Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 9 saǵat buryn)
Qazaq tilinen deńgeılik tapsyrmalar 7 synyp
Qazaq tilinen deńgeılik tapsyrmalar 7 synyp

Qazaq tili
7 synyp.
Kirispe bóliminde «Qazaq tili – memlekettik til» leksıkalyq taqyrybyn ótkende oqýshylarǵa deńgeılik tapsyrmalar beriledi.

I deńgeı
1. «Qazaq tili» atty óleńdi mánerlep oqý, tól dybystardy orfoepıalyq normaǵa saı aıtý.

Qazaq tili
Kúsh kemidi, aıbyndy tý qulady;
Keshe batyr – búgin qorqaq, buǵady.
Erikke umtylǵan ushqyr jany kisende,
Qan sýynǵan, júrek solǵyn soǵady.

Qyran qustyń qos qanaty qyrqyldy,
Kúndeı kúshti kúrkiregen el tyndy.
Asqar Altaı – altyn ana este joq,
Batyr, handar – asqan jandar umytyldy!

Erlik, eldik, birlik, qaırat, baq, ardyń
Jaýyz taǵdyr joıdy bárin ne bardyń...
Altyn kúnnen baǵasyz bir belgi bop,
Nurly juldyz, babam tili, sen qaldyń!

Jaryq kórmeı jatsań da uzaq, ken - tilim,
Taza, tereń, ótkir, kúshti, keń tilim.
Tarap ketken balalaryńdy baýyryńa
Aq qolyńmen tarta alarsyń sen tilim!
(M. Jumabaev)

II deńgeı
1. «Qazaq tili» atty óleńdi oqyp, óleńniń negizgi ıdeıasyn ashý.
2. Myna sózderdi sóz quramyna talda.
Besikte, tiliń, tilmen, aqyly, aıtylady./túbir, I - II - jaq, jekeshe, kópshe t. b/
3. 1. Núkteniń ornyna kerekti sózderdi qoıyńyz.
Qazaq eliniń rámizderine...... jatady
a/ Baıraq, jalaý, jalaýsha
á/ Tańba, belgi, mór
b/ Tý, eltańba, ánuran
2. Qazaq eli týynyń túsi.....
a/ qyzyl
á/ sary
b/ kók
3. Zeńgir kók..... belgisi
a/ adaldyqtyń, tazalyqtyń, aspannyń
á/ qýanyshtyń, jeńistiń
b/ jamandyqtyń, beıbitshiliktiń
4. Kúnge tabyný...... dúnıege kelgen
a/ batysta
á/ soltústikte
b/ shyǵysta
5. Kún beınesi...... belgisi
a/ tatýlyqtyń
á/ baılyq pen berekeniń
b/ dostyqtyń

III deńgeı

1. «Qazaq tili» atty óleńniń mazmunyn aıt.
2. Berilgen sózdermen sóılem qurastyr.
Týǵan tilim, til baılyǵy, maqtanyshym, qudyretti, úlgi - ónege.

Taqyryp.« Qazaqstan Respýblıkasy – táýelsiz el»

I deńgeı
1. «Qazaqstan Respýblıkasy – táýelsiz el» atty mátindi oqy.
Bul dúnıede bizdiń bir ǵana Otanymyz bar. Ol – táýelsiz Qazaqstan. Memlekettik táýelsizdigimiz jarıalanǵan beri Qazaqstandy álemniń júzden astam eli tanydy. Bizdiń elimiz birqatar asa bedeldi halyqaralyq uıymdarǵa, onyń ishinde Birikken Ulttar Uıymyna, Halyqaralyq valúta qoryna múshe bolyp qabyldandy.
Egemendi el bolyp, halqymyz óz erkimen tuńǵysh Prezıdentin saılady.
Eltańbamyzdy, Týymyzdy belgiledik. Qazaq tiline memlekettik mártebe berildi.
Bizdiń týymyz – táýelsizdik, tilegimiz – beıbitshilik, tynyshtyq. Elimizdiń tutastyǵyn, jerimizdiń bútindigin, halyqtarymyzdyń jarastyǵyn aman saqtaý - árbir azamattyń boryshy.
2. Tómende berilgen sózderdiń sınonımderin taýyp, olarǵa kóptik
jalǵaýyn jalǵańyz.
Úlgi: Otbasy+lar, januıa+lar
Úı................................................................................
Ana.............................................................................
Ata - ana........................................................................
Dos...............................................................................
Týys..............................................................................

