InfoHub Logo

Aqtóbe oblysy,
Alǵa aýdany, Qaraqobda orta mektebi ınformatıka páni muǵalimi
Malaeva Indıra Jaqsylyqqyzy

Sabaqtyń taqyryby: «Operasıalyq júıelerdi baptaý»
Sabaqtyń maqsaty:
Oqýshylarǵa operasıalyq júıeni baptaý joldaryn úıretý, alǵan bilimderin praktıkalyq jumys kezinde qoldana bilýge daǵdylandyrý, kompúterlik saýattylyǵyn arttyrý, izdenimpazdyqqa, uqyptylyqqa tárbıeleý.
1. Bilimdilik: operasıalyq júıe týraly bilimderin suraı otyryp, olardy úsh topqa bólip baptaýdy, býma terezesiniń parametri, basqarý taqtasy býmalarynyń terezesi týraly tolyq anyqtama berý, kórsetý, úıretý.
2. Damytýshylyq: alǵan bilimderin kompúterde oryndatý arqyly qıalyn, oı órisin, este saqtaýyn, shyǵarmashylyq qabiletin damytý, pánge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý.
3. Tárbıelik: ETK qaýipsizdik erejesin saqtaýdy, uqyptylyqqa, eńbekqorlyqqa, kompúterlik saýattylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń ádisteri: túsindirý, suraq-jaýap, oı qozǵaý,
Sabaqtyń túri: aralas.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, kompúter,

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi.
İİ. Úı jumysyn tekserý.
- «Operaııalyq júıeler toptamasy» suraý
İİİ. Úı jumysyn bekitý.

Sáıkestendirý testi.
Operasıalyq júıe - Paıdalanýshy kompútermen baılanysyp, qarym-qatynasta bolatyn yńǵaıly qabyq.
Iadro - Ol esepteý prosesteri men kompúterdi basqarý jáne paıdalanýshy men aparatýrany baılanystyratyn jınaqtalǵan programma.
Interfeıs - Operasıalyq júıeler kompúterde bir ǵana paıdalanýshyǵa jumys jasaýǵa múmkindik beredi.
Draıver - Komandalyq ınterpretator, programmalyq tilden «temir» tiline aýdaratyn aýdarmashy, máshıne komandasynyń tili
Birpaıdalanýshy - Kompúter quramyna kiretin ártúrli qurylǵylardy basqarýǵa arnalǵan programmalar.
Kóppaıdalanýshy - Operasıalyq júıe qýatty kompúterdiń kómegimen bir mezgilde birneshe paıdalanýshynyń jumys isteýin qamtamasyz etedi.
Windows - Grafıkalyq operasıalyq júıe

İV. Jańa sabaq
Operasıalyq júıe degenimiz - bul komandalardy iske qosqan kezde barlyq qurylǵylardyń jumysyn basqaratyn arnaıy programma.
Windows OJ –niń sıpattamalaryn kez kelgen kompúterde ózgertýge bolady. Paıdalanýshynyń kórsetýimen sıpattamalardy ózgertý OJ baptaý dep atalady.
Shartty túrde baptaý 3 topqa bólinedi:
1. Býmanyń terezesiniń parametrlerin baptaý;
2. Negizgi mázirdi baptaý;
3. Basqarý taqtasynyń kómegimen júıeni jalpy baptaý;

