Qaraqytaılar (1125 - 1212 j.)
Qaraqytaılar (1125 - 1212 j.)
Konspekt
Qytaı derekteri boıynsha, qaraqytaılar – Ortalyq Azıadaǵy Soltústik Qytaı, Manchjýrıa men Ýssýrı ólkesin mekendegen qıdan taıpalary. Qıdandardyń 10 ǵasyrda Batysqa jyljyǵan bóligi musylman derekterinde qaraqytaılar dep aıtylady. 1125 jyly Elúı Dashı bastaǵan 40 myń tútin qıdandar Jetisýǵa kelip qonystandy. Qarahandyqtardyń álsiregenin paıdalanǵan Elúı Dashı 1125 jyly óz áskerin Jetisýdyń ortalyq aýdandaryna qaraı kirgizedi. Olar Balasaǵundy basyp alyp, oǵan jaqyn jerde ózderiniń ortalyǵy – Ǵuz ordasyn qurdy. Qaraqytaılarda muragerliktiń ózindik ereksheligi bolǵan. Áıelder de murager bola alǵan, tek áıel jaǵynyń tegi han tuqymynan bolýy mindetti. Alym - salyq júıesi boıynsha, árbir úıden 1 dınardan aqsha jınalǵan. İri qala ákimi gýrhanǵa jyl saıyn jer salyǵyn – haradj tólep otyrǵan. Jetisýdyń eginshi turǵyndary bıleýshige ónimniń onnan bir úlesin tólegen. 12 ǵasyrdyń ekinshi jartysynda qaraqytaılar baǵynyshty halyqtarǵa salyq salýdy kúsheıtken. Buǵan qarsy el ishinde narazylyqtar týa bastaǵan. 1141 jyly Samarqanǵa jaqyn Qatýan dalasynda bolǵan shaıqasta qaraqytaılar Buharaǵa basyp kiredi. Búkil Máýerennahrdyń ortalyq bóligin basyp alady. Qarahandar olardyń vasaly bolyp, salyq tólep otyrýǵa májbúr boldy. Qaraqytaılar Horezmdi jaýlap alady. Horezmshah jylyna 3000 altyn dınar tólep turýǵa májbúr boldy. Qaraqytaılar shyǵysynda Gansý jerindegi uıǵyrlardy ózderine táýeldi etti. Batysynda Ámýdarıanyń tómengi aǵysyn baǵyndyrdy. Ońtústikte Balh pen Hotan jerleri de olarǵa táýeldi boldy. Qaraqytaılar Horezm shahymen kelisim jasaı otyryp, 1198 - 1204 jyldary Aýǵanstan jerindegi gýrıd taıpalarymen soǵysyp, aýyr jeńiliske ushyraıdy. Qaraqytaılar 1208 jyly shyǵysta naımandardan jeńiledi. 1210 jyly olarǵa Horezm shahy qarsy shyǵady. Eki jaqtan shabýylǵa ushyraǵan Qaraqytaı memleketi 1212 jyly qulaıdy.
Konspekt suraqtar
1. Qaraqytaılarǵa eki jaqtan shabýyldady:
2. Qaraqytaılardyń gýrıd taıpalarymen soǵysqan merzimi:
3. Qaraqytaılardyń shyǵysynda táýeldi etken taıpalary:
4. Taq úshin talasta qaraqytaılardyń kómegin paıdalanǵan Horezm bıleýshisi:
5. Qaraqytaılarǵa jylyna 3000 dınar tólep otyrǵan el:
6. 1141 jyly qaraqytaılar basyp alǵan qala:
7. Qaraqytaılar Qarahan áskerine oısyrata soqqy berdi:
8. Qaraqytaılardyń salyqty kúsheıtken kezi:
9. Qaraqytaılarda iri qala ákimi tóleıtin jer salyǵy:
10. Qaraqytaılarda ár úıden jınalatyn salyq mólsheri:
11. Elúı Dashı gýrhan qaza bolǵasyn, bılikke keldi:
12. Qaraqytaılyqtardyń ortalyǵy:
13. Qıdandardyń Jetisýǵa kelip, qonystanǵan jyly:
14. Qıdandardy túrik tildes dep kórsetetin derekter:
15. Qaraqytaı taıpalarynyń burynǵy ataýy:
Taqyryptyń testi
Konspekt
