Qýyrshaq teatry
Sabaqtyń taqyryby: Qýyrshaq teatry
Sabaqtyń maqsaty: Balalarǵa qýyrshaq týraly túsinik berý. Balalardyń sózdik qoryn baılanystyryp sóıleýge daǵdylandyrý.
Bilimdiligi: Qýyrshaq qoıylymyn kórsetý arqyly oqýshylardyń tanymdyq belsendiligin arttyrý.
Tárbıeligi: Ózara syılasyp dostyq qarym - qatynasta bolýǵa tárbıeleý.
Qoıylym keıipkerleri: Shal, kempir, baýyrsaq, qoıan, qasqyr, aıý, túlki
Kórnekiligi: Slaıd, ertegi kitaptary, qolǵa kıilmeli qýyrshaqtar.
Sabaqtyń barysy: Uıymdastyrý kezeńi
Sheńberge turyp, shattyq sheńber aıtady.
Kánekı, balalar shattyq sheńberinde turyp, sıqyrly taıaqshany bir - birimizge bere otyryp, jaqsy sózder men ıgilikti tilekter aıtaıyq.
Balalar men ózimniń tilegimdi birinshi aıtaıyn.
Men bárińe baqyt, shattyq tileımin. Men endi sıqyrly taıaqshany Medetke bereıin. Medet aıta ǵoı, seniń dostaryńa qandaı tilegiń bar.
Balalar bir - birine «Sıqyrly taıaqshany» bere otyryp, ózderiniń ıgilikti tilekterin aıtady.
Men bárińe Densaýlyq tileımin. (Medet)
Men bárińe Qýanysh tileımin. (Aıdos)
Men bárińe Meıirim tileımin. (Nuráli)
Men bárińe Shýaqty kún tileımin. ( Danıar)
Men bárińeSHynaıy dostyqty tileımin. (Aıbek)
Men bárińe Jaqsylyq tileımin. (Jánibek)
Men bárińe Kóterińki kóńil kúı tileımin. (Rasýl)
Men bárińe Ashyq aspan tileımin. (Rýslan)
Men bárińe Kóńildi oıyn tileımin. (Syılas)
Men bárińe Shat kýlki tileımin. (Bekarys)
Rahmet! Balalar biz bir - birimizden jaqsy sózder men tilekter estidik.
Osy tilekterińniń barlyǵy oryndalady. Óıtkeni sender onyń barlyǵyn shyn júrekten aıttyńdar.
Qyzyǵýshylyǵyn oıatý. Sózjumbaq sheshý.
Balalar sabaǵymyzdy myna ekrandaǵy sózjumbaqty sheshýden bastaıyq.
Qane, balalar sheship kóreıik, búgingi qozǵaıtyn taqyrybymyzdaǵy negizgi tirek sózimiz shyǵady.
1. Kıeli qus (Aqqý)
2. Qazaqstan rámizderiniń biri (Tý)
3. Úı qusy (Taýyq)
4. Iis sezý múshesi (Muryn)
5. Qysy, jazy bir tústi aǵash( Shyrsha)
6. Qys kórki (Qar)
7. Qaǵazdy, matany nemen qıamyz (Qaıshy)
Qýyrshaqtyń shyǵý tarıhy: Balalar sóıleıdi.
Jánibek: 1938 jyly teatrǵa respýblıkalyq qýyrshaq teatry dárejesi berildi.
Danıar: Balalar teatrynyń birneshe túrleri bar. Sonyń ishinde eń kóp taraǵan túri qýyrshaq teatry.
Aıdos: Qazaqjerindegi qýyrshaq teatry ulttyq oıyndardan bastaý alǵan. Ertede kele jatqan «Orteke oıyny osynyń aıqyn dáleli. Aǵashtan jonylyp jasalǵan kıik nemese at músinshesin syldyrmaqtap jip taǵyp, dombyra tartqanda jiptiń bir ushyn ishekti sherter saýsaqqa ilip bıletetin bolǵan. Tartylǵan kúı yrǵaǵyna qaraı Orteke oıyny kórsetilgen.
