InfoHub Logo

Qaraǵandy oblysy, Jańaarqa aýdany,
«№132 jalpy orta bilim beretin mektebi» KMM
qazaq tili men ádebıet pániniń muǵalimi
Týleýtaeva Kyzykty Serıkbaevna

Qazaq tili 6 - synyp
Sabaqtyń taqyryby: Ózgelik etis
Sabaqtyń maqsaty:
a) Ózgelik etis týraly túsinikterin qalyptastyryp, jasalý joldarymen tanystyrý;
á) Etistiktiń túrleri, onyń ishinde etistiń túrleri týraly bilimderin tereńdetý. Oqýshylardyń oılaý qabiletin, sózdik qoryn damytý, sóıleý, áńgimeleý daǵdysyn jetildire otyryp, mánerlep sóıleýge, ádemi jazýǵa, óz betinshe jumys isteýge daǵdylandyrý;
b) Dostyqqa, qamqorlyqqa, shapshańdyqqa, qıyndyqtardy jeńe bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: jańa bilimdi meńgertý
Sabaqtyń túri: ertegige saıahat sabaǵy
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, túsindirý, toptastyrý, nusqaý, suraq - jaýap
Kórnekiligi: slaıd, sýretter
Pánaralyq baılanys: ádebıet, tarıh

Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
1. Synyp oqýshylarymen amandasý.
2. Jýrnal boıynsha oqýshylardy túgendeý.

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý kezeńi
Úıge berilgen 240 - jattyǵýdyń oryndalysyn tekserip ótip, qosymsha suraqtar qoıý.
1. Etis degenimiz ne?
2. Etistiń jurnaqtaryn ata.
3. Ózdik etis degenimiz ne?
4. Ózdik etistiń jasalý joly

İİİ. Jańa taqyrypty túsindirý kezeńi
1. Búgingi kún men taqyrypty dápterlerine jazdyrtý
2. Sabaq maqsatymen tanystyrý
3. Qyzyǵýshylyqty oıatý
Sýretpen jumys
- Balalar, is - áreket bar da, sol is - áreketti oryndaýshy bar ekenin jáne
olardyń arasyndaǵy qarym - qatynasty etis dep ataıtynymyzdy ózderin aıttyńdar. №1 slaıdqa nazarlaryńdy aýdarsańdar, sýrette túrli is - áreket ústindegi adamdar beınelengen. Birde is - áreketti adamnyń tikeleı ózi istese, birde ózge bireýge istetse, endi birde birneshe adam ortaqtasa isteıdi. Al endi birde is - áreket ózdiginen júzege asyp jatady. Mine, oyndaı qarym - qatynasty etister deımiz.
- №2 slaıdta berilgen sýretten ne baıqap tursyńdar?
- Muǵalim oqýshyǵa sabaq jazǵyzyp otyr.
- №3 slaıdqa nazar aýdaryńdar. Sýrette kim beınelengen?
- Horeograf shákirtterine bı úıretip jatyr.
Aıtqan sóılemderdiń etistikterin taqtaǵa jazyp, maǵynasyna taldaý jasaý. Iaǵnı, balalar, is - áreket, qımyldyń ózi emes, ózge bireý arqyly iske asatyndyǵyn bildiretin etistiń túri ózgelik etis dep atalady.

Ózgelik etistiń jasalý joldary:
1) - ǵyz, - giz, - qyz, - kiz. Mysaly: sal - ǵyz, júr - giz, aıt - qyz, ek - kiz, taǵy basqa.
2) - dyr, - dir, - tyr, - tir, - yr, - ir.
Mysaly: al - dyr, sen - dir, as - tyr, kel - tir, jat - yr, ket - ir, taǵy basqa.
3) - t. Mysaly: tany - t, panala - t, taǵy basqa.
Uly Otan soǵysy adamzat tarıhynda umytylmastaı iz qaldyrdy. Qazaqstan Respýblıkasynda qazirgi tańda 130 - dan astam ulttar men ulystar tatý - tátti ómir súrip jatyr.
Sóıle - t
Sóıle - t - kiz
Sóıle - t - kiz - dir
Sóıle - t - kiz - dir - t
- Oqýshylar, joǵaryda keltirilgen mysaldardan kórgendeı, keı
jaǵdaıda bir túbirge ózgelik etistiń birneshe jurnaǵy birinen keıin biri jalǵana beredi. Mysaly: sat - qyz - dyr - t, sóıle - t - kiz, taǵy basqa.
- Suraqtaryń bar ma?
Oqýlyqtarynyń 169 - betindegi tapsyrmany aýyzsha oryndatý.

