InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Ólshemderdiń metrlik júıesi
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa ólshemderdiń metrlik júıesin meńgertý.
Tárbıelik: Oqýshyny sabaq barysynda uıymshyldyqqa, jeke jumys jasaýǵa, bir-birin tyńdaı bilýge úıretý, shapshańdyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Balanyń oıyn damytý, este saqtaý qabiletin qalyptastyrý, sózdik qoryn molaıtý, oı qorytyp, naqty sheshim jasaýǵa úıretý.
Sabaq ádisi: oıyn sabaq
Sabaq kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, oqýlyq
Pán aralyq baılanys: matematıka, ınformatıka, qazaq ádebıeti, tarıh, syzý.
İ. Uıymdastyrý kezeńi
A) Oqýshylarmen sálemdesý
Á) Kezekshi málimeti
B) Oqýshylar nazaryn sabaqqa aýdarý
İİ Úı tapsyrmasyn pysyqtaý

İİ. Oqýshylar bilimin jan-jaqty tekserý:
1. Aspaptardyń kómegimen durys oryndalǵan ólsheýlerdiń eń úlken jańylysy .............................................................. teń
2. Eger syzǵyshtyń uzyndyǵy 4 sm-ge teń bolyp jáne ólsheý dáldigi 0,5 sm bolsa, onda syzǵyshtyń ólsheý qateliginiń máni:
A) 4 sm
Á) l =(4,00 ± 0,5) sm
B) l =(4,00 ± 0,1) sm
V) l =(4,00 ± 0,25) sm

İİİ. Jańa sabaqty meńgertý:
Ólshemderdiń metrlik júıesi
Fızıkalyq shamalardyń ólshem birlikteri birden aıqyndalǵan joq. Búgingi koldanylyp júrgen birlikter - tarıhı damýdyń jemisi.
Ertede ár el ár túrli ólshemder qoldanyp keldi. Mysaly, kazaktar uzyndykty ólsheý úshin: qarys, eli, sýıem, taban, qulash, shaqyrym sıaqty birlikterdi paıdalandy. Sondaı-aq orystyń 1 versta aralyǵy 500 qulashqa (sajen) teń. AQSH pen Anglıada osy ýaqytqa deıin uzyndyqtyń mılá, ıard, fýt, dúım degen birlikteri qoldanylady. Ólshem birlikterdiń osyndaı alaqulalyǵy bir ólshemnen ekinshi ólshemderge ótýdi qıyndatyp, uzaq esepteýlerdi talap etedi.
Ólshemderdiń metrlik júıesiniń negizine barlyq halyqtardyń sanaý tásilderine ortaq «ondyq prınsıptiń» alynýy - onyń eń basty artyqshylyǵy. Rasynda da, «ondyq prınsıp» boıynsha barlyq eselenetin nemese bólinetin birlikter negizgi birlikterdi 10 sanyna kóbeıtý nemese bólý arqyly alynady.
Osyǵan baılanysty tirkes sózderdiń ondyq júıesi jasalǵan. Mysaly, kılo tirkesi myńdy bildiretin bolǵandyqtan:
• 1 kılometr (km) = 1000 metr (m);
• 1 kılogramm (kg) = 1000 gram (g);
• 1 kılovolt (kV)=1000 vólt (V) dep jazamyz.
Sol sıakty mıllı tirkemesi myn bóliktiń bir bóligin bildiredi:
• 1 mıllıgram - 1 gramnyń myńnan bir bóligi;
• 1 mıllımetr - 1 metrdiń myńnan bir bóligi;
• 1 mıllılıtr - lıtrdiń myńnan bir bóligi, t.s.s.
Ólshemderdiń metrlik júıesi bir ólshemnen ekinshi ólshemge ótýdi, sonyń ishinde kvadrattyq jáne kýbtyq birlikterge aýysýdy jeńildetedi. Mysaly,
1 m =100 santımetr (sm) bolǵandyqtan,
1 m2 =1002 sm2 =10 000 sm2, sondaı-aq
1 sm = 10 mıllımetr(mm) nemese 1 mm=1 sm: 10=0,1 sm bolǵandyqtan,
1 mm3 = (0,1 sm)3=0,13 sm3 = 0,001 sm3.

İÚ. Muǵalimniń aqparattyq suraqtary:
1. Ólshemderdiń metrlik júıesindegi birlikterden basqa qandaı birlikterdi bilesińder? Olardyń kemshiligi nede?
2. Ólshemderdiń metrlik júıesin engizýdiń órkenıet pen ǵylym úshin máni qandaı bolady?
3. Metrlik júıeniń eń basty artyqshylyǵy qandaı?

Ú. Jańa sabaqty bekitý:
3 – jattyǵý
1) Ústeldiń uzyndyǵy 0,8 m. Ony dısemetr, santımetr, mıllımetr jáne kılometrge aınaldyryńdar.

Úİ. Oqýshy eńbegin baǵalaý:

Úİİ. Úıge tapsyrma:
1) §12. Ólshemderdiń metrlik júıesi
2) 3-jattyǵý (2,3)
3) Ertede qoldanylǵan ólshemder týraly jazyp kelý.