InfoHub Logo

"Ulttyń ult bolýy úshin birinshi shart - tili bolý" - dep aıtqan  M.Jumabaev. Demek, til - qaı ultta bolsa da qasterli, qudiretti uǵym. Ol ár adamnyń boıyna ana sútimen birge enip, qalyptasady. Ár halyqtyń, ulttyń  qurmet tutar óz ana tili bar. Adamdardy muratqa jetkizetin ol - til. Til - ulttyń jany. Al, ulttyń bolashaǵy - onyń ana tili. Ult pen til halyqpen birge ómir súrip damıdy, ár ulttyń tili - onyń baqyty men tiregi. Jastardyń qoldyn da til men ulttyń bolashaǵy. Jastardyń bolashaǵy memleket. Oı keńistigi damyǵan bilimdi, zerek jastar. Ult uǵymyn tý qylyp kótereri anyq. Til jaǵdaıy qansha quldyrap turǵanymen. Jastar bar jerde ult bar. Ult bolǵan jer de, til bar. Tilimizdi shala-búldir sóılegen jastar kótere alady. Sebebi, qazir jastar shet tilderge emes, qazaq tilin meńgerýge basa nazar aýdarýda. El qoldamaıtyń biraq, qaraıtyn baǵdarlamalar bar. "Qalaýlym" , "Qoslaıyq" , " Bir bolaıyq" syndy telebaǵdarlamalar da jastarymyzdy. Qazaq tilin de sóıleýge úıretý de. "Taıaqtyń eki ushy bar" - degen osy bolsa kerek. Bastama da qatty bolǵanymen, sońy tátti bolyp kele jatyr. Qansha jesirler jar tapty. Jetimniń kóz jasyn súrter áke, tamaq pisirip, kıimin jóndeıtiń ana boldy. Boıdaqtar sany azaıdy. Shala qazaqtar, taza qazaq tilinde sóıleýdi úırendi. Budan artyq ne kerek. Bizdiń ult bolyp qalýymyz úshin jaı ǵana - til bolýy kerek. Al, qalǵany tildiń arqasyn da óz joldaryn tabatyń bolady. 

Tili saıraǵan memleket Otanǵa aınalary anyq. Elimizdiń otan bolyp qalyptasýy jolynda halqymyzdyń danalyǵy, erligi, qaıtpas qaısarlyǵy, tili jatyr emes pe? Biraq, bunyń barlyǵy bizge aq peıildi analarymyzdyń kóz jasy men er júrek batyr azamattarymyzdyń baǵasyna tatıdy. Meniń otanym kıeli qazaq jeri. Kıeli qazaq jeriniń túpkirindegi orny eshnársemen saralanbaıtyn shaǵyn ǵana Taldyapan atty aýylym. Meniń shyryldap dúnıe esigin ashqan jerim de, ósken jerim de osy shaǵyn aýylmen tikeleı baılanysty. Meniń aýylym – otanymnyń kishkentaı bir bólshegi. Árkimge óziniń týyp ósken jeri, kishkentaı otany. Osy kishkentaı otanym men úlken otanymnyń amandyǵy, birligi men úshin óte mańyzdy. Men úshin Otan – jer betindegi jan azyǵymen ómir mániniń túıisken buryshy dep bilemin. Árıne otan bolǵan jerde táýelsiz bolǵany jaqsy.

Táýelsizdik adam damýyna ǵana emes, Otan men tildiń órkendeýine kómektesedi. Táýelsizdik – tańbasy tasta, qany qara jerdiń tamyrynda jatqan qudiretti sóz. Elimiz táýelsizdiktiń besiginde terbelgeli 30 jyl. Otyz jyldyń ishinde Qazaqstan etek-jeńin jıyp, shekarasyn bekitip, óz aldyna derbes zaıyrly el boldy. Táýelsizdik bizge – ashshy termen kelgen tátti jeńis. Tógilgen qannyń, ólmegen jigerdiń otymen kelgen uly kún. Kez kelgen adamnyń, ulttyń, halyqtyń eldiń erkindigi – táýelsizdik. Sizdiń tynystap otyrǵan, erkin ári baqytty kún keship jatqan Otanyńyz. Álemde eki júzge tarta táýelsiz memeleket bar. Olardyń óz tili, dini, dili, salty men dástúri, ǵurpy, mádenıeti damyǵan. Oǵan qosa ishki jáne syrtqy ekonomıkasy da qalyptasqan. Bizdiń Qazaqstanda osylardyń qatarynda. Qolda bar altynnyń qadirin bilý ony kelesi bir dáýirge amanattaý jáne jetkizý – moınymyzdaǵy paryz. Erteńgi eldiń keleshegi úshin eńbekten. Otannyń oshaǵynda ot bolyp janǵan jalyn bol. Táýelsiz memlekette ózge eldiń tiline táýeldi bolma. Óz ana tilindi qorǵa. Bul adamzattyń – oı tolǵanysy. Oıdyń tolqyny, sananyń toqýy.

Jasanǵalıeva Qalamqas Bısenǵalıqyzy

---