Qytaı derekteri boıynsha, qaraqytaılar – Ortalyq Azıadaǵy Soltústik Qytaı, Manchjýrıa men Ýssýrı ólkesin mekendegen qıdan taıpalary. Qıdandardyń 10 ǵasyrda Batysqa jyljyǵan bóligi musylman derekterinde qaraqytaılar dep aıtylady. 1125 jyly Elúı Dashı bastaǵan 40 myń tútin qıdandar Jetisýǵa kelip qonystandy. Qarahandyqtardyń álsiregenin paıdalanǵan Elúı Dashı 1125 jyly óz áskerin Jetisýdyń ortalyq aýdandaryna qaraı kirgizedi. Olar Balasaǵundy basyp alyp, oǵan jaqyn jerde ózderiniń ortalyǵy – Ǵuz ordasyn qurdy. Qaraqytaılarda muragerliktiń ózindik ereksheligi bolǵan. Áıelder de murager bola alǵan, tek áıel jaǵynyń tegi han tuqymynan bolýy mindetti. Alym - salyq júıesi boıynsha, árbir úıden 1 dınardan aqsha jınalǵan. İri qala ákimi gýrhanǵa jyl saıyn jer salyǵyn – haradj tólep otyrǵan. Jetisýdyń eginshi turǵyndary bıleýshige ónimniń onnan bir úlesin tólegen. 12 ǵasyrdyń ekinshi jartysynda qaraqytaılar baǵynyshty halyqtarǵa salyq salýdy kúsheıtken. Buǵan qarsy el ishinde narazylyqtar týa bastaǵan. 1141 jyly Samarqanǵa jaqyn Qatýan dalasynda bolǵan shaıqasta qaraqytaılar Buharaǵa basyp kiredi. Búkil Máýerennahrdyń ortalyq bóligin basyp alady. Qarahandar olardyń vasaly bolyp, salyq tólep otyrýǵa májbúr boldy. Qaraqytaılar Horezmdi jaýlap alady. Horezmshah jylyna 3000 altyn dınar tólep turýǵa májbúr boldy. Qaraqytaılar shyǵysynda Gansý jerindegi uıǵyrlardy ózderine táýeldi etti. Batysynda Ámýdarıanyń tómengi aǵysyn baǵyndyrdy. Ońtústikte Balh pen Hotan jerleri de olarǵa táýeldi boldy. Qaraqytaılar Horezm shahymen kelisim jasaı otyryp, 1198 - 1204 jyldary Aýǵanstan jerindegi gýrıd taıpalarymen soǵysyp, aýyr jeńiliske ushyraıdy. Qaraqytaılar 1208 jyly shyǵysta naımandardan jeńiledi. 1210 jyly olarǵa Horezm shahy qarsy shyǵady. Eki jaqtan shabýylǵa ushyraǵan Qaraqytaı memleketi 1212 jyly qulaıdy.
Konspekt suraqtar
1. Qaraqytaılarǵa eki jaqtan shabýyldady:
2. Qaraqytaılardyń gýrıd taıpalarymen soǵysqan merzimi:
3. Qaraqytaılardyń shyǵysynda táýeldi etken taıpalary:
4. Taq úshin talasta qaraqytaılardyń kómegin paıdalanǵan Horezm bıleýshisi:
5. Qaraqytaılarǵa jylyna 3000 dınar tólep otyrǵan el:
6. 1141 jyly qaraqytaılar basyp alǵan qala:
7. Qaraqytaılar Qarahan áskerine oısyrata soqqy berdi:
8. Qaraqytaılardyń salyqty kúsheıtken kezi:
9. Qaraqytaılarda iri qala ákimi tóleıtin jer salyǵy:
10. Qaraqytaılarda ár úıden jınalatyn salyq mólsheri:
11. Elúı Dashı gýrhan qaza bolǵasyn, bılikke keldi:
12. Qaraqytaılyqtardyń ortalyǵy:
13. Qıdandardyń Jetisýǵa kelip, qonystanǵan jyly:
14. Qıdandardy túrik tildes dep kórsetetin derekter:
15. Qaraqytaı taıpalarynyń burynǵy ataýy:
Taqyryptyń testi
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Taqyryby: Paralelepıped, tik jáne kólbeý prızmalar, pıramıda, qyrlarynyń ózara ornalasýy, bıiktigi taqyrybyna esepter shyǵarý
