InfoHub Logo

Páni: Hımıa
Synyby: 9
Sabaqtyń taqyryby: §36 Kálsı qosylystary §37 Sýdyń kermektigi (prezentasıasymen)
Sabaqtyń maqsaty:
A) bilimdilik: oqýshylarǵa kálsıdiń perıodtyq júıedegi orny, atom qurylysy, fızıkalyq jáne hımıalyq qasıetteri týraly tolyq málimet berý. Onyń qosylystarynyń klastary týraly bilimdi tereńdetip bekitý. Sýdyń túrleri men kermektiligine toqtalý. Kermektilikti joıýdyń joldaryn qarastyrý.
B) damytýshylyq: Hımıalyq zattarmen jumys isteı bilý daǵdysyn qalyptastyrý, damytý, ómirden kórgen derekti paıdalana bilýge jáne shyǵarmashylyqpen jumys isteýge daǵdylandyrý.
V) tárbıelik: hımıa páni talap etetin uqyptylyqqa, tózimdilikke, uıymshyldyqqa, jaýapkershilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilimdi meńgertý
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, demonstrasıalaý, vırtýaldy zerthana
Sabaqtyń pánaralyq baılanysy: bıologıa, geografıa, medısına

Sabaqtyń barysy:
A) Uıymdastyrý kezeńi:
1. Oqýshylarmen amandasý
2. Oqýshylardy túgendeý
3. Oqýshylardy İİİ - topqa jiktep, top basshy saılap alý.
B) Úıge berilgen tapsyrmany suraý:
«Jasyryn element». Suraqtarǵa jaýap bergen saıys jasyrylǵan elemettiń beınesi ashylady.
1. Siltilik jer metaldardy ata
(kálsı - Sa, stransıı – Sr, barıı – Va, radıı - Ra)
2. Kálsıge perıodtyq júıe boıynsha sıpattama ber
İV - perıod, İİ - toptyń negizgi topsha elementi.
№ 20 elementi,, Ar ( Sa) – 40
3. Kálsıdiń atomdyq qurylysyna toqtalý
40 /20 Sa ( 20 r, 20n) 20e
4. Kálsıdiń fızıkalyq qasıetterin ata?
FIZIKALYQ QASIETTERİ:
5. Kálsıdiń hımıalyq qasıetterin jaz:
.....
6. Kálsıdiń alýdyń joldaryn jaz.
.....
7. Adam organızminde qansha kálsı bar?
Adam aǵza – 1 kg.
Táýligine – 0, 5 g.
2+
Sa – qan uıý,
Sa3(RO4) 2 – súıek, tis.
8. kálsıdiń qoldanylýyna toqtal?
.....
9. Kálsıdiń Qazaqstandaǵy iri kenderin ata?
1. Jambyl oblysyndaǵy Qarataý taýlarynda – fosforıt Sa₃(RO₄) ₂
2. Aqtóbe oblysyndaǵy Shılisaıda - fosforıt Sa₃(RO₄) ₂
3. Mańǵystaýda – qyzyǵylt tústi ulýtas.
4. Jambyl oblysynda – gıps SaSO₄*2H₂0
5. Shymkent, Semeı mańynda - áktas qory.
Logıkalyq suraqtar
1. Metal kúıindegi kálsı aýada qalsa, birtindep aq tústi untaqqa aınalady. Júretin reaksıa teńdeýin jaz.
2. Nege ári jeńil, ári berik kálsıdi ushaq jasaýǵa qoldanbaıdy?

Jańa sabaq.
«Hımıalyq portret»
Altyndaı meniń ardaqtym,
Qorǵasyndaı salmaqtym.
Kópten kórmeı ózińdi,
Elektrondaı zar qaqtym.
Óziń meniń ottegim,
Ómirim sensiz joq meniń.
Mineziń mystaı maıysyp,
Synaptaı syrǵyp ketpegin.
Shashtaryń qara kómirdeı,
Músiniń quıǵan temirdeı.
Kálsıdeı meniń appaǵym.
Ózińnen asyl tappadym.
§ 36. Kálsıdiń qosylystary.

§37. Sýdyń kermektiligi.
Qosylystary:
CaO – sóndirilmegen ák
Ca(OH)₂ – sóndirilgen ák nemese ák sýy dep atalady
CaCO3 – bor, ák tas, mármár
Ca3₃(PO4)₂ - fosforıt
CaF₂ – flúarıt
CaSO₄*2H₂O - ǵanysh
CaSO₄*0. 5H₂O - alebastr

Kálsı oksıdi. Kálsı gıdroksıdi.
Kálsı karbonaty. ǴANYSH
Sýdyń kermektiligi
Kermektiliktiń zıany
Sabaqty bekitý.
Esep - 6. Qandaı reaksıalardyń kómegimen mynadaı aınalymdardy iske asyraýǵa bolady?
.......
Sáıkestendirý testi.
Qosylystar------------------------------------Formýlasy
1. Kálsı gıdroksıdi-----------------------A. SaCO₃
2. Kálsı gıpohlorıdi----------------------B. SaO
3. Kálsı karbonaty.-----------------------V. Sa(SİO)₂
4. Alebaster-----------------------------------S. Sa(ON)₂
5. Kálsı oksıdi-----------------------------D. SaSO₄ • 0, 5N₂O
6. Ǵanysh----------------------------------------E. SaSO₄ • 2N₂O

Úıge tapsyrma. §36 Kalsıı qosylystary
§37Sýdyń kermektigi
* §36 Kalsıı qosylystary. № 2, 3, 4 tapsyrmalaryn oryndaý. ( 124 bet)
* §37Sýdyń kermektigi. №3, 4, 5, 6 tapsyrmalardy oryndaý. ( 125 bet)