Býma terezesiniń parametrlerin baptaýdy Túri-Parametrler...komandasy boıynsha oryndaýǵa bolady.
Býma (Papka) qosymsha betinen sizge bir býmadan ekinshi býmaǵa ótý úshin ekranda býmany «almastyrý» rejimin tańdaýdyń batyrmalar jubyn kóresiz.
Qarap shyǵý (Prosmotr) qosymsha betinde kórinbeıtin faıldardy beıneleýge tyıym salýǵa bolady jáne ol býma terezesi basynda faıldyń (býmanyń) tolyq adresin beıneleıtin jalaýshalardy qosady jáne alyp tastaıdy.
Jalpy qosymsha betti kelesi rejımderdi qosatyn 5 jalaýshadan turady:
1) Barlyq terezelerdiń ústinde ornalastyrý (Raspolojıt poverh vseh okon)- tapsyrmalar taqtasy qosymshalardyń barlyq terezeleriniń ústinde ornalasady;
2) Ekrannan avtomatty túrde alyp tastaý (Avtomatıcheskıe ýbırat s ekrana)- tapsyrmalar taqtasy onyń ornyna tyshqan siltemesin aparǵannan soń ǵana paıda bolady;
3) Negizgi mázirdegi uqsas belgiler (melkıe znachkı v glavnom menú)- negizgi mázir usaq belgilenip, olar óte az oryn alady.;
4) Saǵatty beıneleý (otobrajat chasy)- tapsyrmalar taqtasyna saǵat ındıkatory otnatylady.;
5) Qysqartylǵan mázirdi paıdalaný (ıspolzovat sokrashennye menú)- mázirdi ashqanda sońǵy paıdalanǵan komandalar paıda bolady.

Júıeni jalpy baptaý Basqarý taqtasy arnaıy býmasynyń kómegimen oryndalady.
Basqarý taqtasy býmasynyń terezesinde siz myna jazýlar men kóptegen belgiler kóresiz.Ekran, Shrıfter, Kúni men ýaqyt, Klavıatýra, Tyshqan (Ekran, Shrıfty, Data ı vremá, Klavıatýra, Mysh) jáne t.b.
Eger kez kelgen belgini eki ret shertseńiz, ekranda naqty baptaý maqsatyna qaraı atqaratyn qyzmetin túsinýge bolatyn suhbat tereze paıda bolady. Parametrlerdi bergen soń OK nemese Boldyrmaý (Otmena) batyrmasyn basý kerek.

V. Praktıkalyq jumys
İ. Operasıalyq júıelerdi baptaý.
1. İske qosý batyrmasyn basyńyz jáne negizgi mázirden Baptaý-Basqarý taqtasy pýnkterin tańdańyz.
2. Basqarý taqtasy býmasynyń terezesindegi Kúni jáne ýaqyty belgisin eki ret shertińiz.
3. Ekranda Qasıetter: Kún jáne ýaqyt suhbat terezesi eki nemese úsh qosymsha betpen birge paıda bolady.
4. Kún jáne ýaqyt qosymsha betin tańdańyz.
5. Kún bóliminde ózińizdiń týǵan kúnińizdi (kúni, aı, jyl) taǵaıyndańyz.
6.Ýaqyt bóliminde mekteptegi sabaqtyń basqarý ýaqytyn taǵaıyndańyz.
7.Qoldaný batyrmasyn shertińiz.
8. OK batyrmasyn shertińiz.

İİ.Jumys ústelin baptaý.
1. İske qosý batyrmasyn shertip, negizgi mázirden Baptaý –Basqarý taqtasy pýnktin tańdańyz.
2. Basqarý taqtasy býmasynyń terezesindegi Ekran belgisin eki ret shertińiz.
3. Ekranda Qasıetter:Ekran suhbat terezesi shyǵady
4. Taqyryptar (Temy) qosymsha betin tańdańyz.
5. Fondyq sýretti tańdap, OK batyrmasyn shertińiz. Jumys ústeliniń fondyq sýretiniń ózgergenin tekserińiz.

İİİ. Qystyrma bet (Zastavka) parametrlerin baptaý.
Qystyrma bet - monıtordyń paıdalaný ýaqytyn sozýǵa qyzmet etetin programma. Eger paıdalanýshy birneshe mınýt pernetaqta men tyshqandy paıdalanbasa, ekranda qystyrma bet paıda bolady. Qystyrma bet tizimder órisinen qystyrma programmalardyń bireýin, al Interval órisinen pernetaqtany sońǵy paıdalanǵannan bastap programma jumysyn bastaǵanǵa deıingi ýaqytty tańdaýǵa bolady.Qystyrma betti ornatý úshin mynalardy oryndańyz:
1. İske qosý batyrmasyn basyńyz jáne negizgi mázirden Baptaý - Basqarý taqtasy pýnktin tańdańyz;
2. Basqarý taqtasy býmasy terezesinde Ekran belgisin eki ret shertińiz;
3. Qystyrma bet qosymsha betin tańdańyz.
4. Qystyrma bet tiziminen kez kelgen qystyrma betti tańdańyz. Kórinis beınesin kompúter ekranynda Ekran terezesinen kóresiz. Qarap shyǵý batyrmasyn shertseńiz, qystyrma bet kompúter monıtorynda paıda bolady.

