"Bıolog" ataǵy kimge buıyrady?
Pán: Bıologıa
7 synyp.
Saıys sabaq: "Bıolog" ataǵy kimge buıyrady?
Maqsaty: Oqýshylardyń bıologıa pánine degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyra otyryp, búkil tirshilik ataýlyny, qorshaǵan ortany, tabıǵatty qorǵaýǵa baýlý jáne patrıottyq tárbıe berý.
Barysy:
Armysyzdar, "Bıolog ataǵy kimge buıyrady? atty saıysymyzǵa qosh keldińizder! Saıysymyzdyń sharty mynadaı:
1. Tanystyrý.
2. Iá, joq.
3. Sandar syry.
4. Oıymdaǵy jumbaq.
5. Kim kóp biledi?
6. Sózjumbaq sheshý.
7. Jaryspa, jarysqan soń qalyspa.
8. Qorytyndylaý.
1. Tanystyrý. Saıysymyzdyń birinshi sharty tanystyrýǵa kezek bersek.
2. Iá, joq. 3 topqa 5 suraq beriledi. Sol suraqtarǵa ıá, nemese joq dep jaýap berýi tıis.
A)« Alǵyr» tobyna
1. Tiri tabıǵat júıesi 5 dúnıeden turady (ıá).
2. Nárýyz, maı, kómirsý, nýkleın qyshqyldary - aǵzalyq zattar (ıá).
3. Bakterıalar latynsha "ý" degen sóz (joq).
4. Tiri organızmderdiń negizgi qasıeti: zat almasý, qorektený, tynysalý, qajetsiz zattardy bólý, titirkengishtik, qozǵalý, kóbeıý, ósý, damý jáne tirshiligin joıý (ıá).
5. Bakterıa jasýshalaryna enbeıtin vırýs - bakterıofag dep atalady (joq).
Á)« Tapqyr» tobyna
1. Imýnıtet - aǵzanyń aýrý qozdyrǵyshtaryn qabyldamaıtyn qasıeti (ıá).
2. Vırýstar jasýshadan tysqary tirshilik ete alady (joq).
3. Mıkrobıologıa usaq, kózge kórinbeıtin aǵzalardy zertteıtin ǵylym (ıá).
4. Aýrý týǵyzatyn bakterıalar men adamdardyń jappaı aýyrýyn "indet" dep ataıdy (ıá).
5. Juqpaly aýrýlardyń aldyn alýdyń negizgi joly - tazalyq erejelerin saqtamaý (joq).
B) «Eptiler» tobyna
1. Bakterıalar qorektenýine qaraı 2 - ge bólinedi (ıá).
2. Saprofıtter - janýarlardyń ólekseleri men ósimdikterdiń qaldyqtarynda mekendeıdi (ıá).
3. Sańyraýqulaq - ósimdikterge jatady (joq).
4. Sańyraýqulaqtardy zertteıtin ǵylym - algologıa dep atalady (joq).
5. Jalǵan túlkijem - ýly sańyraýqulaq (ıá).
3. Sandar syry. Bul kezeńde ár topqa ár túrli sandar beriledi. Sol sandarǵa tıisti jaýap berýi kerek. Oılanýǵa 1 mınýt ýaqyt beriledi.
1) 5; 0, 0000002; 1892; 1899.
(5 dúnıe; Vırýs ólshemi; Ivanovskıı vırýsty ashty; Beıernık "vırýs" termınin ǵylymǵa engizdi).
2) 1918 - 1919; 1683; 500 myń; 1882.
(Tumaýdyń úsh tolqyny barlyq jer sharyn qamtydy; Bakterıalar týraly alǵashqy derek Levengýk; sapaly sútte 500 myńǵa deıin bakterıa bolady; Koh týberkýlez týdyratyn bakterıany ashty).
3 100 myń; 1929; 1943; 1960.
(Sańyraýqulaqtyń 100 myńnan astam túri bar; Flemıng tabıǵı penısıllın bólip aldy; Penısıllındi medısınaǵa tolyq engizý máselesi tolyq sheshimin tapty; Antıbıotık oleandamısın bólip alyndy).
4. Oıymdaǵy jumbaq. Bul kezeńde toptar arasynda ár top eki - ekiden kelesi topqa kez - kelgen janýar nemese qustyń minez - qulqyn, tirshiligin, dybys ereksheligin, qımyl - qozǵalysyn sıpattaý arqyly kelesi topqa jasyrý.
5. Kim kóp biledi? Bul bólimde bıologıa pánine baılanysty jumbaq jasyrylady. Ár jaýapqa 10 upaı.
Alǵashqy býyny - zattyń túsi,
Jylpos dep uq - ekinshisi.
