- 05 naý. 2024 03:29
- 235
Omonım sózderdiń kóp maǵynaly sózderden aıyrmashylyǵy
Sabaqtyń taqyryby: Omonım sózderdiń kóp maǵynaly sózderden aıyrmashylyǵy
Sabaqtyń maqsaty:
a) Oqýshylardyń shyǵarmashylyqty jumys isteýine yqpal etý. Oılaý sheberligin, sóıleý mádenıetin arttyrý
á) Oqýshylardyń oıyn keńeıtip, tildi baıytatyn mazmundy da kórkem sóz úlgileri mol maqal - mátelder, naqyl sózder úıretý.
b) Oqýshylardyń boıyna ádeptilik, ınabattylyq, qarapaıymdylyq qasıetterin qalyptastyrý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, baıandaý
Sabaqtyń kórnekiligi: úlestirmeli kespe qaǵazdar
Pánaralyq baılanys: ádebıet, tarıh
Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, oqý quraldaryn tekserý. Synyptyń tazalyǵyna kóńil bólý. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
á) Úı tapsyrmasyn pysyqtaý:
1. Sózdiń aýyspaly maǵynasy degenimiz ne?
2. Sózdiń týra maǵynasy degenimiz ne?
3. Sózdiń kóp maǵynalylyǵy degenimiz ne?
4. Mátin degenimiz ne?
b) Jańa sabaqty túsindirý:
Omonımder birkelki dybystalyp aıtylatyn, biraq maǵynasy basqa - basqa sózderdiń tobyn bildiredi. Syrtqy formasy jaǵynan, ıaǵnı birkelki dybystalýy jaǵynan omonımder kóp maǵynaly sózderge uqsas bolyp keledi.
Omonımder men kóp maǵynaly sózderdiń aıyrmashylyǵy olardy bildiretin maǵynasynan kórinedi. kóp maǵynaly sózder bir negizden turǵandyqtan, maǵynalary jaǵynan ózara jaqyn uqsas bolyp olar bir ǵana sóz tabyna jatady. Al omonımder maǵynalary jaǵynan bir birinen sonshalyqty alshaq bolady da, keıde bir sóz tobyna, ár basqa sóz tabyna da qatysty bolyp, daralanyp turady.
Mysaly: Qara: 1) qara shash – zattyń túsin bildiretin syndyq maǵynaly sóz;
2) taqtaǵa qara – qımyl - áreketti bildiretin etistik.
Aıt: 1) aıt boldy – dinı meıram; 2) án aıt – qımyl maǵynasyndaǵy sóıleý; 3) aıt - ıtti bir nársege aıtaqtap qosý úshin aıtylatyn odaǵaı sóz.
Tilimizde kóptegen omonımder sózge jurnaq jalǵaný arqyly jasalǵan. Túbir sózge jurnaqtar qosylý arqyly nátıjesinde paıda bolǵan omonımder týyndy omonımder delinedi.
Mysaly: Aryq: 1) zat - sý aǵyzý úshin arnaıy qazylǵan shaǵyn sý joly. Ol eginin aryqtan sýarady eken;
2) syn – semiz emes, eti qashqan, júdeý. Aryq qup - qý balalardyń betterinde ashtyq taby bar.
Jań sabaqty túsindirgennen keıin, jattyǵýmen jumys júrgizemin.
Bilimdi bekitý: 1. Omonımder degenimiz ne?
2. Omonım sózderdiń kóp maǵynaly sózderden qandaı aıyrmashylyǵy bar:
3. Kóp maǵynaly sózder degenimiz ne?
Baǵalaý: Oqýshylardyń yntasyna, suraqqa jaýap bergenine qaraı bilimderi baǵalanady.
Úıge tapsyrma: 70 – jattyǵýdaǵy aıt, jón, en, bóle sózderdi omonım bolatyndaı birneshe sóılem qurap jazýǵa beremin.
Sabaqtyń maqsaty:
a) Oqýshylardyń shyǵarmashylyqty jumys isteýine yqpal etý. Oılaý sheberligin, sóıleý mádenıetin arttyrý
á) Oqýshylardyń oıyn keńeıtip, tildi baıytatyn mazmundy da kórkem sóz úlgileri mol maqal - mátelder, naqyl sózder úıretý.
b) Oqýshylardyń boıyna ádeptilik, ınabattylyq, qarapaıymdylyq qasıetterin qalyptastyrý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, baıandaý
Sabaqtyń kórnekiligi: úlestirmeli kespe qaǵazdar
Pánaralyq baılanys: ádebıet, tarıh
Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, oqý quraldaryn tekserý. Synyptyń tazalyǵyna kóńil bólý. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
á) Úı tapsyrmasyn pysyqtaý:
1. Sózdiń aýyspaly maǵynasy degenimiz ne?
2. Sózdiń týra maǵynasy degenimiz ne?
3. Sózdiń kóp maǵynalylyǵy degenimiz ne?
4. Mátin degenimiz ne?
b) Jańa sabaqty túsindirý:
Omonımder birkelki dybystalyp aıtylatyn, biraq maǵynasy basqa - basqa sózderdiń tobyn bildiredi. Syrtqy formasy jaǵynan, ıaǵnı birkelki dybystalýy jaǵynan omonımder kóp maǵynaly sózderge uqsas bolyp keledi.
Omonımder men kóp maǵynaly sózderdiń aıyrmashylyǵy olardy bildiretin maǵynasynan kórinedi. kóp maǵynaly sózder bir negizden turǵandyqtan, maǵynalary jaǵynan ózara jaqyn uqsas bolyp olar bir ǵana sóz tabyna jatady. Al omonımder maǵynalary jaǵynan bir birinen sonshalyqty alshaq bolady da, keıde bir sóz tobyna, ár basqa sóz tabyna da qatysty bolyp, daralanyp turady.
Mysaly: Qara: 1) qara shash – zattyń túsin bildiretin syndyq maǵynaly sóz;
2) taqtaǵa qara – qımyl - áreketti bildiretin etistik.
Aıt: 1) aıt boldy – dinı meıram; 2) án aıt – qımyl maǵynasyndaǵy sóıleý; 3) aıt - ıtti bir nársege aıtaqtap qosý úshin aıtylatyn odaǵaı sóz.
Tilimizde kóptegen omonımder sózge jurnaq jalǵaný arqyly jasalǵan. Túbir sózge jurnaqtar qosylý arqyly nátıjesinde paıda bolǵan omonımder týyndy omonımder delinedi.
Mysaly: Aryq: 1) zat - sý aǵyzý úshin arnaıy qazylǵan shaǵyn sý joly. Ol eginin aryqtan sýarady eken;
2) syn – semiz emes, eti qashqan, júdeý. Aryq qup - qý balalardyń betterinde ashtyq taby bar.
Jań sabaqty túsindirgennen keıin, jattyǵýmen jumys júrgizemin.
Bilimdi bekitý: 1. Omonımder degenimiz ne?
2. Omonım sózderdiń kóp maǵynaly sózderden qandaı aıyrmashylyǵy bar:
3. Kóp maǵynaly sózder degenimiz ne?
Baǵalaý: Oqýshylardyń yntasyna, suraqqa jaýap bergenine qaraı bilimderi baǵalanady.
Úıge tapsyrma: 70 – jattyǵýdaǵy aıt, jón, en, bóle sózderdi omonım bolatyndaı birneshe sóılem qurap jazýǵa beremin.