Rentgendik sáýleler. Esepter shyǵarý
9 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Rentgendik sáýleler. Esepter shyǵarý
Sabaqtyń maqsaty:
A) Bilimdiligi: Oqýshylarǵa rentgen sáýlesiniń ashylýyn, qasıetterin jáne ómirde qoldanysyn túsindirý.
Á) Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń naqty jáne júıeleı oılaý qabiletin arttyrý, sabaqqa degen yntasyn arttyrý.
B) Tárbıeliligi: Oqýshylardyń maqsatqa jetý barysynda jaýapkershilikterin jetildirý, tazalyqqa, mádenıettilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, baıandaý, áńgimelesý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq, ótilgen taqyrypty qaıtalaı otyryp, jańa sabaqty óz betimen jetildirý
Kórneki quraldar: plakattar, vıdeoproektor, prezentasıalar, oqýlyqtar.
Pán aralyq baılanys: bıologıa, hımıa, medısına.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
Muǵalim sálemdesip bolǵannan keıin oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn qadaǵalap, sabaqta joq oqýshylardy túgeldeý.
2. Úı tapsyrmasyn suraý.
1. Fotoeffekt degenimiz ne?
2. Fotoeffektiniń qyzyl shekarasy?
3. Eınshteın formýlasy?
4. Jaryqtyń dýalızmi degen ne?
5. Foton degenimiz ne?
3. Jańa sabaqtyń taqyrybymen tanystyrý:
Slaıd arqyly sabaq túsindiriledi.
Rentgen sáýlelerdiń jutylý dárejesi zattyń tyǵyzdyǵyna proporsıonal. Sondyqtan rentgen sáýleleriniń járdemimen adamnyń ishki aǵzalarynyń fotografıasyn alýǵa bolady. Bul fotografıalarda qańqa súıekterin jáne jumsaq tkanderdiń ár túrli ózgeristerin ońaı ajyratýǵa bolady.
Qazir bizdiń elimizdegi barlyq azamattar jylyna bir ret flúorografıa ótýge tıis. Rentgen sáýleleriniń járdemimen adam aýyrǵanyn seze bastaýdan buryn, aýrýdy aldyn ala anyqtap bilý úshin, keýde kletkalarynyń sýreti túsiriledi.
Rentgen sáýleleriniń ashylýy. Bul sáýleler 1895 jyly nemis fızıgi Vılgelm Rentgen ashqan. Rentgen ózine deıingi kóptegen ǵalymdardyń mán bermegen jáne ańǵara almaǵandaryn baıqaı qoıdy, osy erekshe qabileti onyń tamasha jańalyq ashýyna járdemdesti.
Bul kezde gaz - razrádtik tútikterde óte shapshań elektrondardyń aǵyny týǵyzylǵan jáne sol ýaqytta olardy katod sáýleleri dep ataǵan. Bul sáýlelerdiń tabıǵaty sol kezde senimdi túrde tıanaqtala qoımaǵan edi, tek bul sáýlelerdiń shyǵatyn basy tútiktiń katodynda ekeni ǵana málim bolǵan.
Katod sáýlelerin zertteýmen shuǵyldanǵan Rentgen, fotoplastına qara qaǵazǵa oraýly turǵanyna qaramastan, razrádtik tútiksheniń mańynda aǵaryp qalǵan. Osydan keıin ol taǵy bir tańqalarlyq qubylysty baıqady. Barııdiń platına eritindisine batyrylǵan qaǵaz ekranǵa razrádtik tútiksheni oraǵanda, ekran aǵara bastaıtyny baıqaldy onyń ústine Rentgen tútikshe men ekrannyń arasyna qolyn ustaǵanda ekranda qoldyń nobaıynyń qylań reńkinde súıekterdiń qara kóleńkeleri kórinedi.
Ǵalym razrádtik tútikshemen jumys istegende buryn belgisiz kúshti, ótimdi sáýle paıda bolatynyn túsindi. Ol ony H - sáýleler dep atady. Sońynan bul sáýlelerge «rentgen sáýleler» degen termın berik qalyptasty.
Rentgen jańa sáýle katod sáýleleriniń (shapshań elektrondar aǵyny) shyny tútiktiń qabyrǵalaryna soqtyǵysqan oryndarynda paıda bolatyny baıqalǵan. Bul orynda shyny jasaýdan jaryq shyǵarǵan. H - sáýleler shapshań elektrondardy kez kelgen kedergimen atap aıtqanda metal elektrondarmen tejegende paıda bolatynyn keıingi tájirıbeler kórsetti.
Rentgendik sáýleler. Esepter shyǵarý. júkteý
Sabaqtyń taqyryby: Rentgendik sáýleler. Esepter shyǵarý
Sabaqtyń maqsaty:
A) Bilimdiligi: Oqýshylarǵa rentgen sáýlesiniń ashylýyn, qasıetterin jáne ómirde qoldanysyn túsindirý.
