InfoHub Logo

Mirjaqyp Dýlatov - patsha ókimetiniń qýǵyn súrgini men Stalındik repressıanyń zardabyn shegip, tar jol taıǵaq keshýdi basynan ótkizip, ádilet pen shyndyq jolynda halqynyń muń-muqtajyn jaqtaǵan ultjandy erlerimizdiń biri bolǵan.  HH ǵasyrdyń bas kezinde qanat jaıǵan demokratıalyq qozǵalystyń , el ishindegi erkindiktiń mádenı órkendeýi úshin kúresken ókilderimizdiń biri.

Osylaısha bılik tórindegilerdiń bastapqyda-aq nazaryn ózine aýdarǵan  Mirjaqyp Dýlatovtyń «Serke» gazetinde jarıalanǵan «Bizdiń maqsatymyz» atty maqalasy keshirim jasaýǵa bolmaıtyn saıası úgit dep sanalyp, synǵa alynýymen qatar, bul gazet konfıskelensin degen sheshim qabyldap,  patsha úkimeti ári qaraı shyǵýyna tyıym salady. Bul maqalanyń basty maqsaty qoı bastaǵan serkedeı bolyp nadandyqta, túnekte jatqan qazaq halqyn jaryqqa alyp shyǵýǵa shaqyrý boldy. Maqalada Mirjaqyp Dýlatov patsha úkimetiniń ult aımaqtaryndaǵy otarshyldyq saıasatyn synap, buratana halyqtarǵa kórsetip otyrǵan qıanatyn, zorlyq-zombylyǵyn áshkereledi. Bılik tórinde otyrǵan bastyq symaqtardyń bizdiń elimizdiń dinine, atadan mura bolyp kele jatqan ádet-ǵurpymyzǵa, tipti neke máselesine de aralasa bastap, dinı kitaptardy tutqynǵa ala bastaǵandyǵyn da Mirjaqyp Dýlatov maqalasynda tilge tıek etip, atap kórsetedi.

 Osy maqalada onyń qandaı batyl, eli men jeri úshin shyndyq jolynda kúresýge barynsha tyrysqan shynshyl adam bolǵandyǵyn kóre alamyz. Ekiniń biri ol zamanda shyndyq úshin shyryldap, kóptiń ortasynan top bastap shyǵa almasy anyq edi. Sebebi, bul kezeńde shyndyqty aıtpaq túgil, óz jeke basyna jaýap bere almaǵandar qanshama... Iá, shynynda da osyndaı el basyna qara bult tóngen sátte óz qara basyn emes halqym, elim dep shyqqan ultjandy azamattarymyz qandaı kez bolmasyn el esinde máńgige qalmaq! «Erleri el de umytpas, jer de umytpas», dep áıgili Maǵjan aqyn jyrlaǵandaı, erlik eshqashan umytylmaıdy. Bolashaqtyń baıany úshin basyn báıgege tikken batyrlardyń esimi elge eleýli bolyp qashanda qala bermek! Árıne ótkenimizde shyndyqtyń týyn kókke ustaýǵa tyrysqan azamattarymyz jeterlik. Degenmen qazirgi qoǵamymyzda erligi óshpes er qorǵany bola alatyn erlerimiz barma eken!? HHI ǵasyr bolǵaly da elimizdiń basynan túrli oqıǵalar men ezgiler ótip jatty, tipti áli de bar desek qateleskenim emes. Bıliktiń keıbir is-áreketteri halyqtyń oıymen sanaspaı qalyp jatqan sátterimiz qanshama.  Sol sátterde qarapaıym halyqtyń atynan sóz bastap shyǵyp jatqan erlerimiz joq emes bar! Biraq, basyn bastaýymen sońyn aıaqtamaı, jarty joldan tastap ketip jatady. Al munyń sebebi barshamyzǵa aıan. Sondaı sátterde tórtinshi bılik ókilderi ıaǵnı, qazirgi jýrnalısterimiz burynǵylar sekildi aqıqatty dóp basyp aıtpasa da, astarlap bolsyn jetkizip jatady. Bul degenimiz qazirgi jýrnalısıkaǵa erkindik pen batyldyq qasıetiniń jetispeýshiligi dep bilemin. Eger burynǵy Mirjaqyp Dýlatov sekildi aǵalarymyzdyń jolymen júrip qashanda el qamy úshin áreket jasar bolsaq qazaqty tanymas ult bolmas edi. Ol úshin árbirimiz jeke basymyzdaǵy qorqynyshty jeńip, jańa saıasatty dúnıege ákeler bolsaq qana  «qoı ústine boztarǵaı jumyrtqalaǵan zaman» týyp, jarqyn bolashaqqa birge qadam basarymyz anyq.

Qoryta aıtqanda, zaman ornynda, tek adamdar ózgerdi. Bul ár zamanda biz ben siz sekildi adamdar ótken. Iaǵnı, aq pen qaranyń, shyndyq úshin shyryldaǵandar men shyndyqty tunshyqtyrǵan soqyrlar. Qaı zamanda da, qara nanǵa toıǵandar men ózgeniń ashshy teriniń arqasynda toıǵandar bolǵan da, bolady da!  Qaı kez bolmasyn adaldyqtyń aq týyn ózimizge serik eter bolsaq, abyroıymyz asqaq, júregimiz oıaý, sanamyz taza, sezimimiz shynaıy bolmaq. Endeshe osy úshin áreket jasar sát qashanda kesh emes ekendigin esten shyǵarmaǵanymyz jón!

Toqtarhan Eldana Erbolqyzy. Ál Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti,

Jýrnalısıka fakúltetiniń 1-kýrs stýdenti

---