II deńgeı

1. Mátin boıynsha suraq qurastyr
2. Otan týraly 5 - maqal - mátel dápterińe jaz

III deńgeı

1. «Qazaqstan Respýblıkasy – táýelsiz el» atty mátindi oqyp, mazmunyn aıt.
2. Berilgen esim sózderdi jurnaq arqyly etistikke aınaldyr.
Beıne, oı, bas, bı.

Taqyryp. «Memlekettik merekeler»
I deńgeı
1. «Ustaz merekesi» atty mátindi túsinip oqy.

Urpaq tárbıesi – ustazǵa baılanysty. “Uıada ne kórseń, ushqanda sony ilersiń” degendeı ónegeli ustazdan jaqsy shákirt shyǵatyny sózsiz.
Ustaz – ulaǵatty esim. Shákirtterin bilim nárimen sýsyndatyp, tálim - tárbıe berý, jaqsy qasıetterdi boıyna darytyp, adamgershilik rýhta baǵyt - baǵdar berýde ustazdyń eńbegi zor. Sondyqtan da ol árdaıym qasıetti tulǵa retinde erekshelenedi.
Muǵalim – baıyrǵy mamandyqtardyń biri.

2. Tómendegi sózderge İİİ jaqta táýeldik jalǵaýlaryn jalǵap shyǵyńyz.
Ata - ana, ata - áje, áke, ana, bala, qyz, ul, tuńǵysh, ortanshy,
Kenje, jeńge, jezde, nemere, sińli, qaryndas, ini, aǵa.

II deńgeı

1. Mátin boıynsha suraq qurastyr.
2. Astana merekesin óz sózińmen áńgimelep ber./8 - sóılem/
3. Myna etistiktermen sóılem qurastyr.
Ornalasty, eńbekten, biledi, aqyldas, jazyldy, keńesý, bıleý.

1. Mátinge jospar qurý.
2. «Memlekettik merekeler» taqyrybynda oqýshylardyń bilimin tekserýge esse jazylady.

Taqyryp. « Keń – baıtaq Qazaqstanym»

«Keń – baıtaq Qazaqstanym» atty mátindi túsinip oqy.
Ideńgeı
1. Qazaqstan – ejelgi el, biraq álemniń qazirgi kartasynan 1991 jyldan bastap oryn aldy. Bizdiń Otanymyz – egemendi, táýelsiz Qazaq memleketi. Júz jıyrmadan asa ult ókilderi turatyn osynaý qasıetti mekende, asqaqtaǵan Alataýly ólkede, keńshiligi keremet, darhan dastarqandaı dalada, egini teńizdeı tolqyǵan, óndirisi órkendegen mekende ómir súrýshi árbir adam óz Otanyn janyndaı súıip, onyń kók baıraǵyn kókke kóterýdi maqtanysh tutady!
2. Maqal - mátelderdiń maǵynasyn túsindirińiz.
1. Er jigittiń aty jaqsy bolsa, bir baqyt,
Alǵan jary jaqsy bolsa, myń baqyt.
2. Ata - ananyń qadirin
Balaly bolǵanda bilersiń;
Aǵaıynnyń qadirin jalaly bolǵanda bilersiń.
II deńgeı
1. Mátin boıynsha suraq qurastyr
2. Tómendegi sózderdi oqynyz. Túsindirme sózdikti, paıdalanyp, sózderdiń maǵynasyn tabyńyz
Eskertpe, birik, qýat, saq.
3. Núkteniń ornyna kerekti sózdi qoıyńyz.
Qazaq eliniń rámizderine... jatady
a/ Baıraq, jalaý, jalaýsha
á/ Tańba, belgi, mór
b/ Tý, eltańba, ánuran
2. Qazaq eli týynyń túsi...
a/ qyzyl
á/ sary
b/ kók
3. Kúnge tabyný... dúnıege kelgen
a/ batysta
á/ soltústikte
b/ shyǵysta
III deńgeı
1. Keń – baıtaq Qazaqstanym» taqyrybynda oqýshylardyń bilimin tekserýge esse jazylady.