4. Jańa taqyrypty pysyqtaý kezeńi
- Balalar, biz ádebıetten «Er Tóstik» ertegisimen tanysqan bolatynbyz.
Biz búgingi sabaǵymyzda «Er Tóstik» ertegisine saıahatqa baramyz. Birde Er Tóstik alys saparǵa ketkende, odan kegin almaqshy bolǵan Mystan onyń súıiktisi Kenjekeıdi Er Tóstik keıipine enip alyp qashyp ketedi. Súıiktisin Mystannyń alyp ketkenin estigen Tóstik úsh dosyn, ıaǵnı Taýsoǵardy, Jelaıaqty, Kóltaýsardy ertip jolǵa shyǵady. Kúnderdiń bir kúninde olardyń aldynan «Sıqyrly qaqpa» shyǵady. «Sıqyrly qaqpany» ashyp, onyń ishine ený úshin Tóstik pen onyń dostaryna tapsyrmalardy oryndaý qajet eken. Biz de qarap otyrmaı, qazaq tili sabaǵynda alǵan bilimimizdi paıdalanyp, Er Tóstikke kómekteseıik.

«Sıqyrly qaqpa» tapsyrmasy:
Berilgen ózdik etisterdi ózgelik etiske aınaldyryp, sóılem qurap jazyńyzdar.

Súrtin, kıin, jýyn.
- Balalar, senderdiń bilimderińniń arqasynda Tóstik pen onyń dostary
qaqpany ashyp ishine kirdi. Alaıda Mystan olardy ary qaraı ótkizbes úshin órmek quryp qoıǵan eken. Endeshe biz de Tóstikke órmekti buzyp - jarý úshin kómek kórseteıik.
Órmek 6 túrli tapsyrmadan turady eken.
«Kýbızm» ádisi boıynsha jumys jasańyzdar:
1. Baıandańyz. 242 - jattyǵýdy «Aǵaıynǵa salyp oılat» mátinin oqyp shyǵyp, mazmunyn baıandańdar. Óleńniń taqyryby men ıdeıasyn tabyńyzdar.
2. Taldańyz. Mátin ishinen ózgelik etisterdi taýyp, quramyna taldaý jasańyz.
3. Qoldanyńyz. Ózgelik etis týraly alǵan bilimderińizdi basshylyqqa ala otyryp, 245 - jattyǵý jumysyn oryndańyz.
4. Zertteńiz. Berilgen sózderge satylaı keshendi taldaý jasaý arqyly leksıka - gramatıkalyq maǵynasyn zertteńiz.
5. Qurastyryńyz. Berilgen uıqaspen 1 shýmaq óleń qurastyryp, quramynan ózgelik etisti tabyńyzdar.
6. Salystyryńyz. Ózdik etis pen ózgelik etisti salystyryńyz.
242 - jattyǵý.
1. Baıandańyz.
Aǵaıynǵa salyp oılat
... Bir joly balasy Jalmambet «meniki jón, olardiki teris» dep, bir jaılaý daýyn ákesine aıtyp otyrady.
Sonda Báıdibek bı balasyna:
- Ótkeldi saıaz deme,
Taıaǵyńdy salyp boılat.
İsimdi maqul deme,
Aǵaıynǵa salyp oılat, - dep aqyl aıtypty desedi qarıalar.