InfoHub Logo

Qazaqtyń belgili jazýshysy Ázilhan Nurshaıyqovtyń “Mahabbat qyzyq mol jyldar” romany tutastaı derlik jastar qaýymyna arnalǵan. 1970 jyly jaryq kórgen bul týyndynyń áli kúnge deıin mańyzy joıylǵan emes. Óıtkeni, shyǵarmany qyzyqtap oqıtyn oqyrman bolsa, onyń máni de asqaqtap, bıikteı túseri anyq. Jazylǵan dúnıesiniń mazmunyn kópshilik túsinetin, halqyna qalaýly, eline eleýli jazýshy ádebıet áleminde sharyqtaı beretini haq. 

Romanda jas soldattyń Almaty qalasyndaǵy Qazaq ýnıversıtetine  túsip, 33-shi aýdıtorıaǵa kirgennen bastap, ómiri baqyt pen ókinishke, qýanysh pen muńǵa toly bolady. Onyń alǵashqy keshken sezimi - óz aýdıtorıasynda jınalǵan bir top qyzdardy kórgendegi erekshe yqylasy. Ózin gúl baqshasynda tap bolǵandaı sezinip, sonshama tereń tynystaı almaı qalatyndyǵy sýretteledi. Qyzdardy ǵajap gúl álemine teńeýi - onyń qyz balaǵa degen syılastyǵyn kórsetedi emes pe?! Árıne, sodan soń shyǵarmada jas stýdent Erboldyń stýdenttik kezindegi mańyzdy oqıǵalarynyń sebepkeri bolǵan Meńtaı ekeýiniń bir-birine qushtarlyǵy, ishteı jaqsy kórip turyp, aıta almaýy baıandalady. Olardyń sezimi - bir bólek dúnıe. Basynan-aq, Erboldy kórgen sátinen ony “aǵa” dep atap ketýi - qyz tárbıesiniń joǵary deńgeıde ekendigin kórsetedi. Úlgermeı qalǵan dáristerin kóshirtip, qaryndastyq qamqorlyǵyn tanytyp otyrýynyń da máni zor. Ózgelerge uqsamaıtyn bir qyry - sabyrlylyǵy men kórkem, uıań minezinde. Adaldyq pen aq nıettilikke jaqyn bolǵan Meńtaıdy ıgi qasıetterin, ıaǵnı ınabattylyǵyn, sypaıylyǵyn, kórkem minezin boıynda qalyptastyrýdyń sımvoly dep ataýǵa bolady. Alǵashynda ińkár sezimniń jeteginde ketpeı, ýaqyt óte kele tanysyp, biliskennen keıin, qanshama qıyn kezeńderinde qabyrǵalary qaıyspaı, sońyna jetip, adaldyqtyń týyn tiregen qos jastyń móldir mahabbaty oqyrmandarǵa keremet oı syılaıdy. Aralaryna jaýyzdyqpen jaǵymsyz keıipker Tumanjan kılikkenimen, Erbol men Meńtaıdyń rıasyz mahabbaty aqyr sońynda jeńiske jetedi. Shańyraq kóterip, ata-ana bolýǵa daıyndalyp júrgen qos jup, endigi baqyttyń dámin tata bastaǵanda Meńtaıdyń kenetten ómirden ozýy eshkimdi beıjaı qaldyrmaıdy. Kóńildi jabyrqatyp, qulazytady. Erboldyń júregi jaralanyp, ózin qoıarǵa jer tappaıtyny erekshe sıpattalady. Romannyń sońynda jandy jubatatyny - Erbol súıiktisimen az ǵana ýaqyt ótkizse de, sol bir kezeń mahabbat qyzyq mol jyldarǵa toly boldy. Týyndy avtory eki jas arasyndaǵy sezimdi barsha oqyrmanǵa úlgi etip nasıhattaıdy. Ǵumyrynda ekinshi ret qaıtalanbaıtyn, bir-aq ret qana beriletin mahabbat hıkaıasy osyndaı pák, taza bolýy qajettiń dálelindeı osy shyǵarma oqyrmanǵa oı tastaıdy.  

Qazirgi kezdiń mahabbat qýanyshy men muńy qandaı? Búginde ol qandaı sıpat alady? Sezim, mahabbat degen sózderdi estigende, júregi týlamaıtyn, qany burqyramaıtyn jan joq shyǵar-aý, sirá. Kim-kimniń bolsyn basynan ótken qyzyqty, ystyq sezimge toly shytyrman oqıǵalary bar. Álbette, baıyrǵy zamandardaǵy sezimniń ushqyny ispettes mahabbatqa adal bola alatyndar da kezdesedi. Alaıda, olardyń sany kún sanap, azaıyp bara jatqandaı. Sál-pál túsinispeýshilikke bola joldary qaq aıyrylyp bara jatqan juptar qanshama. Sapasy joq osyndaı mahabbattyń qandaı mańyzy qaldy?! Múmkin bul mahabbat emes, jáı qushtarlyq, bir sáttik qumarlyqtyń belgisi bolar. Onyń sońy ókinish pen muń azabyna ákeledi. Bireýdiń bolmasa, bir jannyń júregin jaralap ketedi. Munyń barlyǵyna jol bermes úshin basynan-aq sezimniń turaqty, ne ózgermeli bolatyndyǵyna kóz jetkizip alǵan durys. Árıne, bir kezdesýden keıin juptardyń ári qaraı taǵdyrlary qalaı damıtyny jaıynda boljam jasaý qıyn. Tek ýaqyt qana sezimniń shynaıy tustaryn kórsete alady. Degenmen de, mahabbat óte názik álem, jan-júrekti baýrap alar qudiretti kúsh ekendigin umytpaǵan jón. Adamnyń ishki tuńǵıyq tereńine boılaý úshin jáı ǵana janaryna úńile alsaq bolǵany. Sezimde sóılegen sózge qaraǵanda, kózderdiń tilsiz úni mańyzdy ról atqarady. Bir-aq janardan mahabbat pen óshpendilikti, shynaıylyq pen jasandylyqty baıqaýǵa bolady. Sózben jalǵandyqqa jol bere alsaq ta, kózben aldaı salýǵa múmkindik joq. Qanshalyqty ótirik aıtylǵanymen, janardan tek qana naqty shyndyqqa janasatyn oıdy ańǵaramyz. Sol sebepti, neshe túrli oıýmen órnektelgen sózge emes, kózge qarap, adamnyń jan dúnıesine úńilýdi úırengenimiz abzal. 

Osy kúnniń sezimge adaldyǵy sırep bara jatqandaı, uly mahabbattyń quny qalmady. Áıtse de, júregi taza, aq nıetti janǵa dál ózi sıaqty shynaıy kisi jolyǵaryna kúmánim joq.

Qasıet Bahkereıqyzy

---