Taqyryp. « Tabıǵat tamashasy»
I deńgeı
1. Mátindi túsinip oqy
1. Adam - tabıǵattyń ajyramas bóligi. Sondyqtan halqymyzda «Jer - Ana» degen egiz uǵym qalyptasqan. Jerdi óz Anasyndaı, Anasyn Kúndeı qasterleý Ata qostaǵan saltymyz. «Jer shoqtyǵy - Kókshetaý», «Jer jannaty - Jetisý» dep, babalarymyz týǵan jerge, tabıǵatqa degen ystyq mahabbatyn bildirgen.
Sondyqtan orman - toǵaılardy saqtap, qorshaǵan ortanyń, ózen men kólderdiń lastanbaýyna erekshe mán bergen.
2. Kóp núkteniń ornyna tıisti sózderdi qoıyńyz.
1.... iń atym.................
2.... diń otbasymyz tatý - tátti.

II deńgeı

1) Mátin boıynsha suraqqa jaýap berińiz.
1. Adamnyń deni saý bolý úshin ne kerek?
2. Búginde jer betinde qandaı másele ózekti máselege aınaldy?
3. Dúnıejúzilik problema qandaı?
4. Tabıǵatty saqtaý úshin biz qandaı úles qosýymyz kerek?

2) Sózderdiń antonımderin tabyńyz:
1. Jaqsy...
2. Uzyn...
3. Aqquba...
4. Jalqaý...
5. Aqyldy...

III deńgeı

1. Mátinge jospar qurý.
2. Mátindi mazmundaý.

Taqyryp. « Haıýanattar álemi»

I deńgeı
1. « It – jeti qazynanyń biri» atty mátindi oqyp, aýdar.
“It – jeti qazynanyń biri”, “El jatpaı, ıt tynbas”, “It ıesin qorǵaıdy”, “It – úıdiń qulaǵy” degen sekildi maqal - mátelderde onyń maldy ury men bóriden saqtaıtyn kúzetshilik, ańshylyq qyzmetteri durys beınelengen. Asyl mal jáne jabaıy janýarlar týraly maqal - mátelderde adamǵa tán jaqsyly - jamandy minez - qulyqtar, is - áreketter beınelenedi, sonyń ishinde aramdyq, pasyqtyq, zalymdyq minez qylyqtardyń kóbisi ıt pen esek arqyly berilgen desek, áste asyra aıtqandyq bolmas.

2. Sınonımdik qatardy jalǵastyryńyz.
1. Sulý, ajarly,.................................................................................................... qyz.
2. Batyr, erjúrek,............................................................................................... jigit.
3. Sabyrly, salmaqty,............................................................................................ dos.

II deńgeı
1. Mátin boıynsha 4 - 5 suraq qurastyr.
2. Testi orynda.
1. Septik jalǵaý…
a. zattyń kóptigin bildirý úshin
á. sózderdi bir - birimen baılanystyrý úshin kerek
b. zattyń bireýge tán ekenin bildiredi
2. Myna sóz qaı septikte tur?
Balapan
a. Ataý septik á. İlik septik
b. Shyǵys septik

III deńgeı
1 Mátinge jospar qurý.
2. Mátindi mazmundaý.

Taqyryp. «Tabıǵat aıasynda» leksıkalyq taqyrybyn ótkende oqýshylarǵa deńgeılik tapsyrmalar beriledi.

I deńgeı
1. mátindi túsinip oqý.
1. Qorshaǵan orta – bizdiń ortaq úıimiz. Ony taza saqtaý kerek. Kez kelgen jerge qoqys tastama. Ózińdi qorshaǵan ortany lastama, qaǵazdy jyrtyp tastama.
Sýǵa túkirme, qoqys tastap, búldirme. Aǵashtyń butalaryn syndyrma, gúldi julma.
Jańbyr jaýǵannan keıin aǵash japyraqtary shańnan tazarady. Ósimdikter jaıqalyp jap - jasyl kúıge enedi. Jaýynnan jınalǵan shalshyqty keshpe.
Ózen - kólderge qoqys tastaýǵa bolmaıdy. Sebebi ol – balyqtardyń turaǵy. Balyq jany – sýda. Qala mańaıynyń tazalyǵy men ádemiligin saqtap qalý - árbir adamnyń qolynda. Serýenge shyqqanda tabıǵatty lastamaý kerek.
2. Táýeldik tulǵasyndaǵy sóz tirkesin kórsetińiz
a) Men – qazaqpyn
á) Olar jastar
b) Jomarttyń ákesi
v) Astanadan keldi

Qazaq tilinen deńgeılik tapsyrmalar 7 synyp júkteý

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama