Microsoft Excel elektrondy kestesinde formýlamen jumys
M.Mámetova atyndaǵy gýmanıtarlyq koleji
ınformatıka pániniń oqytýshysy
Esenova G.A.
Ótetin páni: Informatıka
Sabaqtyń taqyryby: Microsoft Excel elektrondy kestesinde formýlamen jumys
Sabaqtyń masaty:
A) bilimdilik: Oqýshylardyń Microsoft Excel elektrondy kestesinde formýlamen jumys jasaı bilýdi qalyptastyrý. Berilgen túrli matematıkalyq formýlalardy esepteýdi úıretý, sıpattaýdy úıretý, málimetterdi paıdalanyp, ártúrli jumys áreketterin oryndaýdy úıretý
B) damytýshylyq: Oqýshylardyń bolashaq mamandyqtaryna, sabaqqa degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyra otyryp, bilim-bilik, daǵdylaryn qalyptastyrý;
V) tárbıelik: Oqýshylardy izdenimpazdyqqa, ádeptilikke, maqsatshyldyqqa tárbıeleý. Muqıattylyqqa, óz-ózine senimdi bolýǵa tárbıeleý, jınaqylyqqa balý.
S) kásibı: Oqýshylardy aqparattyq mádenıetke, kásibı saýattylyqqa tárbıeleý otyryp, bolashaq mamandyǵyna baılanysty kásibı baǵyt berý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilimdi meńgerý
Sabaqtyń túri: Laboratorıalyq sabaq
Oqytý tehnologıasy: Damyta oqytý tehnologıasy /DOT/,
Kompúterlik oqytý tehnologıasy /KOT/,
Deńgeılep saralap oqytý tehnologıasy /DSOT/;
Oqytý ádis-tásilderi: ınteraktıvti, túsindire-baıandaý ádisi, suraq-jaýap ádisi, mıǵa shabýyl ádisi, oı qozǵaý ádisi, salystyrý ádisi, aqparat ádisi, kórnekilik ádisi, oıyn ádisi, test ádisi;
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, laboratorıalyq jumys nusqasy, kompúter, qosymsha materıaldar, test
Oqýshy bilý kerek: - elektrondyq kestesiniń tereze sıpattamasyn,
- saımandar taqtasynyń qyzmetterin,
- formýlalarmen jumys jasaı bilýdi;
Oqýshy meńgerý kerek: - uıashyqtardy belgileýdi, bloktardy belgileýdi
- adresterin ajyrata bilýdi
- formýla qurýdy;
Qoldanylatyn ádebıetter:
1. «Informatıkadan 30 sabaq», Bóribaev, Balapanov
2. «Informatıka», M.Baıjumanov, L.Japsarbaeva
3. «Informatıka negizderi», G.Japarova
4. «Informatıka», K.Berkinbaev.
5. «Informasıonnye tehnologıı», O.Golısyna
6. «Halyqty kompúterlik saýattylyq»» elektrondy oqý quraly.
Sabaqtyń jospary:
İ. Uıymdastyrý jumystary
1.1. Jýrnalǵa belgi soǵý, oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn qadaǵalaý;
1.2. Qyzyǵýshylyqty oıatý, yntalandyrý. Top músheleriniń bir-birine jaqsy sóz aıtýy. (komplıment)
1.3. Sabaqtyń maqsat-mindetterimen tanystyrý;
İİ. Ótken materıaldarǵa sholý jasaý.
2.1. «Jasyrylǵan uıashyqtar» ádisi boıynsha suraqtarǵa jaýap berý
İİİ. Jańa maǵynany taný kezeńi.
3.1. Sabaqtyń taqyryby men maqsatyn túsindirý
3.2. Jańa uǵymdarmen tanystyrý (ınteraktıvti taqta kómegimen kórneki baıandaý)
İV. Oı tolǵanys kezeńi.
4.1. Laboratorıalyq jumys nusqasyn taratý
4.2. Laboratorıalyq jumysqa túsinik berý
4.3. Jumys barysyn baqylaý, taldaý
V. Sabaqty qorytyndylaý, bekitý
5.1. Ashyq formadaǵy test tapsyrmalary
Vİ. Úı tapsyrmasyn berý
Vİİ. Baǵalaý
Sabaqtyń ótý barysy
İ. Uıymdastyrý jumystary
1.1. Sálemdesý. Aldymen oqýshylarmen sálemdesip, oqýshylardy óz oryndaryna otyrǵyzý. Zerthananyń tazalyǵyna kóńil bólip, oqýshylardyń kitap-dápterleriniń túgeldigin tekserý, sabaqta joq oqýshylardyń sebebin surap jýrnalǵa belgileý. Kompúterdiń, taqtanyń tok kózine durys qosylǵandyǵyn tekserý.
1.2. Qyzyǵýshylyqty oıatý, yntalandyrý. Top oqýshylarynyń bir-birine jaqsy sóz aıtýy. (komplıment)
1.3.Sabaqtyń maqsat-mindetimen tanystyrý
İİ. ¬Ótken materıaldarǵa sholý jasaý, tirek bilimderge súıený.
2.1. «Jasyrylǵan uıashyqtar» ádisi boıynsha tirek bilimderdi eske túsirý
Maqsaty: Oqýshylardyń ótken taqyryp boıynsha teorıalyq bilimderin anyqtaý maqsatynda. Deńgeılik tapsyrma retine ár uıashyqtyń arǵy jaǵynda bir-bir suraqtan jasyrylǵan
İİİ. Jańa maǵynany taný kezeńi.
3.1. Sabaqtyń taqyryby men maqsatyn túsindirý
3.2. Jańa uǵymdarmen tanystyrý (ınteraktıvti taqta kómegimen kórneki baıandaý)
İV. Oı tolǵanys kezeńi.
4.1. Laboratorıalyq jumys nusqasyn taratý
4.2. Laboratorıalyq jumysqa túsinik berý
4.3. Jumys barysyn baqylaý, taldaý
1. Laboratorıalyq jumysqa ázirlik
- oqýshynyń kompúterlik ústeline otyrýy;
- kompúterdi iske qosýy;
- laboratorıalyq taratpalardyń berilýi;
- laboratorıalyq tirek bilimdi anyqtaý;
Tapsyrmalar:
Laboratorıalyq jumys №8
Taqyryby: Negizgi jáne qosalqy kesteleri toltyrý
Maqsaty:
- Kestege málimetter jazý jáne olardy óńdeý;
- Adresterdi durys kórsetýdi úırený;
- Kesteni bezendirý ádisterin meńgerý.
Teorıalyq málimet:
Salystyrmaly adres. Uıashyqtarmen jumys jasaý kezderinde D3, A1:N9 t.s.s siltemelerdi qoldanýǵa bolady. Adresterdiń mundaı túrde kórsetilýi salystyrmaly dep atalady. Salystyrmaly arester formýlalardy jyljytý kezinde óte yńǵaıly. Formýlalarda mundaı adresterdi qoldaný barysynda Excel kestesi uıashyqtyń adresin aǵymdaǵy uıashyq adresine salystyrmaly túrde saqtaıdy.
Mysaly, D4 uıashyǵyna = D1+ D2 formýlasyn engizetin bolsaq, Excel programmasy bul formýlany «ekpindi uıashyqtan úsh qatar joǵary jáne eki qatar tómen uıashyqtaǵy mánderdi qosý kerek» dep qabyldaıdy. Eger D4 uıashyǵyn, ıaǵnı = D1+ D2 formýlasyn S4 uıashyǵyna kóshirsek. S4 uıashyǵyna = S1+S2 formýlasy, al D5 uıashyǵyna = D2+ D3 formýlasy avtomatty túrde engiziledi.
Absolútti adres. Eger formýlany kóshirý barysynda belgili bir uıashyqqa nemese silteme jasaý qajet bolsa, absolútti adresti qoldanamyz. Absolútti silteme $ belgisiniń kólemimen jazylady. Mysaly, $S$15 túrinde silteme jazylsa, formýlany qaı orynǵa ornalastyrsaq ta, sol formýlada turaqty túrde tek S15 uıashyǵyndaǵy mán paıdalanylady.
Aralas adres. $ belgisi qajetti orynda ǵana jazylady, Mysaly $S15 nemese S$15. Eger absolútti adres belgisi uıashyq adresiniń aldynda ǵana jazylsa ($S15), baǵana máni turaqty, qatar máni ózgeredi. Kerisinshe qatardy turaqty qaldyryp, baǵanany ózgertý úshin (S$15) túrine jazylady.
Óz betinshe oryndaýǵa arnalǵan tapsyrmalar
Microsoft Excel programmasynyń kestesindegi esepteýler formýlalardyń kómegimen júzege asyrylady. Formýlalar turaqty sandardan, uıashyqtarǵa siltemeler men Microsoft Excel fýnksıalarynan turady. 2.1 A1 uıashyǵyna kesteniń taqyrybyn jazyńyz:
Kesteniń taqyryby dep sol kesteniń baǵanalar aty kórsetilgen, joǵarǵy qataryn aıtamyz. Iaǵnı esepti berilgeni boıyna:
- A1 uıashyǵyn № engizemiz (kesteniń birinshi baǵanasynyń aty);
- V1 uıashyǵyna h engizemiz (kesteniń ekinshi baǵanasynyń aty);
- S1uıashyǵyna k engizemiz (kesteniń úshinshi baǵanasynyń aty);
- D1 uıashyǵyna y1=x^2+1 engizemiz (keseniń tórtinshi baǵanasynyń aty);
- E1 uıashyǵyna y1=x^2+1 engizemiz (kesteniń besinshi baǵanasynyń aty);
- F1 uıashyǵyna y=k*(y1/y2) engizemiz (kesteniń altynshy baǵanasynyń aty);
- Baǵanalardyń enin barlyq jazýlar kórinip turatyndaı etip ózgertińiz.
2.2.H1 uıashyǵynan bastap berilgendi jazatyn qosalqy kesteni toltyryńyz:
x0 step k
-2 0,2 10
Mundaǵy h0 – h-tiń bastapqy máni, step – h-tiń ózgerý qaamy, k – koefısıent (const).
2.3.Avtotoltyrýdy qoldana otyryp, A2 uıashyǵyna A22 uıashyǵyna deıin 1-den 21-ge deıingi sandardy jazyńyz.
• Ol úshin A2 uıashyǵyna 1 sanyn, al V2 uıashyǵyna 2 sanyn terip jazyńyz;
• A2:V2 blogyn belgileńiz de, tyshqannyń kýrsoryn osy bloktiń oń jaq tómengi shetine ornalastyryp, paıda bolǵan qara tústi qosý belgisin A22 uıashyǵyna deıin jetkizgen soń tyshqannyń batyrmasyn bosatyńyz.
2.4.V baǵanasyna h-tiń mánderin jazyńyz:
• V2 uıashyǵyna =$H$2 adresin terińiz;
Bul absolútti adresteý V2 uıashyǵyna H2 (h-tiń bastapqy máni) uıashyǵynyń máni engiziletinin kórsetedi.