Tárbıeshi: Orteke – qazaqtyń kóne qýyrshaq teatry. EKSPO - halyqaralyq kórmesine arnap salynǵanEtnoaýyl mádenı qalashyǵynda Jambyl oblysynyń sheberleri kórme ótkizdi. Kórmege umyt bolyp bara jatqan osy Orteke oıyny qonaqtardyń nazaryna usynyldy. Orteke oıynyn tek dombyramen ǵana emes, ishekti aspaptardyń barlyǵynda oınatýǵa bolady. Ústel ústine ornatylǵan qýyrshaq aıaǵy, moıyny, denesi qozǵalmaly etip jasalady da, jińishke jipter arqyly dombyrashynyń saýsaqtaryna baılanady. Kúı tartylǵanda saýsaqtardyń joǵary - tómen qozǵalýyna oraı qýyrshaqtyń dene músheleri de qımyldap, kúı yrǵaǵyna saı bılep júrgendeı áser etedi. Mynaý Ortekeniń balalar jańa nusqasy eken. Shynyplastıkten jasalǵan túri.
Aıbek: 2002 jyly Almatyda Qazaqstan qýyrshaq teatrynyń birinshi festıvali ótti. bir túri. Qýyrshaq túrine qımylyna qaraı birneshe topqa jikteledi. Mysaly: músheleri
Syldyrmaqty (jip nemese sym arqyly qozǵalatyn)
Qaǵazdaǵy qýyrshaq keskinin ekranǵa túsiretin jáne taǵy basqa túrleri kóp.
Osynyń ishinde bizdiki qolǵa kıip oıyn kórsetetin kıilmeli qýyrshaqtar.
Rasýl: 1935 jyly Almaty qalasynda qýyrshaq teatry uıymdastyrylǵan.
Syılas: Teatr – kórermeniń tipti túsinde kórmegen, ne armandamaǵan oılarynyń oryndalatyn orny.
Bekarys: Teatr men kınonyń aıyrmashylyǵy siz teatrda kóresiz, al kınoda sizge kórsetedi.
Aıbek: Jambyl teatrynyń kirpishi 1902 jyly qalanǵan. Alǵashynda teatr Halyq úıi dep atalǵan bolatyn.
Medet: Óz bıigine jetken teatr eshkimniń de, kómegin qajet etpeıdi.
Danıar: Teatrda eki aktórlik qazaq jáne orys toptary qyzmet etedi.
Aıdos: 2002 jyldyń jeltoqsanynda Shyǵys Qazaqstan oblysy Jambyl atyndaǵy drama teatr ǵımaratyna 100 jyl toldy.
Rasýl: Oblystyq drama teatry 2015 jyly 7 - sáýirde ashyldy.
Tárbıeshi: Teatr 600 júz oryndyqty. Úlken jáne kishi zaldary bar. Qazaq jáne orys toptary qyzmet etedi. Osy Shyǵys Qazaqstan Oblystyq drama teatrynda 2017 jyldyń Naýryz aıynda ótken Juldyzaı festıvalinde Aıdos óz ónerin kórsetip, júldeli orynǵa ıe bolyp keldi. Myna ekranǵa nazar aýdarsaq, myna sýret Aıdostyń osy teatrda túsken sýreti. Balalar senderde osy teatrda jeltoqsan aıynda kórermen retinde baryp, Jastar teatrynyń ónerin tamashalap qaıytqansyńdar. Balalar osyndaı teatrlardyń qalyptasýyna kórnekti teatr qaıratkerlerikóp eńbek sińirdi. Bul teatrda jylyna kóptegen pesalar, qoıylymdar kórsetiledi. Qýyrshaq teatry bizde Óskemende joq. Qýyrshaq beınesine qaraı birneshe túrge bólinedi.
