InfoHub Logo

Qazaq tili sabaǵyndaǵy dıdaktıkalyq oıyndardyń mańyzy
Epıgraf:
Oıyn degenimiz ushqyn, bilimge qushtarlyq pen elikteýdiń mazdap janǵan oty.

V. M. Sýhomlınskıı
Bala tárbıesi – qıyn da jaýapty mindet. Urpaq tárbıesi qoǵamnan tys, oqshaý turǵan emes. Ol qoǵamnyń, zamannyń baǵyt - baǵdarymen birge júrip otyrady
Oıyn ústinde balanyń túrli qasıetteri, qabyleti men belsendiligi de kórinetin týraly as kórnekti pedagog A. S. Makarenko bylaı deıdi: «Oıynda bala qandaı bolsa, ómirinde kásibı qyzmet salasynda, kóbinese sondaı bolady»

Shyndyǵynda da, bala bar yntasymen, yqylasymen áreket jasaǵanda ǵana damıdy. Balanań emosıonaldy jaı - kúı men tolyq damýy biir - birimen tyǵyz baılanysty. Osyǵan baılanysty V. L Sýhomlınskıı: «Muqıat qarańyz, balanyń ómirinde oıyn qandaı oryn alady eken? Bala úshin oıyn - óte jaýapty is. Oıyn barysynda balanyń shyǵarmashylyq qabyleti ashylyp, damıdy. Bálkim, oıynsyz balanyń jan - jaqty oılaý qabyleti damymaıtyn shyǵar..»- degen.

Oıyn adamnyń ómir tanymynyń alǵashqy qadamy. Oıyn ómirde óte erte jastan bastalyp, adamnyń kásipti tolyq megergeninshe jalǵasady. Al oqytý prosesinde jańa tehnologıanyń mańyzdy bóligi. Qazaq halqynyń ult retinde ómir súrýine onyń tilimen qatar salt - dástúrlerdiń, ádet - ǵuryptarynyń mańyzy aıryqsha. Qazaqtyń maqal - mátelderi jas urpaqty ıbaly bolýǵa, ádeptilikke, minezin jaqsy qasıetter arqyly ımandylyqpen ınabattylyqqa tárbıelese, aqyn - jazýshylardyń kórkem shyǵarmalary estetıkalyq, etıkalyq qasıetterge tárbıeleıdi

Oıyn balany qımylǵa, áreketke, deneshynyqtyrýǵa tóseldiredi. Sol arqyly ómir kúresine, eńbekke baýlıdy. Oıynsyz aqyl - oıdyń qalypty damýy da joq. Oıyn arqyly balanyń rýhanı sezimi jasampaz ómirmen ushtasyp, ózin qorshaǵan dúnıe týraly túsinik alady. Dıdaktıkalyq oıyndar arqyly oqýshylardyń ıntellektýaldyq qabiletteri, logıkalyq oılaýy, túrli kórkem shyǵarmalardy paıdalana otyryp, izgilik, adamgershilik qasıetterin boıyna sińiredi. Oıyn eki nemese odan da kóp adamdardan qurylatyn toptardyń óz múddelerin iske asyrý úshin kúres júrgizý prosesi. Árbir toptyń óz maqsaty, strategıasy bolady. Pedagogıka salasynda paıdalanatyn oıyndardy - dıdaktıkalyq oıyndar deıdi. Dıdaktıkalyq oıyndar balanyń yntasyn sabaqqa aýdarýǵa, kóńil qoıǵyzýǵa, qabyldaýyn jeńildetýge, bilimdi tolyq ıgerýge kómektesedi, sabaqqa emosıalyq boıaý beredi.

Oıynnyń maqsaty: 1. Balany pánge qyzyqtyrý, logıkalyq oılaýyn damytý.
2. Sózderdi oryndy qoldaný daǵdylaryn jetildire otyryp, sóıleý mádenıetine tárbıeleý.
3. Tanym áreketin qalyptastyrý, tıanaqtaý, pysyqtaý, alǵan bilimdi tekserý, qyzyǵýshylyǵyn oıatý, belsendiligin arttyrý.
Mindeti: 1) Tanymdyq: balanyń taný, izdený áreketin damytý.
2) Tárbıelik: aınalasymen qarym - qatynas jasaýǵa, qajetti daǵdyny, adamgershilik qasıetterin qalyptastyrý
Dıdaktıkalyq oıyndardy qurý myna negizderge súıenedi:
1) Balalardyń is - áreketine oıyn túrlerimen oqýdy baılanystyrý, birtindep qyzyqty jeńil oıyndardan oıyn - tapsyrmalar arqyly berilgen oqý - tárbıe máselelerine kóshý.
2) Sharty men mindetterin birtindep kúrdelenýi
3) Berilgen tapsyrmalardy sheshýde balanyń aqyl - oı belsendiliginiń kúsheıýi
4) Oqý - tárbıe maqsattarynyń birligi

Dıdaktıkalyq oıyn túrleri:
1) Zattyq dıdaktıkalyq oıyndar
Bul oıyn ártúrli oıynshyqtarmen j/e ártúrli oıyn materıaldarymen uıymdastyrylady.
2) «Jańyltpashty tez aıt», «Fonetıkalyq jattyǵýlar», «Maqaldy jalǵastyr» t. b.
3) Sózdik dıdaktıkalyq oıyndar, ıaǵnı aýyzsha oınalatyn oıyndar
Ár synypta jas erekshelikterine baılanysty oıyndar irikteımin, sondaı - aq tapsyrmalar arqylyoqýshylardyń bilimin tereńdete túsemin jáne sózderdidurys aıtýǵa, oqýǵa, este saqtaýyn damytýǵa kómektesemin.

Fonetıkalyq jattyǵýlar
Maqsaty: Oqýshylardyń oqý shapshandyǵyn jetildirý, tól dybystardy durys aıtýyn daǵdylandyrý.
Tapsyrma: Berilgen sózderdi oqı otyryp, sol jaqtaǵy qaramen belgilengen tirek sózge sáıkes sózdi taýyp belgileńiz. Tapsyrmany tez jáne muqıat oryndaýǵa tyrysyńyz.
Ýaqytty belgileńiz. Eger tirek sózdi tappasańyz, toqtamaı oqı berińiz. Tirek jáne belgilegen sózderdiń sáıkestigin barlyq sózderdi oqyǵanan keıin tekserińiz.