• V3 uıashyǵyna =B2+$I$2 formýlasyn jazyńyz.
Bul h-iń bastapqy mánine 12 uıashyǵynyń máni, ıaǵnı qadam qosylatyndyǵyn bildiredi. Qadam turaqty 0,2 te bolǵandyqtan absolútti adresteýdi qoldanamyz.
• Osy formýlany I4:I22 uıashyqtaryna kóshirińiz (avtotoltyrý fýnksıasyn, Túetý/Kóshirý jáne Túzetý/ Engizý komandalaryn nemese saımandar taqtasyndaǵy Kóshirý, engizý batyrmalarynyń ózińizge yńǵaıly bireýin qoldanýǵa bolady).
Nátıjesinde osy blok – 2 men 2 aralyǵyndaǵy qadamy 0,2-ge ósip otyratyndaı shamalarmen toltyrýly kerek (-2;-1,8;-1,6...2).
2.5.S baǵanasyna k koefısıentiniń mánderin jazyńyz.
* S2 uıashyǵyna =$J$2 absolútti adresterin jazyńyz.
* S3 uıashyǵyna =S2 formýlasyn terińiz.
Osy formýlanyń jazylýyn túsindirińiz.
*S3 uıashyǵyndaǵy formýlany S4:S22 uıashyqtaryna kóshirińiz.
Koefısıent 10-ǵa teń bolǵandyqtan, osy bloktaǵy uıashyqtarǵa 10 sany jazylýy kerek.
2.6.D baǵanasyna y1=x^2-1 fýnksıasynyń mánderin esepteý formýlasyn órnekteńiz.
Ol úshin:
* D2 uıashyǵyna =B2*B2-1 formýlasyn jazyńyz,
*osy formýlany D3:D22 uıashyqtaryn kóshirińiz.
Nátıjesinde baǵanadaǵy uıashyqtar bastapqy máni 3 jáne sońǵy máni 3 bolatyn y1-diń oń jáne teris mánderin toltyrylýy kerek.
2.7. Dál joǵarydaǵy tásil boıynsha E baǵanasyna y2=x^2+1 fýnksıasynyń mánderin esepteý formýlasyn órnekteńiz.
Nátıjesinde: barlyq sandar oń jáne bastapqy shama 5 sońǵy shama 5 bolýy kerek.
2.8.F baǵanasyn y=k*(x^2-1)/(x^2+1) fýnksıasynyń mánderimen toltyryńyz.
*F2 uıashyǵyna =C2*(D2/E2) formýlasyn jazyńyz;
*osy formýlany F2:F22 uıashyqtaryna kóshirińiz.
Nátıjesinde: Fýnksıanyń bastapqy máni 6, sońǵy máni 6 oń jáne teris sandar bolýy kerek.
Baqylaý suraqtar
1. Salystyrmaly, absolútti, aralas adrester degen ne?
2. Qandaı jaǵdaılarda qoldanylady?
3. Qariptiń (shrıft) formatyn qalaı ózgertýge bolady?
4. Uıashyqtaǵy jáne bloktaǵy málimetterdi týralaý qalaı júzege sady?
5. Kesteniń uıashyǵyn nemese blogyn qalaı jıekteýge bolady?
6. Keste ishindegi fondyq tústerdi tańdaýyń qandaı tásilderi bar?
7. Baǵana boıynsha ortaǵa týralaý qalaı oryndalady?
V. Sabaqty qorytyndylaý, bekitý
5.1. Ashyq formadaǵy test tapsyrmalary
Test tapsyrmalary
İ varıant
1. Excel baǵdarlamasyndaǵy keste derekteriniń qaısysy týyndy dep atalady?
a) negizgi derekter
b) elektrondyq kesteniń barlyq derekteri týyndy bolyp tabylady
v) basqa uıashyqtar boıynsha anyqtaýǵa bolatyn derekter
s) basqa uıashyqtar boıynsha anyqtaýǵa bolmaıtyn derekter
2. Excel baǵdarlamasynda uıashyqtaǵy málimetterdi qalaı joıýǵa bolady?
a) uıashyqty bólekteý
b) uıashyqty bólekteý jáne
v) uıashyqty bólekteý, tintýirdiń sol jaq batyrmasyn basý, paıda bolǵan suhbat terezesinde mazmundy alastaý ámirin tańdaý arqyly
s) uıashyqty bólekteý jáne kórinis - kádimgi ámirin oryndaý arqyly
3. Excel uıashyǵynda qandaı pishimdeýdi qoldanýǵa bolady?
a) nusqalardyń bári durys
b) mátindi týralaý jáne qarip pishimi
v) derekter tıpi, eni jáne bıiktigi
s) kómkerý men boıaý
4. Microsoft Excel - bul ....
a) keste túrindegi málimetterdi óńdeý prosesinde kompúterdiń qor kózderin basqaratyn onyń qurlysy
