisi. Naqtylaý eki túrde kezdesedi:
1. oıdyń jalpydan jekege, derbestikke aýysýy;
2. obektiniń ár túrli qasıetteri men belgilerin aıqyndaý arqyly abstrakti - jalpydan derbestikke aýysýy.
Mektep jasyna deıingi balalardyń logıkalyq oılaý áreketin damytý joldary júkteý
Mektepke deıingi jasyndaǵy balany oqytyp tárbıeleýde qarapaıym matematıkalyq túsinikterin oqytýmen olardyń logıkalyq oılaýyn damytýynyń sabaqtastyqty qamtamasyz etý máselesi óte ótkir qoıylyp otyr.
Mektepke deıingi jastaǵy balalardyń logıkalyq oılaý qabiletterin, qıalyn júıeli oılaýǵa, shyǵarmashylyq qabiletterin túrli ádister arqyly damytýǵa túrli áreketter jasaý kerek. Nátıjelerge jetý úshin TRIZ tehnologıasynyń ádis - tásilderin paıdalanýǵa bolady. Olar:
• Qarama - qaıshylyqty sheshý ádisi – usynylǵan zattar men qubylystardy ár qyrynan qaraý;
• Sıqyrly obektiler ádisi – balaǵa tanys obektiniń sıpattaryn ekinishi bir obektige tańyp aıtý, qoldaný;
• Júıelik jaqyndaý ádisi – bir - birimen tyǵyz bolatyn bólimderden qurylǵan júıeni birtutas retinde túsinip berý;
• Salystyrý ádisi – zattar men obektilerdiń uqsastyq, erekshelikterin anyqtaý.
Sonymen qatar balalardyń oılaý qabiletteri salystyrý, analız, sıntez, abstraksıa, jalpylaý jáne naqtylaý oılaý operasıalary arqyly júzege asady.
1. Salystyrý - oqyp úırenetin obektilerdiń uqsastyqtar men aıyrmashylyqtaryn oısha taǵaıyndaý ádisi. Salystyrý ádisin qoldanǵanda myna qaǵıdalardy basshylyqqa alǵan jón:
1. salystyratyn obektileri birtekti bolýy shart;
2. oqyp úırenetin obektileri aıyryqsha máni bar belgileri boıynsha salystyrylýy tıis;
3. obektilerdi salystyrý tolyq aıaqtalýy tıis.
2. Analız - qarastyrylatyn zatty nemese qubylysty taldaý, jikteý, ajyratý. Ony quraıtyn elementterdiń qasıetterine, sıpatyna qaraı jikteý, bólý, onyń árbir elementin nemese bir jaqtaryn jeke - jeke qarastyrý.
3. Sıntez - jınaqtaý, qosý, qurastyrý, biriktirý - analızge qarama - qarsy logıkalyq úrdisti bildiretin uǵym. Sıntez bólikterdiń, elementterdiń, qasıetterdiń baılanysyn, ózara áserin aıqyndap, nárseniń, zattyń tutas tulǵasyn bildiredi.
4. Abstraksıa - ol elemeý, dereksiz zatty belgisinen, qasıetinen ajyratyp, oısha dereksizdendirý, dereksiz uǵymmen tujyrymdalatyn jáne tabıǵattyń nemese qoǵamnyń materıaldyq mindetterin, úrdisteriniń ishki mánin beıneleıtin oı. Ol abstraksıalaýdyń, ıaǵnı bolmys qubylystardyń mardymsyz, ústirt jaqtarymen qasıetterin elemeı, olardyń jalpy, eń mándi belgilerin oımen aıqyndaý nátıjesi bolyp tabylady.
5. Jalpylaý - obektiler men qubylystardyń tek berilgen klasyna tán qaısybir erekshe qasıetin oısha aıyrý, belgileý ádisi.
6. Naqtylaý - neǵurlym jalpydan jekege kóshý ádisi. Naqtylaý eki túrde kezdesedi:
1. oıdyń jalpydan jekege, derbestikke aýysýy;
2. obektiniń ár túrli qasıetteri men belgilerin aıqyndaý arqyly abstrakti - jalpydan derbestikke aýysýy.
Mektep jasyna deıingi balalardyń logıkalyq oılaý áreketin damytý joldary júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Soltústik Eýropa elderi. Orta Eýropa elderi. Nıderland