Á) Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń naqty jáne júıeleı oılaý qabiletin arttyrý, sabaqqa degen yntasyn arttyrý.
B) Tárbıeliligi: Oqýshylardyń maqsatqa jetý barysynda jaýapkershilikterin jetildirý, tazalyqqa, mádenıettilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, baıandaý, áńgimelesý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq, ótilgen taqyrypty qaıtalaı otyryp, jańa sabaqty óz betimen jetildirý
Kórneki quraldar: plakattar, vıdeoproektor, prezentasıalar, oqýlyqtar.
Pán aralyq baılanys: bıologıa, hımıa, medısına.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
Muǵalim sálemdesip bolǵannan keıin oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn qadaǵalap, sabaqta joq oqýshylardy túgeldeý.
2. Úı tapsyrmasyn suraý.
1. Fotoeffekt degenimiz ne?
2. Fotoeffektiniń qyzyl shekarasy?
3. Eınshteın formýlasy?
4. Jaryqtyń dýalızmi degen ne?
5. Foton degenimiz ne?
3. Jańa sabaqtyń taqyrybymen tanystyrý:
Slaıd arqyly sabaq túsindiriledi.
Rentgen sáýlelerdiń jutylý dárejesi zattyń tyǵyzdyǵyna proporsıonal. Sondyqtan rentgen sáýleleriniń járdemimen adamnyń ishki aǵzalarynyń fotografıasyn alýǵa bolady. Bul fotografıalarda qańqa súıekterin jáne jumsaq tkanderdiń ár túrli ózgeristerin ońaı ajyratýǵa bolady.
Qazir bizdiń elimizdegi barlyq azamattar jylyna bir ret flúorografıa ótýge tıis. Rentgen sáýleleriniń járdemimen adam aýyrǵanyn seze bastaýdan buryn, aýrýdy aldyn ala anyqtap bilý úshin, keýde kletkalarynyń sýreti túsiriledi.
Rentgen sáýleleriniń ashylýy. Bul sáýleler 1895 jyly nemis fızıgi Vılgelm Rentgen ashqan. Rentgen ózine deıingi kóptegen ǵalymdardyń mán bermegen jáne ańǵara almaǵandaryn baıqaı qoıdy, osy erekshe qabileti onyń tamasha jańalyq ashýyna járdemdesti.
Bul kezde gaz - razrádtik tútikterde óte shapshań elektrondardyń aǵyny týǵyzylǵan jáne sol ýaqytta olardy katod sáýleleri dep ataǵan. Bul sáýlelerdiń tabıǵaty sol kezde senimdi túrde tıanaqtala qoımaǵan edi, tek bul sáýlelerdiń shyǵatyn basy tútiktiń katodynda ekeni ǵana málim bolǵan.
Katod sáýlelerin zertteýmen shuǵyldanǵan Rentgen, fotoplastına qara qaǵazǵa oraýly turǵanyna qaramastan, razrádtik tútiksheniń mańynda aǵaryp qalǵan. Osydan keıin ol taǵy bir tańqalarlyq qubylysty baıqady. Barııdiń platına eritindisine batyrylǵan qaǵaz ekranǵa razrádtik tútiksheni oraǵanda, ekran aǵara bastaıtyny baıqaldy onyń ústine Rentgen tútikshe men ekrannyń arasyna qolyn ustaǵanda ekranda qoldyń nobaıynyń qylań reńkinde súıekterdiń qara kóleńkeleri kórinedi.
Ǵalym razrádtik tútikshemen jumys istegende buryn belgisiz kúshti, ótimdi sáýle paıda bolatynyn túsindi. Ol ony H - sáýleler dep atady. Sońynan bul sáýlelerge «rentgen sáýleler» degen termın berik qalyptasty.
Rentgen jańa sáýle katod sáýleleriniń (shapshań elektrondar aǵyny) shyny tútiktiń qabyrǵalaryna soqtyǵysqan oryndarynda paıda bolatyny baıqalǵan. Bul orynda shyny jasaýdan jaryq shyǵarǵan. H - sáýleler shapshań elektrondardy kez kelgen kedergimen atap aıtqanda metal elektrondarmen tejegende paıda bolatynyn keıingi tájirıbeler kórsetti.
Rentgendik sáýleler. Esepter shyǵarý. júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Lınzalar. Juqa lınzanyń formýlasy. Lınzadaǵy sáýle joldary. Lınzada keskin alý. Optıkalyq aspaptar.
-
1. Oqýshylardyń sanasyna halqyna degen maqtanysh sezimin uıalatý, ana tilin, onyń tarıhyn, ónerin, mádenıetin qasterleı otyryp, damyta oqytyp tárbıeleý.