b) keste túrindegi málimetterdi óńdeýge arnalǵan qoldanbaly baǵdarlama
v) kodtyq kesteni óńdeýge arnalǵan qoldanbaly baǵdarlama
s) kompúterdiń qor kózderin basqaratyn júıelik baǵdarlama
5. Excel baǵdarlamasyndaǵy kesteniń toltyrylǵan uıashyǵyn eki ret shertkende qandaı rejım belsendi bolady?
a) uıashyq mazmuny kóshirý rejımi
b) eger derekter Órnek bolsa, derekterdi engizý rejımi
v) eger derekter Mátin bolsa, derekterdi engizý rejımi
s) uıashyq mazmunyn óńdeý rejımi
6. Excel baǵdarlamasynyń óztoltyrý kestesiniń kómegimen ........ bolady
a) uıashyq mazmunynda ózgerister engizýge
b) sandar, kúnder, toqsandar jáne t.b. qataryn ázirleýge
v) qarapaıym esepteýlerdi ózdiginen oryndaýǵa
s) kúrdeli esepterdi ózdiginen oryndaýǵa
7. Excel baǵdarlamasyndaǵy jumys paraǵynda joldar ataýy ..... belgilenedi
a) sandarmen nómirlenip
b) orys álipbıi áripterimen
v) erkin túrde paıdalanýshy tarapynan
s) latyn álipbıi áripterimen
8. Excel baǵdarlamasynda jańa kitap jasaý úshin ne isteý kerek?
a) quraldar ústelinde Ashý batyrmasyn basý
b) quraldar ústelinde Qaıtalaný batyrmasyn basý
v) faıl mázirinde Jańa ámirin oryndaý
s) faıl mázirindegi Ashý ámirin oryndaý
9. Excel baǵdarlamasynyń jumys paraǵyndaǵy joldyń durys belgilenýi
a) A1
b) DD
v) 21A
s) 18
10. Excel baǵdarlamasyn qandaı ámirler kómegimen iske qosýǵa bolady?
a) bastaý – baǵdarlamalar – Windows katalogy
b) bastaý – baǵdarlamalar – MICROSOFT OFFIICE - MICROSOFT OFFIICE EXCEL
v) bastaý – baǵdarlamalar - qalyptalǵan
s) baǵdarlamalar - MICROSOFT OFFIICE - MICROSOFT EXCEL
Test tapsyrmalarynyń jaýaptary
İ varıant
1)V, 2)B, 3)A, 4)B, 5)S, 6)B, 7)S, 8)V, 9)S, 10)B
Test tapsyrmalary
İİ varıant
1. Excel baǵdarlamasy kestesindegi uıashyqtar aýqymyn qalaı bólekteýge bolady?
a) birinshi uıashyqty shertip,
b) birinshi uıashyqty shertip,
v) óńdeý – ótý – bólekteý árektterin oryndaý arqyly
s) birinshi uıashyqty shertip,
2. Excel baǵdarlamasynyń jumys paraǵyndaǵy baǵanyń durys belgilenýi .....
a) A12
b) AB
v) 21
s) FAS
3. Excel baǵdarlamasy birtekti derekter birizdiligin ózdiginen jalǵastyra ala ma?
a) tek natýral sandar birizdiligin ǵana
b) tek kúnder birizdiligin ǵana
v) ıá
s) joq
4. Excel baǵdarlamasyndaǵy uıashyqqa qandaı derekterdi engizýge bolady?
a) san
b) mátin
v) órnek
s) atalǵandardyń bári
5. Excel baǵdarlamasyndaǵy jumys paraǵy uıashyǵynyń mekenjaıy neden quralatynyn kórsetińiz?
a) jol nómirinen
b) baǵan ataýynan jáne jol nómirinen
v) baǵan ataýynan
s) baǵan nómirinen
6. Excel baǵdarlamasynda irgeles emes uıashyqtardy qalaı bólekteýge bolady?
a) óńdeý – ótý – bólekteý áreketterin oryndaý arqyly
b) birinshi uıashyqty shertip,
v) birinshi uıashyqty shertip,
s) birinshi uıashyqty shertip,
7. Excel baǵdarlamasyndaǵy keste derekteriniń qaısysy týyndy dep atalady?
a) negizgi derekter
b) elektrondyq kesteniń barlyq derekteri týyndy bolyp tabylady
v) basqa uıashyqtar boıynsha anyqtaýǵa bolatyn derekter
s) basqa uıashyqtar boıynsha anyqtaýǵa bolmaıtyn derekter
8. Excel baǵdarlamasyndaǵy jumys paraǵynda baǵandar ataýy .... belgilenedi
a) erkin túrde paıdalanýshy tarapynan
b) sandarmen nómirlenip
v) orys álipbıi áripterimen
s) latyn álipbıi áripterimen
9. Excel baǵdarlamasyndaǵy keste aýqymdarynyń durys belgilenýin atap kórsetińiz?
a) 1A
b)A:A2
v)23:4DE
s) A1:V2
10. Excel baǵdarlamasyndaǵy keste aýqymy – bul ...
a) bir baǵanyń barlyq uıashyqtary
b) kestedegi tikburysh pishimdi quraıtyn torlar jıyntyǵy
v) bir joldyń uıashyqtarynyń bári
s) múmkin bolatyn kóptegen mánder
Test tapsyrmalarynyń jaýaptary
İİ varıant
1)B, 2)A, 3)V, 4)S, 5)B, 6)B, 7)V, 8)S, 9)S, 10)B
Vİ. Úı tapsyrmasyn berý
Teorıalyq:
«Microsoft Excel grafıkalyq múmkindikeri» taqyrybynda konspekti jazý «Informatıka», M.Baıjumanov, L.Japsarbaeva, 104-bet;
Praktıkalyq: Erkin matematıkalyq órnek boıynsha formýlamen jumys jasaý;
İzdenýshilik: «Elektrondyq kestede formýlamen jumys» taqyrybyna ınternetten materıaldar izdený;
Vİİ. Baǵalaý
A) Deńgeılik tapsyrmalar boıynsha alynǵan upaı sanyn esepteı otyryp
B) Laboratorıalyq jumys qorytyndysy boıynsha
V) Test qorytyndysy boıynsha
Vİİİ. Sabaqtyń sońy.
- oqýlyqtardy jınaý
- kompúterdi tehnıkalyq qaýipsizdik erejesi boıynsha óshirý
ınformatıka pániniń oqytýshysy
Esenova G.A.
