InfoHub Logo

Adam óz oılary men áreketterinde oń ózgeristerdi qalyptastyrýdy, jeke jáne kásibı tıimdiligin arttyrýǵa múmkindik beretin ózgeristerdi baqylaýdy úırene alady. Bir nárseni durys isteý úshin osy maqsattarǵa qol jetkizýdiń tásilderi men quraldaryn durys tańdaý qajet. Adamnyń ózin-ózi jaqsartýyna tek ózi ǵana kómektese alady.

Ózin-ózi jetildirý kelesi qadamdardy qamtıdy:

1. Óziniń kúshti jáne álsiz jaqtaryn bilý.

2. Ózińizdiń dál qazirgi bolmysyńyzdy qabyldaý.

3. Óz oıyńyz ben minez-qulqyńyzdyń ózińizge jáne basqalarǵa qalaı áser etetinin túsiný.

4. Ózińizdi jetildirý jáne minez-qulqyńyzdy ózgertý úshin áreketter josparyn jasaýǵa bel býý.

Aldymen, ózin-ózi jetildirýge qajetti kúsh-jigerdi qaıda baǵyttaý kerektigin anyqtaý kerek.
Ne oılaıtynyńyz ben qalaı áreket etetinińiz ózara baılanysty bolýǵa tıis.
Oılaryńyz Sizdiń qandaı adam ekenińizdi sıpattap, Óz ómirińizdi qalyptastyrady. Al óz minez-qulqyńyzdy túsinbes buryn, ony týdyratyn sezimder men oılardy zertteý kerek.

Ózin-ózi jetildirýdiń kóptegen ádisteri psıhologıadan týyndaıdy. Sondyqtan, ózin-ózi jetildirý úshin psıhologıany túsinýdiń máni bar. Shyndyǵynda, ózin-ózi jetildirýdi úıretetin kóptegen tálimgerlerdiń psıhologıadan qandaı da bir habary bar jáne olardyń yqpalymen adamdar óz ómirindegi oń ózgeristerdi kóre alady.

Ózin-ózi jetildirýdiń kelesi ádisterin adamdardyń ómirin jaqsartý úshin terapevter, keńesshiler, ózin-ózi jetildirý tálimgerleri qoldanyp kelgen.

1. Kognıtıvti. Bul ádis adamnyń ózi aıtyp turǵan nársesin qaıtadan oı eleginen ótkizýdi úırenýge múmkindik beredi. Osy ádisti qoldanyp, adam aınalasyndaǵy dúnıe jaıly túsinigin ózgertip, sol arqyly ózi paıdalanbaı kelgen kóptegen múmkindikterge ıe bolady.

2. Qorǵanys mehanızmi. Bul ádis ár adamda bar. Bul mehanızm – bizdiń ómirimizde bolatyn barlyq kúızelister men qysymdarmen kúresý ádisimiz. Ol bizdiń sátsizdikterden udaıy arylyp otyrýymyzǵa kómektesedi. Alaıda, bul mehanızm durys paıdalanylmasa, adamǵa kóptegen qıyndyqtar týdyrýy múmkin, sebebi ol, túptiń túbinde, shyndyqty burmalap kórsetedi. Sondyqtan, adamnyń túrli qorǵanys mehanızmderin qalaı qoldaný kerektigin bilgendikten, ol ony óz múddesi úshin paıdalanýy múmkin.

3. Tańdamaly qabyldaý. Ol sananyń qorshaǵan ortadan tek adamǵa paıdaly túrtkilerdi ǵana qabyldaýyna kepildik beredi. Adamnyń qorshaǵan ortasy túrli túrtkilerge toly jáne bul adamdy maqsatqa jetý jolynan ońaı taıdyrýy múmkin. Demek, tańdamaly qabyldaý adamǵa óz maqsattaryna jetýge kómektesetin túrtkilerge ǵana kóńil aýdaryp, den qoıýdy úıretedi.

4. Ózindik tıimdilik teorıasy. Bul teorıany Albert Bandýra (kanadalyq psıholog) shyǵarǵan. Osy teorıaǵa sáıkes, adamda ózindik tıimdiliktiń joǵary deńgeıi bolsa, onyń qabiletteri men talanttary qandaı bolǵanyna qaramastan, naqty bir maqsatta tabysqa jetýge áldeqaıda joǵary múmkindigi bar. Joǵary tıimdilikke qol jetkizý úshin adam ózine senýge, sondaı-aq ózin joǵary baǵalaýǵa tıis.

5. Ózin-ózi synaý — bul adamdardyń ózin-ózi jetildirý úshin qoldanýǵa tıis psıhologıanyń taǵy bir quraly. Álsiz jáne kúshti jaqtaryna qatysty ózine adal bola otyryp, adam qalaǵanyna qol jetkizý úshin tek kúshti jaqtaryna ǵana nazar aýdarýy kerek. Eger adam óziniń álsiz jaqtaryna ǵana kóńil aýdaratyn bolsa, bul ómirlik maqsattarǵa jetý jolynda kedergiler týdyrady. Adam álsizdikterin azaıtýdyń joldaryn izdep, sonymen birge, kúshti jaqtarynyń ábden jetilýin qamtamasyz etýi kerek.

Ózin-ózi jetildirýge degen umtylys jeke jáne kásibı ómirde zor qýanyshqa jetýge, qyzmette órleýge qajetti múmkindikterdi arttyrýǵa, otbasymen, dostarmen jáne áriptestermen qarym-qatynasty jaqsartýǵa, jumys ónimdiligin arttyryp, eńbek óniminiń sapasyn jaqsartýǵa, kúızelisten týyndaıtyn syrqattardy meılinshe azaıtýǵa, ózin-ózi jaqsyraq baǵalaýǵa jáne basqa da kóptegen nárselerge sebep bolýy múmkin.

---