Pernetaqta. Perneler toby
Informatıka
Synyby 5
Sabaqtyń taqyryby: Pernetaqta. Perneler toby.
Sabaqtyń maqsaty:
1. Oqýshylarǵa pernetaqta jaıly málimetter bere otyryp, pernetaqtany málimetter engizý úshin paıdalanýdy úıretý.
2. Oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý jáne kompútermen jumys jasaý múmkindikterin damytý.
3. Oqýshylardy uqyptylyqqa, uıymshyldyqqa, kompútermen saýaty jumys jasaı bilýge úıretý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Ádisi: Kórsete - baıandaý, pikirlese - túsindirý.
Sabaqtyń kórnekiligi: DK, slaıdtar, úlestirmeli tapsyrmalar
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
İİİ. Jańa sabaq
İV. Praktıkým
V. Úıge tapsyrma
VI. Qorytyndylaý
İ. Sabaqqa kelmegen oqýshylardy túgendeý, úı tapsyrmasyn pysyqtaý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
Pysyqtaý suraqtary:
1. Qandaı qurylǵylar qosymsha qurylǵylar dep atalady?
2. Kompúter degen ne?
3. Kompúterdiń negizgi qurylǵylaryn atańdar?
4. Monıtordyń qyzmeti qandaı?
İİİ. Jańa sabaq.
Pernetaqta – kompúterge aqparat engizýge arnalǵan qurylǵy. Ol áriptiń jáne sıfr perneleriniń kómegimen kompúterge kez - kelgen aqparatty berýge múmkindik jasaıdy. Qazirgi kompúterlerdiń 102 - 104 perne bolady.
Pernetaqtanyń negizgi bloktary:
1. Fýnksıonaldyq perneler (F1 - F12) – kúrdeli operasıalardy oryndaýǵa arnalǵan, sımvoldyq pernelerdiń ústindegi jolda ornalasqan. Olar latynnyń F(F1, F2….. F12) árpimen belgilengen. Fýnksıonaldyq perneler kompúterdiń kúrdeli operasıalaryn tez oryndaý úshin qoldanylady. Ár túrli jaǵdaılarda (ár túrli baǵdarlamalarmen jumys istegende) olar ár túrli mindetter atqarady. Mysaly: Beısık tilinde F1.... F10 pernelerin basyp, belgili komandalardy oryndaýǵa bolady.
2. Sıfrlyq perneler – sıfrlyq aqparatty engizýge jáne meńzerdi basqarýǵa arnalǵan. Sıfrlyq perneler nemese qosymsha pernetaqta, olar 10 perneden turady. Pernetaqtada oń jaqta ornalasqan. Bulardyń kómegimen sıfrlyq aqparattardy kompúterge engizýge, sondaı - aq meńzerdiń ekranda qozǵalýyn basqarýǵa bolady. «NumLock» pernesi pernetaqtanyń oń jaq qosymsha bóliginiń jumys rejimin aýystyryp qosady.
3. Sımvoldyq perneler - alfavıtti sıfrlyq aqparatty engizýge arnalǵan. Sımvol perneler, olar pernetaqtanyń ortasyna ornalasqan. Ol pernetaqtanyń negizgi bóligi bolyp tabylady. Bul pernetaqtanyń kómegimen kez - kelgen alfavıtti, sıfrlyq aqparatty engizýge bolady. Pernetaqtanyń bul bóligi latyn, orys, qazaq áripteri, sıfrlar, tynys belgileri jáne basqa da sımvoldary bar pernelerden turady.
4. Ornatý perneleri meńzerdi ekran boıy jyljytýǵa arnalǵan. Meńzer degenimiz – ekranda (syzyqsha túrinde) jypylyqtap turatyn sımvol. Ol sımvoldyq perne basqanda, sımvol paıda bolatyn oryndy kórsetedi. Bul perneler sımvoldyq pernelerdiń tómengi oń jaǵynda ornalasqan, olardyń ústinde baǵdarshalar (strelka) salynǵan. Olar meńzerdi ekranda jyljytýǵa arnalǵan.
Osy bólikterden basqa pernetaqtada taǵy birneshe arnaıy perneler bar. Olardyń negizgilerine toqtalsaq:
1. F1, F2 - F12 deıin basqarýǵa arnalǵan fýnksıanaldy perneler.
2. ←↑→↓ – kýrsordy kórsetilgen baǵytta bir orynǵa jyljytý.