Kóldiń sáni - symbatty qus,
Atyn taýyp aıqydaı tús.
(Aqqý)
Birinshi býyny - jylǵa kirmeı qalatyn,
Ekinshi býyny - áýelep usha alatyn.
Taptyń ba, káne balaqaı,
Sonda bul qaı qus bolady?
(Túıequs)
Túskende salqyn kúz,
Jınadyq altyn tis.
(Júgeri)
Semiz buzaý desek te,
Baılaýly tur kóshede,
Jumbaǵymdy shesh, esepte.
(Qıar)
Shelpek, toqash, taba nan
Anasy bir báriniń
Týa shashy aǵarǵan
(Bıdaı)
Bir tekti, qurylysy uqsas, mekeni bir,
Álemde san alýan ósimdik bar,
Solardy toptastyryp, júıege sap
Ǵylymda óz aldyna ataıdy
(Túr)
Túrlerdi toptastyrý ol da durys
Ol tobyn ósimdiktiń deıdi
(Týys)
Bulardy toptastyrmaı taǵy bolmas,
Týystas ósimdik toby
(Tuqymdas)
Al sonsha bólikterge shyn ıe,
Jikteýdegi eń iri top
(Dúnıe)
Shaı qaldyǵynda bar árip
Almasqanda jańa sóz bolady.
Shaqsa adamdy qyzaryp,
Qursaǵyna qan toldy túrli
(Sama - masa)
Janǵa shıpa ósimdiktiń nárinen
"R" árpin "B" árpine aýystyr
Joıý kerek, aýlaq onyń kárinen
Qaı jándik, bizge sony tanystyr?
(Shyryn - shybyn)
6. Sózjumbaq sheshý. Ár topqa 3 túrli sózjumbaq beriledi. Bul sózjumbaqtar 3 dúnıeni qamtıdy. Oılanýǵa 3 mınýt ýaqyt beriledi.
A) Alǵyr
1. Bakterıalardyń aýadan sińiretin gazy (azot).
2. Ottek bar jerde tirshilik etetin bakterıa (aerobty).
3. Ashytý bakterıalarynyń qatysýymen alynatyn zat (sharap).
4. Bakterıalar talshyǵyn ydyratatyn ónim (zyǵyr).
5. Bakterıanyń sútti ashytýynan alynatyn ónim (aıran).
6. Bakterıalar kezdesetin orta (aýa).
7. Bakterıalardyń ydyraýynan túziletin zat (qarashirik).
Á) Tapqyr
1. Aq zeńniń basqasha ataýy (mýkor).
2. Sańyraýqulaqtardy zertteıtin ǵylym (mıkolgıa).
3. Sańyraýqulaqtaǵy qorektik qor zaty (glıkogen).
4. Qozǵalǵysh sporalar (zoospora).
5. Sańyraýqulaqtyń taralýyn etetin arnaıy qurylymdy jasýsha (sora).
6. Dári alynatyn sańyraýqulaq (penısıll).
7. Tómengi satydaǵy sańyraýqulaq (zeń).
8. Zeń sańyraýqulaǵyna jatady (aspergıll).
B) Eptiler
1. Vırýstardy zertteıtin ǵylym (vırýologıa).
2. Aǵzanyń aýrý qozdyrǵyshtyǵyn qabyldamaıtyn qasıeti (ımýnıtet).
3. Bakterıa jasýshasyna enetin vırýs (bakterıfag).
4. Vırýstyń latynsha ataýy (ý).
5. Vırýs týdyratyn aýrý (saryaýrý).
7. Jaryspa, jarysqan soń qalyspa. Bul kezeńde logıkalyq suraqtar qoıylady.
1. Qaıyńda 4 buta bar. Ár butada 4 alma ósip tur. barlyǵy qansha alma boldy (qaıyńda alma óspeıdi).
2. Bala - aıaǵy joq 9, basy joq 6, ortan beli joq 8 balyq ustady. Balyǵy neshe balyq? (eshqandaı balyq ustamady).
3. 9 bas, 22 aıaq. Neshe taýyq, neshe eshki (2 eshki, 7 taýyq).
9. 5 adamǵa 5 almany bólý kerek; ár adam bir almany alsa, bir alma kárzeńkede qalý úshin qalaı bólemiz? (1 adam 1 almany kárzeńkesimen birge alady).
8. Qorytyndylaý.
Qurmetti oqýshylar! osymen saıys aıaqtaldy, kezekti qazylarǵa bereıik. Marapattaý.