Ótetin páni: Informatıka
Sabaqtyń taqyryby: Microsoft Excel elektrondy kestesinde formýlamen jumys
Sabaqtyń masaty:
A) bilimdilik: Oqýshylardyń Microsoft Excel elektrondy kestesinde formýlamen jumys jasaı bilýdi qalyptastyrý. Berilgen túrli matematıkalyq formýlalardy esepteýdi úıretý, sıpattaýdy úıretý, málimetterdi paıdalanyp, ártúrli jumys áreketterin oryndaýdy úıretý
B) damytýshylyq: Oqýshylardyń bolashaq mamandyqtaryna, sabaqqa degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyra otyryp, bilim-bilik, daǵdylaryn qalyptastyrý;
V) tárbıelik: Oqýshylardy izdenimpazdyqqa, ádeptilikke, maqsatshyldyqqa tárbıeleý. Muqıattylyqqa, óz-ózine senimdi bolýǵa tárbıeleý, jınaqylyqqa balý.
S) kásibı: Oqýshylardy aqparattyq mádenıetke, kásibı saýattylyqqa tárbıeleý otyryp, bolashaq mamandyǵyna baılanysty kásibı baǵyt berý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilimdi meńgerý
Sabaqtyń túri: Laboratorıalyq sabaq
Oqytý tehnologıasy: Damyta oqytý tehnologıasy /DOT/,
Kompúterlik oqytý tehnologıasy /KOT/,
Deńgeılep saralap oqytý tehnologıasy /DSOT/;
Oqytý ádis-tásilderi: ınteraktıvti, túsindire-baıandaý ádisi, suraq-jaýap ádisi, mıǵa shabýyl ádisi, oı qozǵaý ádisi, salystyrý ádisi, aqparat ádisi, kórnekilik ádisi, oıyn ádisi, test ádisi;
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, laboratorıalyq jumys nusqasy, kompúter, qosymsha materıaldar, test
Oqýshy bilý kerek: - elektrondyq kestesiniń tereze sıpattamasyn,
- saımandar taqtasynyń qyzmetterin,
- formýlalarmen jumys jasaı bilýdi;
Oqýshy meńgerý kerek: - uıashyqtardy belgileýdi, bloktardy belgileýdi
- adresterin ajyrata bilýdi
- formýla qurýdy;
Qoldanylatyn ádebıetter:
1. «Informatıkadan 30 sabaq», Bóribaev, Balapanov
2. «Informatıka», M.Baıjumanov, L.Japsarbaeva
3. «Informatıka negizderi», G.Japarova
4. «Informatıka», K.Berkinbaev.
5. «Informasıonnye tehnologıı», O.Golısyna
6. «Halyqty kompúterlik saýattylyq»» elektrondy oqý quraly.
Sabaqtyń jospary:
İ. Uıymdastyrý jumystary
1.1. Jýrnalǵa belgi soǵý, oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn qadaǵalaý;
1.2. Qyzyǵýshylyqty oıatý, yntalandyrý. Top músheleriniń bir-birine jaqsy sóz aıtýy. (komplıment)
1.3. Sabaqtyń maqsat-mindetterimen tanystyrý;
İİ. Ótken materıaldarǵa sholý jasaý.
2.1. «Jasyrylǵan uıashyqtar» ádisi boıynsha suraqtarǵa jaýap berý
İİİ. Jańa maǵynany taný kezeńi.
3.1. Sabaqtyń taqyryby men maqsatyn túsindirý
3.2. Jańa uǵymdarmen tanystyrý (ınteraktıvti taqta kómegimen kórneki baıandaý)
İV. Oı tolǵanys kezeńi.
4.1. Laboratorıalyq jumys nusqasyn taratý
4.2. Laboratorıalyq jumysqa túsinik berý
4.3. Jumys barysyn baqylaý, taldaý
V. Sabaqty qorytyndylaý, bekitý
5.1. Ashyq formadaǵy test tapsyrmalary
Vİ. Úı tapsyrmasyn berý
Vİİ. Baǵalaý
Sabaqtyń ótý barysy
İ. Uıymdastyrý jumystary
1.1. Sálemdesý. Aldymen oqýshylarmen sálemdesip, oqýshylardy óz oryndaryna otyrǵyzý. Zerthananyń tazalyǵyna kóńil bólip, oqýshylardyń kitap-dápterleriniń túgeldigin tekserý, sabaqta joq oqýshylardyń sebebin surap jýrnalǵa belgileý. Kompúterdiń, taqtanyń tok kózine durys qosylǵandyǵyn tekserý.
1.2. Qyzyǵýshylyqty oıatý, yntalandyrý. Top oqýshylarynyń bir-birine jaqsy sóz aıtýy. (komplıment)
1.3.Sabaqtyń maqsat-mindetimen tanystyrý
İİ. ¬Ótken materıaldarǵa sholý jasaý, tirek bilimderge súıený.
2.1. «Jasyrylǵan uıashyqtar» ádisi boıynsha tirek bilimderdi eske túsirý
Maqsaty: Oqýshylardyń ótken taqyryp boıynsha teorıalyq bilimderin anyqtaý maqsatynda. Deńgeılik tapsyrma retine ár uıashyqtyń arǵy jaǵynda bir-bir suraqtan jasyrylǵan
İİİ. Jańa maǵynany taný kezeńi.
3.1. Sabaqtyń taqyryby men maqsatyn túsindirý
3.2. Jańa uǵymdarmen tanystyrý (ınteraktıvti taqta kómegimen kórneki baıandaý)
İV. Oı tolǵanys kezeńi.