3. Enter /enter/- bir joldan ekinshi jolǵa túsý úshin engizý pernesi.
4. Backspace /baspaıs/- pernesi kýrsýrdyń aldyndaǵy qateni óshiredi.
5. Delete /delete/- pernesi kýrsordyń artyndaǵy qateni óshiredi.
6. Tab (Tap)- pernesi kýrsordy kórshi terezege nemese kesteniń keoesi baǵanasyna jyljytady.
7. Caps Lock (Kaps lok)- pernesiniń negizgi rejımi kishi áripti engizý, qosymsha rejımi bas áripti engizý.
8. Num Lock (Nam lok)- pernelik taqtanyń qosymsha bóligin iske qosý úshin qajet.
9. Ctrl, Shift, Alt (ktrel, shıft, alt)- regıstrlik perneler, tek basqa pernelermen ǵana birigip qyzmet atqarady. Mysaly: Shift pernesimen kez kelgen áripti bir mezgilde bassańyz onda ol árip bas árip bolyp túsedi.
10. Shift - a - A bas áripin engizý
11. Probel - bosoryn pernesi.
Keıbir amaldardy oryndaý úshin, pernelerdiń kombınasıalaryn paıdalanýǵa bolady. Ol úshin eki: Ctrl, Alt arnaıy perneleri bar. Mysaly, pernetaqtanyń regıstrin aǵylshyn alfavıtinen oryn alfavıtine aýystyrý úshin, Alt+Shift pernelerin qatar basady, ıaǵnı aldymen Alt pernesin basyp turyp, sodan keıin Shift pernesin basady da, olardyń ekeýin de bosatady.
Praktıkým:
Pernetaqtanyń negizi bólikteri, pernelerdiń atqaratyn qyzmetine baılanysty oqýshylarǵa suraqtar beriledi:
1. Pernetaqta qandaı qurylǵyǵa jatady?
A) shyǵarý qurylǵysy
Á) jazý qurylǵysy
B) engizý qurylǵysy
G) oqý qurylǵysy
2. Pernetaqtanyń negizgi bólikterin jaz:_______________________________________________________
3. Myna pernelerdiń atqaratyn qyzmeti qandaı?
Enter -
Esc -
Delete -
Alt –
Ctrl –
CapsLock –
Shift –
NumLock –
İV. Úıge tapsyrma:
«Pernetaqta. Perneler toby.» taqyryptaryn oqyp kelý.
V. Qorytyndylaý:
1. Sonymen oqýshylar pernetaqta ne úshin qajet?
2. Pernetaqta perneleri ornalasý retine qaraı neshe bólikke bólinedi?
Oqýshylardy baǵalaý
Synyby 5
Sabaqtyń taqyryby: Pernetaqta. Perneler toby.
Sabaqtyń maqsaty:
1. Oqýshylarǵa pernetaqta jaıly málimetter bere otyryp, pernetaqtany málimetter engizý úshin paıdalanýdy úıretý.
2. Oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý jáne kompútermen jumys jasaý múmkindikterin damytý.
3. Oqýshylardy uqyptylyqqa, uıymshyldyqqa, kompútermen saýaty jumys jasaı bilýge úıretý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Ádisi: Kórsete - baıandaý, pikirlese - túsindirý.
Sabaqtyń kórnekiligi: DK, slaıdtar, úlestirmeli tapsyrmalar
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
İİİ. Jańa sabaq
İV. Praktıkým
V. Úıge tapsyrma
VI. Qorytyndylaý
İ. Sabaqqa kelmegen oqýshylardy túgendeý, úı tapsyrmasyn pysyqtaý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
Pysyqtaý suraqtary:
1. Qandaı qurylǵylar qosymsha qurylǵylar dep atalady?
2. Kompúter degen ne?
3. Kompúterdiń negizgi qurylǵylaryn atańdar?
4. Monıtordyń qyzmeti qandaı?
İİİ. Jańa sabaq.
Pernetaqta – kompúterge aqparat engizýge arnalǵan qurylǵy. Ol áriptiń jáne sıfr perneleriniń kómegimen kompúterge kez - kelgen aqparatty berýge múmkindik jasaıdy. Qazirgi kompúterlerdiń 102 - 104 perne bolady.
Pernetaqtanyń negizgi bloktary:
1. Fýnksıonaldyq perneler (F1 - F12) – kúrdeli operasıalardy oryndaýǵa arnalǵan, sımvoldyq pernelerdiń ústindegi jolda ornalasqan. Olar latynnyń F(F1, F2….. F12) árpimen belgilengen. Fýnksıonaldyq perneler kompúterdiń kúrdeli operasıalaryn tez oryndaý úshin qoldanylady. Ár túrli jaǵdaılarda (ár túrli baǵdarlamalarmen jumys istegende) olar ár túrli mindetter atqarady. Mysaly: Beısık tilinde F1.... F10 pernelerin basyp, belgili komandalardy oryndaýǵa bolady.