7 synyp.
Saıys sabaq: "Bıolog" ataǵy kimge buıyrady?
Maqsaty: Oqýshylardyń bıologıa pánine degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyra otyryp, búkil tirshilik ataýlyny, qorshaǵan ortany, tabıǵatty qorǵaýǵa baýlý jáne patrıottyq tárbıe berý.
Barysy:
Armysyzdar, "Bıolog ataǵy kimge buıyrady? atty saıysymyzǵa qosh keldińizder! Saıysymyzdyń sharty mynadaı:
1. Tanystyrý.
2. Iá, joq.
3. Sandar syry.
4. Oıymdaǵy jumbaq.
5. Kim kóp biledi?
6. Sózjumbaq sheshý.
7. Jaryspa, jarysqan soń qalyspa.
8. Qorytyndylaý.
1. Tanystyrý. Saıysymyzdyń birinshi sharty tanystyrýǵa kezek bersek.
2. Iá, joq. 3 topqa 5 suraq beriledi. Sol suraqtarǵa ıá, nemese joq dep jaýap berýi tıis.
A)« Alǵyr» tobyna
1. Tiri tabıǵat júıesi 5 dúnıeden turady (ıá).
2. Nárýyz, maı, kómirsý, nýkleın qyshqyldary - aǵzalyq zattar (ıá).
3. Bakterıalar latynsha "ý" degen sóz (joq).
4. Tiri organızmderdiń negizgi qasıeti: zat almasý, qorektený, tynysalý, qajetsiz zattardy bólý, titirkengishtik, qozǵalý, kóbeıý, ósý, damý jáne tirshiligin joıý (ıá).
5. Bakterıa jasýshalaryna enbeıtin vırýs - bakterıofag dep atalady (joq).
Á)« Tapqyr» tobyna
1. Imýnıtet - aǵzanyń aýrý qozdyrǵyshtaryn qabyldamaıtyn qasıeti (ıá).
2. Vırýstar jasýshadan tysqary tirshilik ete alady (joq).
3. Mıkrobıologıa usaq, kózge kórinbeıtin aǵzalardy zertteıtin ǵylym (ıá).
4. Aýrý týǵyzatyn bakterıalar men adamdardyń jappaı aýyrýyn "indet" dep ataıdy (ıá).
5. Juqpaly aýrýlardyń aldyn alýdyń negizgi joly - tazalyq erejelerin saqtamaý (joq).
B) «Eptiler» tobyna
1. Bakterıalar qorektenýine qaraı 2 - ge bólinedi (ıá).
2. Saprofıtter - janýarlardyń ólekseleri men ósimdikterdiń qaldyqtarynda mekendeıdi (ıá).
3. Sańyraýqulaq - ósimdikterge jatady (joq).
4. Sańyraýqulaqtardy zertteıtin ǵylym - algologıa dep atalady (joq).
5. Jalǵan túlkijem - ýly sańyraýqulaq (ıá).
3. Sandar syry. Bul kezeńde ár topqa ár túrli sandar beriledi. Sol sandarǵa tıisti jaýap berýi kerek. Oılanýǵa 1 mınýt ýaqyt beriledi.
1) 5; 0, 0000002; 1892; 1899.
(5 dúnıe; Vırýs ólshemi; Ivanovskıı vırýsty ashty; Beıernık "vırýs" termınin ǵylymǵa engizdi).
2) 1918 - 1919; 1683; 500 myń; 1882.
(Tumaýdyń úsh tolqyny barlyq jer sharyn qamtydy; Bakterıalar týraly alǵashqy derek Levengýk; sapaly sútte 500 myńǵa deıin bakterıa bolady; Koh týberkýlez týdyratyn bakterıany ashty).
3 100 myń; 1929; 1943; 1960.
(Sańyraýqulaqtyń 100 myńnan astam túri bar; Flemıng tabıǵı penısıllın bólip aldy; Penısıllındi medısınaǵa tolyq engizý máselesi tolyq sheshimin tapty; Antıbıotık oleandamısın bólip alyndy).
4. Oıymdaǵy jumbaq. Bul kezeńde toptar arasynda ár top eki - ekiden kelesi topqa kez - kelgen janýar nemese qustyń minez - qulqyn, tirshiligin, dybys ereksheligin, qımyl - qozǵalysyn sıpattaý arqyly kelesi topqa jasyrý.
5. Kim kóp biledi? Bul bólimde bıologıa pánine baılanysty jumbaq jasyrylady. Ár jaýapqa 10 upaı.
Alǵashqy býyny - zattyń túsi,
Jylpos dep uq - ekinshisi.