İV. «Kólemdik mátin» qystyrma bet parametrlerin baptaý.
1 İske qosý (Pýsk) batyrmasyn basyńyz jáne negizgi mázirden Baptaý - Basqarý taqtasy pýnktin tańdańyz.
2 Basqarý taqtasy býmasy terezesinde Ekran belgisin eki ret shertińiz.
3 Qystyrma bet qosymsha betin tańdańyz.
4 Qystyrma bet tiziminen «Kólemdik mátin» («Obemnyı tekst») qystyrmasyn tańdańyz.
5 Baptaý batyrmasyn shertińiz.
6 Qystyrma bet parametrleriniń «Kólemdik mátin» qystyrmasynyń parametrleri suhbat terezesindegi Mátin órisinen kez kelgen mátindi, qozǵalys stılin, jyldamdyǵyn, ólshemin tańdańyz.
7 OK batyrmasyn shertińiz.
V. Daıyndaý shemasyn baptaý
1. İske qosý batyrmasyn basyńyz jáne negizgi mázirden Baptaý - Basqarý taqtasy pýnktin tańdańyz;
2. Basqarý taqtasy býmasy terezesinde Ekran belgisin eki ret shertińiz;
3. Rásimdeý (Oformlenıe) qosymsha betin tańdańyz.
4. Shema órisinen kez kelgen daıyndaý sulbasyn, al Element órisinen túsin ózgertkińiz kelgen elementti tańdańyz.
5. Eger qurylǵan sulbańyzdy joıǵyńyz kelse, onda ony Shema órisinen tańdap Joıý (Ýdalıt) batyrmasyna shertińiz.

Vİ. Sabaqty bekitý
Sanaý júıesi
10- Sanaý júıesiniń túrlerin ata
20-Rımdik sanaý júıesi qaı sanaý júıesine jatady?
30- Pozısıalyq sanaý júıelerin ata
40-Ekilik sanaý júıesiniń negizi neshege teń?
Derbes kompúter
10- Tasymal kompúterlerdi ata
20-Kompúterdiń negizgi qurylǵylaryn ata
30-Prıntr túrlerin ata
40-CD-R, DVD-R men CD-RW, DVD-RW dıskileriniń aıyrmashylyǵy qandaı?
Logıkalyq negizder
10-Pikir degenimiz ne?
20-Logıkalyq kóbeıtý nemese qalaı atalady?
30-Eki nemese odan da kóp pikirlerdi «nemese» jalǵaýlyǵy kómegimen biriktirý amalyn ne dep ataıdy?
40-Inversıa degenimiz ne?
Operasıalyq júıe
10-Operasıalyq júıe degenimiz ne?
20-OJ-ń mindetti bólikterin tap
30-Operasıalyq júıe túrlerin atańyz.
40-Operasıalyq júıeni baptaý neshe topqa bólinedi? Qandaı?

Vİİ. Qorytyndylaý
1. Júıelik programmalardyń negizgisi.
2. Kompúterdiń barlyq jumystaryn uıymdastyrady.
3. Kompúterdiń barlyq qurylǵylaryn basqarady.
4. Adam men kompúter arasynda málimet almasýdy júzege asyrady.

Windows OJ –niń sıpattamalaryn kez kelgen kompúterde ózgertýge bolady. Paıdalanýshynyń kórsetýimen sıpattamalardy ózgertý OJ baptaý dep atalady.
Shartty túrde baptaý 3 topqa bólinedi:
• Býmanyń terezesiniń parametrlerin baptaý;
• Negizgi mázirdi baptaý;
• Basqarý taqtasynyń kómegimen júıeni jalpy baptaý;

Vİİİ. Úıge tapsyrma:
§11 Operasıalyq júıelerdi baptaý taqyrybyn oqý
Osy taqyryp boıynsha rebýs qurastyrý
İX. Baǵalaý.
smile: - 5
what: 4
sad: 3