2. Sıfrlyq perneler – sıfrlyq aqparatty engizýge jáne meńzerdi basqarýǵa arnalǵan. Sıfrlyq perneler nemese qosymsha pernetaqta, olar 10 perneden turady. Pernetaqtada oń jaqta ornalasqan. Bulardyń kómegimen sıfrlyq aqparattardy kompúterge engizýge, sondaı - aq meńzerdiń ekranda qozǵalýyn basqarýǵa bolady. «NumLock» pernesi pernetaqtanyń oń jaq qosymsha bóliginiń jumys rejimin aýystyryp qosady.
3. Sımvoldyq perneler - alfavıtti sıfrlyq aqparatty engizýge arnalǵan. Sımvol perneler, olar pernetaqtanyń ortasyna ornalasqan. Ol pernetaqtanyń negizgi bóligi bolyp tabylady. Bul pernetaqtanyń kómegimen kez - kelgen alfavıtti, sıfrlyq aqparatty engizýge bolady. Pernetaqtanyń bul bóligi latyn, orys, qazaq áripteri, sıfrlar, tynys belgileri jáne basqa da sımvoldary bar pernelerden turady.
4. Ornatý perneleri meńzerdi ekran boıy jyljytýǵa arnalǵan. Meńzer degenimiz – ekranda (syzyqsha túrinde) jypylyqtap turatyn sımvol. Ol sımvoldyq perne basqanda, sımvol paıda bolatyn oryndy kórsetedi. Bul perneler sımvoldyq pernelerdiń tómengi oń jaǵynda ornalasqan, olardyń ústinde baǵdarshalar (strelka) salynǵan. Olar meńzerdi ekranda jyljytýǵa arnalǵan.
Osy bólikterden basqa pernetaqtada taǵy birneshe arnaıy perneler bar. Olardyń negizgilerine toqtalsaq:
1. F1, F2 - F12 deıin basqarýǵa arnalǵan fýnksıanaldy perneler.
2. ←↑→↓ – kýrsordy kórsetilgen baǵytta bir orynǵa jyljytý.
3. Enter /enter/- bir joldan ekinshi jolǵa túsý úshin engizý pernesi.
4. Backspace /baspaıs/- pernesi kýrsýrdyń aldyndaǵy qateni óshiredi.
5. Delete /delete/- pernesi kýrsordyń artyndaǵy qateni óshiredi.
6. Tab (Tap)- pernesi kýrsordy kórshi terezege nemese kesteniń keoesi baǵanasyna jyljytady.
7. Caps Lock (Kaps lok)- pernesiniń negizgi rejımi kishi áripti engizý, qosymsha rejımi bas áripti engizý.
8. Num Lock (Nam lok)- pernelik taqtanyń qosymsha bóligin iske qosý úshin qajet.
9. Ctrl, Shift, Alt (ktrel, shıft, alt)- regıstrlik perneler, tek basqa pernelermen ǵana birigip qyzmet atqarady. Mysaly: Shift pernesimen kez kelgen áripti bir mezgilde bassańyz onda ol árip bas árip bolyp túsedi.
10. Shift - a - A bas áripin engizý
11. Probel - bosoryn pernesi.
Keıbir amaldardy oryndaý úshin, pernelerdiń kombınasıalaryn paıdalanýǵa bolady. Ol úshin eki: Ctrl, Alt arnaıy perneleri bar. Mysaly, pernetaqtanyń regıstrin aǵylshyn alfavıtinen oryn alfavıtine aýystyrý úshin, Alt+Shift pernelerin qatar basady, ıaǵnı aldymen Alt pernesin basyp turyp, sodan keıin Shift pernesin basady da, olardyń ekeýin de bosatady.
Praktıkým:
Pernetaqtanyń negizi bólikteri, pernelerdiń atqaratyn qyzmetine baılanysty oqýshylarǵa suraqtar beriledi:
1. Pernetaqta qandaı qurylǵyǵa jatady?
A) shyǵarý qurylǵysy
Á) jazý qurylǵysy
B) engizý qurylǵysy
G) oqý qurylǵysy
2. Pernetaqtanyń negizgi bólikterin jaz:_______________________________________________________
3. Myna pernelerdiń atqaratyn qyzmeti qandaı?
Enter -
Esc -
Delete -
Alt –
Ctrl –
CapsLock –
Shift –
NumLock –
İV. Úıge tapsyrma:
«Pernetaqta. Perneler toby.» taqyryptaryn oqyp kelý.
V. Qorytyndylaý:
1. Sonymen oqýshylar pernetaqta ne úshin qajet?
2. Pernetaqta perneleri ornalasý retine qaraı neshe bólikke bólinedi?
Oqýshylardy baǵalaý
You Might Also Like