Kóldiń sáni - symbatty qus,
Atyn taýyp aıqydaı tús.
(Aqqý)
Birinshi býyny - jylǵa kirmeı qalatyn,
Ekinshi býyny - áýelep usha alatyn.
Taptyń ba, káne balaqaı,
Sonda bul qaı qus bolady?
(Túıequs)
Túskende salqyn kúz,
Jınadyq altyn tis.
(Júgeri)
Semiz buzaý desek te,
Baılaýly tur kóshede,
Jumbaǵymdy shesh, esepte.
(Qıar)
Shelpek, toqash, taba nan
Anasy bir báriniń
Týa shashy aǵarǵan
(Bıdaı)
Bir tekti, qurylysy uqsas, mekeni bir,
Álemde san alýan ósimdik bar,
Solardy toptastyryp, júıege sap
Ǵylymda óz aldyna ataıdy
(Túr)
Túrlerdi toptastyrý ol da durys
Ol tobyn ósimdiktiń deıdi
(Týys)
Bulardy toptastyrmaı taǵy bolmas,
Týystas ósimdik toby
(Tuqymdas)
Al sonsha bólikterge shyn ıe,
Jikteýdegi eń iri top
(Dúnıe)
Shaı qaldyǵynda bar árip
Almasqanda jańa sóz bolady.
Shaqsa adamdy qyzaryp,
Qursaǵyna qan toldy túrli
(Sama - masa)
Janǵa shıpa ósimdiktiń nárinen
"R" árpin "B" árpine aýystyr
Joıý kerek, aýlaq onyń kárinen
Qaı jándik, bizge sony tanystyr?
(Shyryn - shybyn)
6. Sózjumbaq sheshý. Ár topqa 3 túrli sózjumbaq beriledi. Bul sózjumbaqtar 3 dúnıeni qamtıdy. Oılanýǵa 3 mınýt ýaqyt beriledi.
A) Alǵyr
1. Bakterıalardyń aýadan sińiretin gazy (azot).
2. Ottek bar jerde tirshilik etetin bakterıa (aerobty).
3. Ashytý bakterıalarynyń qatysýymen alynatyn zat (sharap).
4. Bakterıalar talshyǵyn ydyratatyn ónim (zyǵyr).
5. Bakterıanyń sútti ashytýynan alynatyn ónim (aıran).
6. Bakterıalar kezdesetin orta (aýa).
7. Bakterıalardyń ydyraýynan túziletin zat (qarashirik).
Á) Tapqyr
1. Aq zeńniń basqasha ataýy (mýkor).
2. Sańyraýqulaqtardy zertteıtin ǵylym (mıkolgıa).
3. Sańyraýqulaqtaǵy qorektik qor zaty (glıkogen).
4. Qozǵalǵysh sporalar (zoospora).
5. Sańyraýqulaqtyń taralýyn etetin arnaıy qurylymdy jasýsha (sora).
6. Dári alynatyn sańyraýqulaq (penısıll).
7. Tómengi satydaǵy sańyraýqulaq (zeń).
8. Zeń sańyraýqulaǵyna jatady (aspergıll).
B) Eptiler
1. Vırýstardy zertteıtin ǵylym (vırýologıa).
2. Aǵzanyń aýrý qozdyrǵyshtyǵyn qabyldamaıtyn qasıeti (ımýnıtet).
3. Bakterıa jasýshasyna enetin vırýs (bakterıfag).
4. Vırýstyń latynsha ataýy (ý).
5. Vırýs týdyratyn aýrý (saryaýrý).
7. Jaryspa, jarysqan soń qalyspa. Bul kezeńde logıkalyq suraqtar qoıylady.
1. Qaıyńda 4 buta bar. Ár butada 4 alma ósip tur. barlyǵy qansha alma boldy (qaıyńda alma óspeıdi).
2. Bala - aıaǵy joq 9, basy joq 6, ortan beli joq 8 balyq ustady. Balyǵy neshe balyq? (eshqandaı balyq ustamady).
3. 9 bas, 22 aıaq. Neshe taýyq, neshe eshki (2 eshki, 7 taýyq).
9. 5 adamǵa 5 almany bólý kerek; ár adam bir almany alsa, bir alma kárzeńkede qalý úshin qalaı bólemiz? (1 adam 1 almany kárzeńkesimen birge alady).
8. Qorytyndylaý.
Qurmetti oqýshylar! osymen saıys aıaqtaldy, kezekti qazylarǵa bereıik. Marapattaý.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: §36 Kálsı qosylystary §37 Sýdyń kermektigi (prezentasıasymen)