4.1. Laboratorıalyq jumys nusqasyn taratý
4.2. Laboratorıalyq jumysqa túsinik berý
4.3. Jumys barysyn baqylaý, taldaý
1. Laboratorıalyq jumysqa ázirlik
- oqýshynyń kompúterlik ústeline otyrýy;
- kompúterdi iske qosýy;
- laboratorıalyq taratpalardyń berilýi;
- laboratorıalyq tirek bilimdi anyqtaý;
Tapsyrmalar:
Laboratorıalyq jumys №8
Taqyryby: Negizgi jáne qosalqy kesteleri toltyrý
Maqsaty:
- Kestege málimetter jazý jáne olardy óńdeý;
- Adresterdi durys kórsetýdi úırený;
- Kesteni bezendirý ádisterin meńgerý.
Teorıalyq málimet:
Salystyrmaly adres. Uıashyqtarmen jumys jasaý kezderinde D3, A1:N9 t.s.s siltemelerdi qoldanýǵa bolady. Adresterdiń mundaı túrde kórsetilýi salystyrmaly dep atalady. Salystyrmaly arester formýlalardy jyljytý kezinde óte yńǵaıly. Formýlalarda mundaı adresterdi qoldaný barysynda Excel kestesi uıashyqtyń adresin aǵymdaǵy uıashyq adresine salystyrmaly túrde saqtaıdy.
Mysaly, D4 uıashyǵyna = D1+ D2 formýlasyn engizetin bolsaq, Excel programmasy bul formýlany «ekpindi uıashyqtan úsh qatar joǵary jáne eki qatar tómen uıashyqtaǵy mánderdi qosý kerek» dep qabyldaıdy. Eger D4 uıashyǵyn, ıaǵnı = D1+ D2 formýlasyn S4 uıashyǵyna kóshirsek. S4 uıashyǵyna = S1+S2 formýlasy, al D5 uıashyǵyna = D2+ D3 formýlasy avtomatty túrde engiziledi.
Absolútti adres. Eger formýlany kóshirý barysynda belgili bir uıashyqqa nemese silteme jasaý qajet bolsa, absolútti adresti qoldanamyz. Absolútti silteme $ belgisiniń kólemimen jazylady. Mysaly, $S$15 túrinde silteme jazylsa, formýlany qaı orynǵa ornalastyrsaq ta, sol formýlada turaqty túrde tek S15 uıashyǵyndaǵy mán paıdalanylady.
Aralas adres. $ belgisi qajetti orynda ǵana jazylady, Mysaly $S15 nemese S$15. Eger absolútti adres belgisi uıashyq adresiniń aldynda ǵana jazylsa ($S15), baǵana máni turaqty, qatar máni ózgeredi. Kerisinshe qatardy turaqty qaldyryp, baǵanany ózgertý úshin (S$15) túrine jazylady.
Óz betinshe oryndaýǵa arnalǵan tapsyrmalar
Microsoft Excel programmasynyń kestesindegi esepteýler formýlalardyń kómegimen júzege asyrylady. Formýlalar turaqty sandardan, uıashyqtarǵa siltemeler men Microsoft Excel fýnksıalarynan turady. 2.1 A1 uıashyǵyna kesteniń taqyrybyn jazyńyz:
Kesteniń taqyryby dep sol kesteniń baǵanalar aty kórsetilgen, joǵarǵy qataryn aıtamyz. Iaǵnı esepti berilgeni boıyna:
- A1 uıashyǵyn № engizemiz (kesteniń birinshi baǵanasynyń aty);
- V1 uıashyǵyna h engizemiz (kesteniń ekinshi baǵanasynyń aty);
- S1uıashyǵyna k engizemiz (kesteniń úshinshi baǵanasynyń aty);
- D1 uıashyǵyna y1=x^2+1 engizemiz (keseniń tórtinshi baǵanasynyń aty);
- E1 uıashyǵyna y1=x^2+1 engizemiz (kesteniń besinshi baǵanasynyń aty);
- F1 uıashyǵyna y=k*(y1/y2) engizemiz (kesteniń altynshy baǵanasynyń aty);
- Baǵanalardyń enin barlyq jazýlar kórinip turatyndaı etip ózgertińiz.
2.2.H1 uıashyǵynan bastap berilgendi jazatyn qosalqy kesteni toltyryńyz:
x0 step k
-2 0,2 10
Mundaǵy h0 – h-tiń bastapqy máni, step – h-tiń ózgerý qaamy, k – koefısıent (const).
2.3.Avtotoltyrýdy qoldana otyryp, A2 uıashyǵyna A22 uıashyǵyna deıin 1-den 21-ge deıingi sandardy jazyńyz.
• Ol úshin A2 uıashyǵyna 1 sanyn, al V2 uıashyǵyna 2 sanyn terip jazyńyz;
• A2:V2 blogyn belgileńiz de, tyshqannyń kýrsoryn osy bloktiń oń jaq tómengi shetine ornalastyryp, paıda bolǵan qara tústi qosý belgisin A22 uıashyǵyna deıin jetkizgen soń tyshqannyń batyrmasyn bosatyńyz.
2.4.V baǵanasyna h-tiń mánderin jazyńyz:
• V2 uıashyǵyna =$H$2 adresin terińiz;
Bul absolútti adresteý V2 uıashyǵyna H2 (h-tiń bastapqy máni) uıashyǵynyń máni engiziletinin kórsetedi.
• V3 uıashyǵyna =B2+$I$2 formýlasyn jazyńyz.