1. Saýsaq teatry
2. Sym jáne jip arqyly qozǵalatyn.( Qolmen qýyrshaqtardy basqarady. Munda qýyrshaqtar qozǵalysqa aǵash taıaqshalar arqyly keltiriledi)
3. Kóleńke arqyly kórsetiletin.( Balaran telearnasynan bilesińder)
4. Qolǵa kıip oınaıtyn (Kıgizilmeli)
Kórme:
Syılas: Bizde munda ertegi kitaptary men qýyrshaqtar kórmesi uıymdastyrylǵan. Osy ertegi kitaptarynan kıilmeli qýyrshaqtardyń kómegimen ertegi keıipkerlerin kórsetemiz. Qoıylymdardy sahnalaımyz.
Tárbıeshi: Osy ertegi kitaptarynyń ishindegi árbir keıipkerlerdiń jaman ádetinen aýlaq bolýǵa, jaqsy keıipkerlerge qarap qaıyrymdy, meıirimdi bolýǵa talpynasyńdar. Balalar halyqtyń umytylǵan sózderin osy ertegiden tabamyz. Olaı bolsa, ertegi til jaǵynan kerek nárse. Sonda bizge erteginiń bereri óte kóp eken. Oılaý qabiletterińdi, sóıleý tilderińdi damytady eken.
Sergitý sáti:
Ertegimizdi bastamas buryn, Aıbek osy ertegige baılanysty biraz maǵulymat berip ketse.
Aıbek: Ertegi halqymyzdyń erteden kele jatqan mádenı muralarynyń biri. Ertegi mazmunyna qaraı birneshe túrge bólinedi.
Janýarlar jaıynda
Qıal - ǵajaıyp ertegiler
Shynshyl ertegiler
Biz búgin osy ertegilerdiń ishinde janýarlar jaıyndaǵy Baýyrsaq ertegisimen tanysamyz.
Kórinis: «Baýyrsaq ertegisi»
Ertede bir shal men kempir bolypty.
Birde shal kempirine jalynyp:
Kempir - aý, maǵan baýyrsaq pisirip berseńshi.( Aıbek)
Kempir: Neden pisireıin un joq qoı.( Nuráli)
Shal: Áı, Kempir - aı! Qoımanyń túbin qyrnap kórseń ǵoı. Baýyrsaq pisiretin un tabylyp qalar.
Avtor: Kempir solaı isteıdi. Qoıma túbin qyrnap - qyrnap eki ýys un tabady da, qaımaqqa nan ılep, ony maıǵa qýyryp, baýyrsaq pisiredi.( Syılas)
Ony terezeniń aldyna sýytyp qoıypty. Baýyrsaq sýyp turyp, bir kezde domalaı jóneledi. Domalap kelip, tereze aldyndaǵy oryndyqqa, oryndyqtan edenge, edennen dálizge, dálizden aýlaǵa, aýladan syrtqa, odan ári domalaı beredi, domalaı beredi.
Bir kezde oǵan Qoıan jolyǵypty:(Jánibek)
Qoıan: Baýyrsaq, baýyrsaq! Men seni jeımin!- deıdi.
Baýyrsaq: Qoıan, sen meni jeme. Men saǵan óleń aıtyp beremin.
Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Ustatpaı kettim Attama, ustatpaı kettim Ájeme.
Ustatpaımyn Qoıan saǵan da.
Avtor: Sodan Baýyrsaq qara jolmen domalap kete barady. Oǵan qasqyr kezdesip, onyń da jegisi keledi.(Medet)
Baýyrsaq: Qasqyr, sen meni jeme, men saǵan óleń aıtyp beremin.
Baýyrsaq: Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Ustatpaı kettim Attama, ustatpaı kettim Ájeme.
Ustatpaı kettim qoıanǵa,
Ustatpaımyn qasqyr saǵan da.
Baýyrsaq óziniń ánin Qasqyrǵa aıtyp berip, odan ári domalaı beredi.
Bir kezde Aıý jolyǵady: (Danıar)
Baýyrsaq:- Sendeı maıtabanǵa meni jeý qaıda.
Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Ustatpaı kettim Attama, ustatpaı kettim Ájeme.
Qoıan menen Qasqyrǵa
Ustatpaımyn Aıý saǵan da.
Sóıtip Aıýǵa da ustatpaı ketedi.
Baýyrsaq domalaǵannan domalap, kele jatsa oǵan Túlki jolyǵady.(Aıdos)
Túlki:- Baýyrsaq, baýyrsaq, qaıda domalap barasyń?- deıdi ol.
Baýrysaq:- Jolmen domalap baramyn.
- Baýyrsaq, baýyrsaq maǵan óleń aıtyp bershi!...
Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Ustatpaı kettim Attama, ustatpaı kettim Ájeme.
Ustatpaı kettim Qoıanǵa
Ustatpaı kettim Qasqyr menen Aıýǵa
Ustatpaımyn saǵan múlde
Túlki: Ániń óte jaqsy eken. Biraq jóndi estı almaı turǵanym. Baýyrsaq sen meniń tumsyǵyma shyq ta, ánińdi taǵy bir ret qattyraq aıtshy,- deıdi.
Baýyrsaq: Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Baýyrsaq Túlkiniń tumsyǵyna domalap shyǵyp alyp, bar daýsymen ánin aıtady. Sol kezde Túlki ustap alyp jep qoıady.
Qorytyndylaý:
- Balalar ertegi senderge unady ma?
Balalardyń jaýaby: Iá
- Erteginiń mazmuny ne jaıynda eken?
Balalar osy ertegide jaǵymsyz jáne jaǵymdy keıipkerlerdi aıtaıyqshy.
Jaǵymsyz keıipker - Túlki
Jaǵymdy keıipkerler - Aıý, Qasqyr, Qoıan
Nelikten bular jaǵymdy keıipkerler?
Balalar jaýaby: Óıtkeni olar baýyrsaqty jegen joq.
Al Túlki bolsa, qý aılaker.
Balalar baýyrsaq neden jasalady?( Unan).
Un neden alynady?( Bıdaıdan)
Al, balalar Nan týraly maqal - mátelder, tyıym sózder bilesińder me?
Balalar maqal - mátel men tyıym sózder aıtady.
As atasy - nan(Jánibek)
Nan bar jerde, Án bar(Rýslan)
Dándi shashpa, nandy baspa( Bekarys)
Nandy shashpa
Aıaǵyńmen baspa
Jerde jatsa, terip alyp
Torǵaılarǵa tasta (Aıbek)
Nan anasy bıdaımyn,
Elge astyq syılaımyn
Dánim tolyp piskende,
Qaýyzyma syımaımyn.( Syılas)
Nan - ardaqty asyl as
Attamas odan kári jas
Nandaı joq qoı asyl dán
Jep úırengen jasyńnan
Dastarhannan nan ketse,
Bereke keter asyńnan. (Rasýl)
Nan – tamaqtyń atasy
Yntymaq – kóptiń batasy. (Danıar)
Dastarhanda nany joqtyń
Tamaǵynyń sáni joq. (Aıdos)
Nanda ómirdiń ıisi men dáni bar,
Nanda adamnyń eńbegi men ary bar.( Nuráli)
Tárbıeshi: - Iá balalar, Nansyz ómir súrýimiz múmkin emes. Nan – tirshilik tiregi. Nandy qasterleýimiz kerek. Nan bizge adal eńbekpen keletinin esten shyǵarmaýymyz kerek. Nan qasıetti taǵam – dep beker aıtylmaǵan. Nanyń qasıeti bizge toqshylyq, baılyq, tynyshtyq ákeledi.
Án: Ertegiler
Sabaqtyń maqsaty: Balalarǵa qýyrshaq týraly túsinik berý. Balalardyń sózdik qoryn baılanystyryp sóıleýge daǵdylandyrý.
Bilimdiligi: Qýyrshaq qoıylymyn kórsetý arqyly oqýshylardyń tanymdyq belsendiligin arttyrý.
Tárbıeligi: Ózara syılasyp dostyq qarym - qatynasta bolýǵa tárbıeleý.
Qoıylym keıipkerleri: Shal, kempir, baýyrsaq, qoıan, qasqyr, aıý, túlki
Kórnekiligi: Slaıd, ertegi kitaptary, qolǵa kıilmeli qýyrshaqtar.
Sabaqtyń barysy: Uıymdastyrý kezeńi
Sheńberge turyp, shattyq sheńber aıtady.
Kánekı, balalar shattyq sheńberinde turyp, sıqyrly taıaqshany bir - birimizge bere otyryp, jaqsy sózder men ıgilikti tilekter aıtaıyq.
Balalar men ózimniń tilegimdi birinshi aıtaıyn.
Men bárińe baqyt, shattyq tileımin. Men endi sıqyrly taıaqshany Medetke bereıin. Medet aıta ǵoı, seniń dostaryńa qandaı tilegiń bar.
Balalar bir - birine «Sıqyrly taıaqshany» bere otyryp, ózderiniń ıgilikti tilekterin aıtady.
Men bárińe Densaýlyq tileımin. (Medet)
Men bárińe Qýanysh tileımin. (Aıdos)
Men bárińe Meıirim tileımin. (Nuráli)
Men bárińe Shýaqty kún tileımin. ( Danıar)
Men bárińeSHynaıy dostyqty tileımin. (Aıbek)
Men bárińe Jaqsylyq tileımin. (Jánibek)
Men bárińe Kóterińki kóńil kúı tileımin. (Rasýl)
Men bárińe Ashyq aspan tileımin. (Rýslan)
Men bárińe Kóńildi oıyn tileımin. (Syılas)
Men bárińe Shat kýlki tileımin. (Bekarys)
Rahmet! Balalar biz bir - birimizden jaqsy sózder men tilekter estidik.
Osy tilekterińniń barlyǵy oryndalady. Óıtkeni sender onyń barlyǵyn shyn júrekten aıttyńdar.
Qyzyǵýshylyǵyn oıatý. Sózjumbaq sheshý.
Balalar sabaǵymyzdy myna ekrandaǵy sózjumbaqty sheshýden bastaıyq.
Qane, balalar sheship kóreıik, búgingi qozǵaıtyn taqyrybymyzdaǵy negizgi tirek sózimiz shyǵady.
1. Kıeli qus (Aqqý)
2. Qazaqstan rámizderiniń biri (Tý)
3. Úı qusy (Taýyq)
4. Iis sezý múshesi (Muryn)
5. Qysy, jazy bir tústi aǵash( Shyrsha)
6. Qys kórki (Qar)
7. Qaǵazdy, matany nemen qıamyz (Qaıshy)
Qýyrshaqtyń shyǵý tarıhy: Balalar sóıleıdi.
Jánibek: 1938 jyly teatrǵa respýblıkalyq qýyrshaq teatry dárejesi berildi.
Danıar: Balalar teatrynyń birneshe túrleri bar. Sonyń ishinde eń kóp taraǵan túri qýyrshaq teatry.
Aıdos: Qazaqjerindegi qýyrshaq teatry ulttyq oıyndardan bastaý alǵan. Ertede kele jatqan «Orteke oıyny osynyń aıqyn dáleli. Aǵashtan jonylyp jasalǵan kıik nemese at músinshesin syldyrmaqtap jip taǵyp, dombyra tartqanda jiptiń bir ushyn ishekti sherter saýsaqqa ilip bıletetin bolǵan. Tartylǵan kúı yrǵaǵyna qaraı Orteke oıyny kórsetilgen.
Tárbıeshi: Orteke – qazaqtyń kóne qýyrshaq teatry. EKSPO - halyqaralyq kórmesine arnap salynǵanEtnoaýyl mádenı qalashyǵynda Jambyl oblysynyń sheberleri kórme ótkizdi. Kórmege umyt bolyp bara jatqan osy Orteke oıyny qonaqtardyń nazaryna usynyldy. Orteke oıynyn tek dombyramen ǵana emes, ishekti aspaptardyń barlyǵynda oınatýǵa bolady. Ústel ústine ornatylǵan qýyrshaq aıaǵy, moıyny, denesi qozǵalmaly etip jasalady da, jińishke jipter arqyly dombyrashynyń saýsaqtaryna baılanady. Kúı tartylǵanda saýsaqtardyń joǵary - tómen qozǵalýyna oraı qýyrshaqtyń dene músheleri de qımyldap, kúı yrǵaǵyna saı bılep júrgendeı áser etedi. Mynaý Ortekeniń balalar jańa nusqasy eken. Shynyplastıkten jasalǵan túri.
Aıbek: 2002 jyly Almatyda Qazaqstan qýyrshaq teatrynyń birinshi festıvali ótti. bir túri. Qýyrshaq túrine qımylyna qaraı birneshe topqa jikteledi. Mysaly: músheleri
Syldyrmaqty (jip nemese sym arqyly qozǵalatyn)
Qaǵazdaǵy qýyrshaq keskinin ekranǵa túsiretin jáne taǵy basqa túrleri kóp.
Osynyń ishinde bizdiki qolǵa kıip oıyn kórsetetin kıilmeli qýyrshaqtar.
Rasýl: 1935 jyly Almaty qalasynda qýyrshaq teatry uıymdastyrylǵan.
Syılas: Teatr – kórermeniń tipti túsinde kórmegen, ne armandamaǵan oılarynyń oryndalatyn orny.
Bekarys: Teatr men kınonyń aıyrmashylyǵy siz teatrda kóresiz, al kınoda sizge kórsetedi.
Aıbek: Jambyl teatrynyń kirpishi 1902 jyly qalanǵan. Alǵashynda teatr Halyq úıi dep atalǵan bolatyn.
Medet: Óz bıigine jetken teatr eshkimniń de, kómegin qajet etpeıdi.
Danıar: Teatrda eki aktórlik qazaq jáne orys toptary qyzmet etedi.
Aıdos: 2002 jyldyń jeltoqsanynda Shyǵys Qazaqstan oblysy Jambyl atyndaǵy drama teatr ǵımaratyna 100 jyl toldy.
Rasýl: Oblystyq drama teatry 2015 jyly 7 - sáýirde ashyldy.
Tárbıeshi: Teatr 600 júz oryndyqty. Úlken jáne kishi zaldary bar. Qazaq jáne orys toptary qyzmet etedi. Osy Shyǵys Qazaqstan Oblystyq drama teatrynda 2017 jyldyń Naýryz aıynda ótken Juldyzaı festıvalinde Aıdos óz ónerin kórsetip, júldeli orynǵa ıe bolyp keldi. Myna ekranǵa nazar aýdarsaq, myna sýret Aıdostyń osy teatrda túsken sýreti. Balalar senderde osy teatrda jeltoqsan aıynda kórermen retinde baryp, Jastar teatrynyń ónerin tamashalap qaıytqansyńdar. Balalar osyndaı teatrlardyń qalyptasýyna kórnekti teatr qaıratkerlerikóp eńbek sińirdi. Bul teatrda jylyna kóptegen pesalar, qoıylymdar kórsetiledi. Qýyrshaq teatry bizde Óskemende joq. Qýyrshaq beınesine qaraı birneshe túrge bólinedi.
1. Saýsaq teatry
2. Sym jáne jip arqyly qozǵalatyn.( Qolmen qýyrshaqtardy basqarady. Munda qýyrshaqtar qozǵalysqa aǵash taıaqshalar arqyly keltiriledi)
3. Kóleńke arqyly kórsetiletin.( Balaran telearnasynan bilesińder)
4. Qolǵa kıip oınaıtyn (Kıgizilmeli)
Kórme:
Syılas: Bizde munda ertegi kitaptary men qýyrshaqtar kórmesi uıymdastyrylǵan. Osy ertegi kitaptarynan kıilmeli qýyrshaqtardyń kómegimen ertegi keıipkerlerin kórsetemiz. Qoıylymdardy sahnalaımyz.
Tárbıeshi: Osy ertegi kitaptarynyń ishindegi árbir keıipkerlerdiń jaman ádetinen aýlaq bolýǵa, jaqsy keıipkerlerge qarap qaıyrymdy, meıirimdi bolýǵa talpynasyńdar. Balalar halyqtyń umytylǵan sózderin osy ertegiden tabamyz. Olaı bolsa, ertegi til jaǵynan kerek nárse. Sonda bizge erteginiń bereri óte kóp eken. Oılaý qabiletterińdi, sóıleý tilderińdi damytady eken.
Sergitý sáti:
Ertegimizdi bastamas buryn, Aıbek osy ertegige baılanysty biraz maǵulymat berip ketse.
Aıbek: Ertegi halqymyzdyń erteden kele jatqan mádenı muralarynyń biri. Ertegi mazmunyna qaraı birneshe túrge bólinedi.
Janýarlar jaıynda
Qıal - ǵajaıyp ertegiler
Shynshyl ertegiler
Biz búgin osy ertegilerdiń ishinde janýarlar jaıyndaǵy Baýyrsaq ertegisimen tanysamyz.
Kórinis: «Baýyrsaq ertegisi»
Ertede bir shal men kempir bolypty.
Birde shal kempirine jalynyp:
Kempir - aý, maǵan baýyrsaq pisirip berseńshi.( Aıbek)
Kempir: Neden pisireıin un joq qoı.( Nuráli)
Shal: Áı, Kempir - aı! Qoımanyń túbin qyrnap kórseń ǵoı. Baýyrsaq pisiretin un tabylyp qalar.
Avtor: Kempir solaı isteıdi. Qoıma túbin qyrnap - qyrnap eki ýys un tabady da, qaımaqqa nan ılep, ony maıǵa qýyryp, baýyrsaq pisiredi.( Syılas)
Ony terezeniń aldyna sýytyp qoıypty. Baýyrsaq sýyp turyp, bir kezde domalaı jóneledi. Domalap kelip, tereze aldyndaǵy oryndyqqa, oryndyqtan edenge, edennen dálizge, dálizden aýlaǵa, aýladan syrtqa, odan ári domalaı beredi, domalaı beredi.
Bir kezde oǵan Qoıan jolyǵypty:(Jánibek)
Qoıan: Baýyrsaq, baýyrsaq! Men seni jeımin!- deıdi.
Baýyrsaq: Qoıan, sen meni jeme. Men saǵan óleń aıtyp beremin.
Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Ustatpaı kettim Attama, ustatpaı kettim Ájeme.
Ustatpaımyn Qoıan saǵan da.
Avtor: Sodan Baýyrsaq qara jolmen domalap kete barady. Oǵan qasqyr kezdesip, onyń da jegisi keledi.(Medet)
Baýyrsaq: Qasqyr, sen meni jeme, men saǵan óleń aıtyp beremin.
Baýyrsaq: Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Ustatpaı kettim Attama, ustatpaı kettim Ájeme.
Ustatpaı kettim qoıanǵa,
Ustatpaımyn qasqyr saǵan da.
Baýyrsaq óziniń ánin Qasqyrǵa aıtyp berip, odan ári domalaı beredi.
Bir kezde Aıý jolyǵady: (Danıar)
Baýyrsaq:- Sendeı maıtabanǵa meni jeý qaıda.
Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Ustatpaı kettim Attama, ustatpaı kettim Ájeme.
Qoıan menen Qasqyrǵa
Ustatpaımyn Aıý saǵan da.
Sóıtip Aıýǵa da ustatpaı ketedi.
Baýyrsaq domalaǵannan domalap, kele jatsa oǵan Túlki jolyǵady.(Aıdos)
Túlki:- Baýyrsaq, baýyrsaq, qaıda domalap barasyń?- deıdi ol.
Baýrysaq:- Jolmen domalap baramyn.
- Baýyrsaq, baýyrsaq maǵan óleń aıtyp bershi!...
Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Ustatpaı kettim Attama, ustatpaı kettim Ájeme.
Ustatpaı kettim Qoıanǵa
Ustatpaı kettim Qasqyr menen Aıýǵa
Ustatpaımyn saǵan múlde
Túlki: Ániń óte jaqsy eken. Biraq jóndi estı almaı turǵanym. Baýyrsaq sen meniń tumsyǵyma shyq ta, ánińdi taǵy bir ret qattyraq aıtshy,- deıdi.
Baýyrsaq: Meniń atym Baýyrsaq, baýyrsaq!
Qaımaqqa ılengem, maıǵa pisirilgem, terezede sýyǵam.
Baýyrsaq Túlkiniń tumsyǵyna domalap shyǵyp alyp, bar daýsymen ánin aıtady. Sol kezde Túlki ustap alyp jep qoıady.
Qorytyndylaý:
- Balalar ertegi senderge unady ma?
Balalardyń jaýaby: Iá
- Erteginiń mazmuny ne jaıynda eken?
Balalar osy ertegide jaǵymsyz jáne jaǵymdy keıipkerlerdi aıtaıyqshy.
Jaǵymsyz keıipker - Túlki
Jaǵymdy keıipkerler - Aıý, Qasqyr, Qoıan
Nelikten bular jaǵymdy keıipkerler?
Balalar jaýaby: Óıtkeni olar baýyrsaqty jegen joq.
Al Túlki bolsa, qý aılaker.
Balalar baýyrsaq neden jasalady?( Unan).
Un neden alynady?( Bıdaıdan)
Al, balalar Nan týraly maqal - mátelder, tyıym sózder bilesińder me?
Balalar maqal - mátel men tyıym sózder aıtady.
As atasy - nan(Jánibek)
Nan bar jerde, Án bar(Rýslan)
Dándi shashpa, nandy baspa( Bekarys)
Nandy shashpa
Aıaǵyńmen baspa
Jerde jatsa, terip alyp
Torǵaılarǵa tasta (Aıbek)
Nan anasy bıdaımyn,
Elge astyq syılaımyn
Dánim tolyp piskende,
Qaýyzyma syımaımyn.( Syılas)
Nan - ardaqty asyl as
Attamas odan kári jas
Nandaı joq qoı asyl dán
Jep úırengen jasyńnan
Dastarhannan nan ketse,
Bereke keter asyńnan. (Rasýl)
Nan – tamaqtyń atasy
Yntymaq – kóptiń batasy. (Danıar)
Dastarhanda nany joqtyń
Tamaǵynyń sáni joq. (Aıdos)
Nanda ómirdiń ıisi men dáni bar,
Nanda adamnyń eńbegi men ary bar.( Nuráli)
Tárbıeshi: - Iá balalar, Nansyz ómir súrýimiz múmkin emes. Nan – tirshilik tiregi. Nandy qasterleýimiz kerek. Nan bizge adal eńbekpen keletinin esten shyǵarmaýymyz kerek. Nan qasıetti taǵam – dep beker aıtylmaǵan. Nanyń qasıeti bizge toqshylyq, baılyq, tynyshtyq ákeledi.
Án: Ertegiler
You Might Also Like