Bul h-iń bastapqy mánine 12 uıashyǵynyń máni, ıaǵnı qadam qosylatyndyǵyn bildiredi. Qadam turaqty 0,2 te bolǵandyqtan absolútti adresteýdi qoldanamyz.
• Osy formýlany I4:I22 uıashyqtaryna kóshirińiz (avtotoltyrý fýnksıasyn, Túetý/Kóshirý jáne Túzetý/ Engizý komandalaryn nemese saımandar taqtasyndaǵy Kóshirý, engizý batyrmalarynyń ózińizge yńǵaıly bireýin qoldanýǵa bolady).
Nátıjesinde osy blok – 2 men 2 aralyǵyndaǵy qadamy 0,2-ge ósip otyratyndaı shamalarmen toltyrýly kerek (-2;-1,8;-1,6...2).
2.5.S baǵanasyna k koefısıentiniń mánderin jazyńyz.
* S2 uıashyǵyna =$J$2 absolútti adresterin jazyńyz.
* S3 uıashyǵyna =S2 formýlasyn terińiz.
Osy formýlanyń jazylýyn túsindirińiz.
*S3 uıashyǵyndaǵy formýlany S4:S22 uıashyqtaryna kóshirińiz.
Koefısıent 10-ǵa teń bolǵandyqtan, osy bloktaǵy uıashyqtarǵa 10 sany jazylýy kerek.
2.6.D baǵanasyna y1=x^2-1 fýnksıasynyń mánderin esepteý formýlasyn órnekteńiz.
Ol úshin:
* D2 uıashyǵyna =B2*B2-1 formýlasyn jazyńyz,
*osy formýlany D3:D22 uıashyqtaryn kóshirińiz.
Nátıjesinde baǵanadaǵy uıashyqtar bastapqy máni 3 jáne sońǵy máni 3 bolatyn y1-diń oń jáne teris mánderin toltyrylýy kerek.
2.7. Dál joǵarydaǵy tásil boıynsha E baǵanasyna y2=x^2+1 fýnksıasynyń mánderin esepteý formýlasyn órnekteńiz.
Nátıjesinde: barlyq sandar oń jáne bastapqy shama 5 sońǵy shama 5 bolýy kerek.
2.8.F baǵanasyn y=k*(x^2-1)/(x^2+1) fýnksıasynyń mánderimen toltyryńyz.
*F2 uıashyǵyna =C2*(D2/E2) formýlasyn jazyńyz;
*osy formýlany F2:F22 uıashyqtaryna kóshirińiz.
Nátıjesinde: Fýnksıanyń bastapqy máni 6, sońǵy máni 6 oń jáne teris sandar bolýy kerek.
Baqylaý suraqtar
1. Salystyrmaly, absolútti, aralas adrester degen ne?
2. Qandaı jaǵdaılarda qoldanylady?
3. Qariptiń (shrıft) formatyn qalaı ózgertýge bolady?
4. Uıashyqtaǵy jáne bloktaǵy málimetterdi týralaý qalaı júzege sady?
5. Kesteniń uıashyǵyn nemese blogyn qalaı jıekteýge bolady?
6. Keste ishindegi fondyq tústerdi tańdaýyń qandaı tásilderi bar?
7. Baǵana boıynsha ortaǵa týralaý qalaı oryndalady?
V. Sabaqty qorytyndylaý, bekitý
5.1. Ashyq formadaǵy test tapsyrmalary
Test tapsyrmalary
İ varıant
1. Excel baǵdarlamasyndaǵy keste derekteriniń qaısysy týyndy dep atalady?
a) negizgi derekter
b) elektrondyq kesteniń barlyq derekteri týyndy bolyp tabylady
v) basqa uıashyqtar boıynsha anyqtaýǵa bolatyn derekter
s) basqa uıashyqtar boıynsha anyqtaýǵa bolmaıtyn derekter
2. Excel baǵdarlamasynda uıashyqtaǵy málimetterdi qalaı joıýǵa bolady?
a) uıashyqty bólekteý
b) uıashyqty bólekteý jáne
v) uıashyqty bólekteý, tintýirdiń sol jaq batyrmasyn basý, paıda bolǵan suhbat terezesinde mazmundy alastaý ámirin tańdaý arqyly
s) uıashyqty bólekteý jáne kórinis - kádimgi ámirin oryndaý arqyly
3. Excel uıashyǵynda qandaı pishimdeýdi qoldanýǵa bolady?
a) nusqalardyń bári durys
b) mátindi týralaý jáne qarip pishimi
v) derekter tıpi, eni jáne bıiktigi
s) kómkerý men boıaý
4. Microsoft Excel - bul ....
a) keste túrindegi málimetterdi óńdeý prosesinde kompúterdiń qor kózderin basqaratyn onyń qurlysy
b) keste túrindegi málimetterdi óńdeýge arnalǵan qoldanbaly baǵdarlama
v) kodtyq kesteni óńdeýge arnalǵan qoldanbaly baǵdarlama
s) kompúterdiń qor kózderin basqaratyn júıelik baǵdarlama
5. Excel baǵdarlamasyndaǵy kesteniń toltyrylǵan uıashyǵyn eki ret shertkende qandaı rejım belsendi bolady?
a) uıashyq mazmuny kóshirý rejımi
b) eger derekter Órnek bolsa, derekterdi engizý rejımi
v) eger derekter Mátin bolsa, derekterdi engizý rejımi
s) uıashyq mazmunyn óńdeý rejımi
6. Excel baǵdarlamasynyń óztoltyrý kestesiniń kómegimen ........ bolady
a) uıashyq mazmunynda ózgerister engizýge
b) sandar, kúnder, toqsandar jáne t.b. qataryn ázirleýge
v) qarapaıym esepteýlerdi ózdiginen oryndaýǵa
s) kúrdeli esepterdi ózdiginen oryndaýǵa
7. Excel baǵdarlamasyndaǵy jumys paraǵynda joldar ataýy ..... belgilenedi
a) sandarmen nómirlenip
b) orys álipbıi áripterimen
v) erkin túrde paıdalanýshy tarapynan
s) latyn álipbıi áripterimen
8. Excel baǵdarlamasynda jańa kitap jasaý úshin ne isteý kerek?
a) quraldar ústelinde Ashý batyrmasyn basý
b) quraldar ústelinde Qaıtalaný batyrmasyn basý
v) faıl mázirinde Jańa ámirin oryndaý
s) faıl mázirindegi Ashý ámirin oryndaý
9. Excel baǵdarlamasynyń jumys paraǵyndaǵy joldyń durys belgilenýi
a) A1
b) DD
v) 21A
s) 18
10. Excel baǵdarlamasyn qandaı ámirler kómegimen iske qosýǵa bolady?
a) bastaý – baǵdarlamalar – Windows katalogy
b) bastaý – baǵdarlamalar – MICROSOFT OFFIICE - MICROSOFT OFFIICE EXCEL
v) bastaý – baǵdarlamalar - qalyptalǵan
s) baǵdarlamalar - MICROSOFT OFFIICE - MICROSOFT EXCEL
Test tapsyrmalarynyń jaýaptary
İ varıant
1)V, 2)B, 3)A, 4)B, 5)S, 6)B, 7)S, 8)V, 9)S, 10)B
Test tapsyrmalary
İİ varıant
1. Excel baǵdarlamasy kestesindegi uıashyqtar aýqymyn qalaı bólekteýge bolady?
a) birinshi uıashyqty shertip,
b) birinshi uıashyqty shertip,
v) óńdeý – ótý – bólekteý árektterin oryndaý arqyly
s) birinshi uıashyqty shertip,
2. Excel baǵdarlamasynyń jumys paraǵyndaǵy baǵanyń durys belgilenýi .....
a) A12
b) AB
v) 21
s) FAS
3. Excel baǵdarlamasy birtekti derekter birizdiligin ózdiginen jalǵastyra ala ma?
a) tek natýral sandar birizdiligin ǵana
b) tek kúnder birizdiligin ǵana
v) ıá
s) joq
4. Excel baǵdarlamasyndaǵy uıashyqqa qandaı derekterdi engizýge bolady?
a) san
b) mátin
v) órnek
s) atalǵandardyń bári
5. Excel baǵdarlamasyndaǵy jumys paraǵy uıashyǵynyń mekenjaıy neden quralatynyn kórsetińiz?
a) jol nómirinen
b) baǵan ataýynan jáne jol nómirinen
v) baǵan ataýynan
s) baǵan nómirinen
6. Excel baǵdarlamasynda irgeles emes uıashyqtardy qalaı bólekteýge bolady?
a) óńdeý – ótý – bólekteý áreketterin oryndaý arqyly
b) birinshi uıashyqty shertip,
v) birinshi uıashyqty shertip,
s) birinshi uıashyqty shertip,
7. Excel baǵdarlamasyndaǵy keste derekteriniń qaısysy týyndy dep atalady?
a) negizgi derekter
b) elektrondyq kesteniń barlyq derekteri týyndy bolyp tabylady
v) basqa uıashyqtar boıynsha anyqtaýǵa bolatyn derekter
s) basqa uıashyqtar boıynsha anyqtaýǵa bolmaıtyn derekter
8. Excel baǵdarlamasyndaǵy jumys paraǵynda baǵandar ataýy .... belgilenedi
a) erkin túrde paıdalanýshy tarapynan
b) sandarmen nómirlenip
v) orys álipbıi áripterimen
s) latyn álipbıi áripterimen
9. Excel baǵdarlamasyndaǵy keste aýqymdarynyń durys belgilenýin atap kórsetińiz?
a) 1A
b)A:A2
v)23:4DE
s) A1:V2
10. Excel baǵdarlamasyndaǵy keste aýqymy – bul ...
a) bir baǵanyń barlyq uıashyqtary
b) kestedegi tikburysh pishimdi quraıtyn torlar jıyntyǵy
v) bir joldyń uıashyqtarynyń bári
s) múmkin bolatyn kóptegen mánder
Test tapsyrmalarynyń jaýaptary
İİ varıant
1)B, 2)A, 3)V, 4)S, 5)B, 6)B, 7)V, 8)S, 9)S, 10)B
Vİ. Úı tapsyrmasyn berý
Teorıalyq:
«Microsoft Excel grafıkalyq múmkindikeri» taqyrybynda konspekti jazý «Informatıka», M.Baıjumanov, L.Japsarbaeva, 104-bet;
Praktıkalyq: Erkin matematıkalyq órnek boıynsha formýlamen jumys jasaý;
İzdenýshilik: «Elektrondyq kestede formýlamen jumys» taqyrybyna ınternetten materıaldar izdený;
Vİİ. Baǵalaý
A) Deńgeılik tapsyrmalar boıynsha alynǵan upaı sanyn esepteı otyryp
B) Laboratorıalyq jumys qorytyndysy boıynsha
V) Test qorytyndysy boıynsha
Vİİİ. Sabaqtyń sońy.
- oqýlyqtardy jınaý
- kompúterdi tehnıkalyq qaýipsizdik erejesi boıynsha óshirý
You Might Also Like
-
Alǵa aýdany, Qaraqobda orta mektebi ınformatıka páni muǵalimi
