Qıyn bala qaıdan shyǵady?
Qyzylorda oblysy,
Qazalyaýdany, Qazaly aýyly
№100 orta mektebiniń muǵalimi
Qambarova Saǵıra Laýbaıqyzy
Taqyryby: Qıyn bala qaıdan shyǵady?
«Qıyn bala degenimiz qandaı bala?
Qıyn bala» - belgili bir jumysy joq, jaǵdaılary tómen nemese jumystan qoly tımeıtin, balasyna qaraýǵa ýaqyty joq, qyzmettegi ata - ana otbasynan shyǵady.
Demek tárbıeniń osaldyǵynan, minez erekshelikterine qaraı qıyn bala týyndaıdy.
Shet elderde bul uǵymdy devántnoe povedenıe», - deıdi.
Jasóspirimderdiń tobyn «grýppa rıska dep ataýy, qazaqsha dál balamasy bolmaǵanymen «qaýipti top – quqyq buzýshylyqqa beıim top degen maǵynany bildiredi. «Balany jan - jaqty etip tárbıeleý úshin ony jan - jaqty bilý kerek. – dep belgili K. D. Ýshınskıı aıtqandaı balany «qıyn dep ataý úshin oǵan tán jeke bastyń qıyndyǵyn tanytatyn belgilerin taba bilý kerek.
Adamnyń áýelden tiginshi bolyp týmaıtyny sıaqty qaıyrymdylyq pen jaman qylyq ta adamǵa áýelden jaratylysynan darymaıdy.
Sol sebepten qıyndyq týǵyzatyn balanyń belgilerin, qıyndyq týǵyzatyn oqýshylarmen
áńgime júrgizý, onyń ózine saýaldar berý, ata - ana, synyp jetekshisi, joldasymen - ıntervú júrgizý kerek. Kóńil - kúıi, onyń alańdaýshylyǵy, balanyń jan - dúnıesine kóńil bólý kerek. Jaǵymdy - jaǵymsyz qylyqtardy da ata - analarynan úırenedi. Ata - anaǵa balanyń bolashaǵy úshin úlken jaýapkershilik júkteledi. Bala tárbıeli azamat bolyp qalyptasýy úshin qolaıly psıhologıalyq ahýal qajet.
Ata - analardyń jan uıadaǵy kelispeýshiligi, balanyń tolyq emes januıada tárbıelenýi, ata - analardyń ishkilikke salynýy, urpaq tárbıesindegi kózqarastarynyń ár túrli bolýy bala boıynda jaǵymsyz minez - qulyqtyń qalyptasýyna áserin tıgizedi.
Balany qyspaqta ustaý da onyń psıhologıasyna zıan.
Úlkenderdiń qolaısyz is - áreketteri, ata - ananyń araq ishýi, balaǵat sózdi boratqan aǵa, qylmys jasaǵan kórshi osyny kórgen balanyń tárbıesi ne bolmaq.
Bala úlkender boıynan jaǵymdy - jaǵymsyz qylyqtardy jınaıdy, osydan kele der kezinde durys tárbıelep jolǵa túsirmese, minez - qulyqtary qoǵamǵa jat, tárbıesi»qıyn
Tulǵalar qalyptasatyny shek keltirmeıdi.
Al mundaı tárbıesi «qıyn balanyń shyǵýyna eń aldymen, januıa tárbıesiniń durys bolmaýy, otbasyndaǵy janjal, ata - ananyń bireýiniń bolmaýy jáne mekteptegi oqý - tárbıe jumystaryn uıymdastyrýda jiberilgen kemshilikter.
Jas óspirim on úsh jasqa kelgennen keıin olarda ózgerister baıqalady. Bul jas óte tynymsyz, eń qıyn (ushqalaq shaq. Minez - qulqynda ózgerister bolady. Osyndaı sátte ata - ana, muǵalim bala tárbıesiniń durys qalyptasýyna kúsh salýy kerek. Bul jaǵdaıda muǵalim jáne ata - ana bala minez - qulqy men temperamentin bilýi qajet. Sebebi jasóspirimderdiń osy «ótpeli kezeńde ózderine qol jumsap (sýısıd, ómirden túńilýleri kóbeıedi. Onyń sebepteri ózine nazar aýdartý, músirkeýshilik týdyrtý, januıadaǵy kıkiljińnen qashý, muǵalim dostarymen kelispeýshilik, synyptastarynyń ony qatardan bólip tastaýy, ony mensinbeý, dostarynyń bolmaýy, test jumysyn UBT tapsyra almaýy, jaýapsyz mahabbat, ózin renjitkenderdi kináli etip kórsetý, psıhologıalyq aýytqý.
Uldar men qyzdardyń minez - qulqyna taldaý jasaǵan kezde psıhıkasy men is - áreketindegi erekshelikterdi eskerý qajet. Uldardyń júrgen jeri árqashan shý bolatyny belgili, bul olardyń tártipti jıi buzatyndyǵynan dep oılaýǵa bolmaıdy. Qyzdar boıynda jaǵymsyz qasıetter kóbine jasyryn sıpatta bolady. «Qıyn uldar men «qıyn qyzdardy salystyrǵanda uldar tynyshsyz bolǵanmen,»qıyn qyzdar odan da «qıyndaý bolady.
Bul týraly A. S. Makarenko bylaı dep jaýap jazady. Uldar kóshede qanshama qańǵyp júrse de, qandaı kúrdeli, zańsyz oqıǵalarǵa qatysty bolsa da, bizdiń pedagogıkalyq áreketimizge kónbeı sonsha qasarysqanymen, onyń tipti bolar – bolmas aqyly bolsa, jaqsy orta ony tárbıemen adam etip shyǵarady.
Balanyń bos ýaqytyn uıymdastyrýda januıanyń yqpaly zor. Mektepte oqýshy kúnine alty saǵat bolsa, úıinde on segiz saǵat bolady. Balanyń jaǵymsyz is - áreketke barýy, ótirik aıtýy jáne qylmys jasaýy, januıanyń qadaǵalamaýynan.
Ata - anasyna kómektesken, eńbekke erte aralasqan bala teris júriske barmaıdy.
Dúnıege kelgen náreste aramtamaq, quqyq buzýshy bolyp týmaıdy.
Januıada tárbıeden ketken aqaýlyq jiberilgen qatelikter saldarynan qıyn bala týyndaıdy. Kóńilshek ata - ana balasyn eshnársege úıretpeıdi, eńbek ataýlydan qorǵashtaıdy, eńbek adamyn qurmet tutý taǵylymyn úıretpeıdi.
Balaǵa qalaǵan nársesin alyp berýdi maqtanysh tutady. Ózine kerektiniń bárin
Aldyrǵan bala neniń qaıdan, qandaı eńbekpen keletinin bile bermeıdi.
Belgili jazýshy J. Aımaýytov «Tárbıege áser etetin nárse - ósken orta, ata - ana tárbıesi.
Sońǵysy kúshti bolmasa, bara - bara adamdy zamandas joldastyń azǵyryp, ne túrli
Jaman minezdi juqtyratyny belgili. Otbasynyń jylýyn kórmege, ata - ananyń mahabbatyna bólenbegen bala jany qatygezdenip, qylmystyq jolǵa beıimdeletinin muǵalimderge túsindirý artyq bolar. – deıdi. Bul sóz ata - anaǵa úlken júk artady.
Tárbıe - tal besikten» demekshi irgetasy berik úı ońaılyqpen qulamaıdy, ıaǵnı jastaıynan berilgen tárbıeni qorshaǵan orta túbegeıli ózgerte almaıdy.
Balaǵa minez úsh alýan adamnan juǵady, birinshisi - ata - ana, ekinshisi - ustazy, úshinshisi - qurdasy»- dep aıtyp ketken eken Abaı atamyz.
Oıly ustaz – bala janynyń zergeri. Erkeni raıǵa kóndirý, jalqaýdy eńbek etýge úıretý, ushyp – qonba jeńiltekke sabyrly bolýdyń syryn uqtyrý ustaz sheberligin
talap etedi.
Jas shybyq ıilgish keledi, jas adam da sondaı, jaqsyǵa da jamanǵa da beıim.
Bizdiń úıdegi, túzdegi is - áreketimiz balalardyń kóz aldynda ótedi. Sondyqtan jaqsy - jaman ádetimizdiń bala tárbıesine yqpaly zor.
Qazalyaýdany, Qazaly aýyly
№100 orta mektebiniń muǵalimi
Qambarova Saǵıra Laýbaıqyzy
Taqyryby: Qıyn bala qaıdan shyǵady?
«Qıyn bala degenimiz qandaı bala?
Qıyn bala» - belgili bir jumysy joq, jaǵdaılary tómen nemese jumystan qoly tımeıtin, balasyna qaraýǵa ýaqyty joq, qyzmettegi ata - ana otbasynan shyǵady.
Demek tárbıeniń osaldyǵynan, minez erekshelikterine qaraı qıyn bala týyndaıdy.
Shet elderde bul uǵymdy devántnoe povedenıe», - deıdi.
Jasóspirimderdiń tobyn «grýppa rıska dep ataýy, qazaqsha dál balamasy bolmaǵanymen «qaýipti top – quqyq buzýshylyqqa beıim top degen maǵynany bildiredi. «Balany jan - jaqty etip tárbıeleý úshin ony jan - jaqty bilý kerek. – dep belgili K. D. Ýshınskıı aıtqandaı balany «qıyn dep ataý úshin oǵan tán jeke bastyń qıyndyǵyn tanytatyn belgilerin taba bilý kerek.
Adamnyń áýelden tiginshi bolyp týmaıtyny sıaqty qaıyrymdylyq pen jaman qylyq ta adamǵa áýelden jaratylysynan darymaıdy.
Sol sebepten qıyndyq týǵyzatyn balanyń belgilerin, qıyndyq týǵyzatyn oqýshylarmen
áńgime júrgizý, onyń ózine saýaldar berý, ata - ana, synyp jetekshisi, joldasymen - ıntervú júrgizý kerek. Kóńil - kúıi, onyń alańdaýshylyǵy, balanyń jan - dúnıesine kóńil bólý kerek. Jaǵymdy - jaǵymsyz qylyqtardy da ata - analarynan úırenedi. Ata - anaǵa balanyń bolashaǵy úshin úlken jaýapkershilik júkteledi. Bala tárbıeli azamat bolyp qalyptasýy úshin qolaıly psıhologıalyq ahýal qajet.
Ata - analardyń jan uıadaǵy kelispeýshiligi, balanyń tolyq emes januıada tárbıelenýi, ata - analardyń ishkilikke salynýy, urpaq tárbıesindegi kózqarastarynyń ár túrli bolýy bala boıynda jaǵymsyz minez - qulyqtyń qalyptasýyna áserin tıgizedi.
Balany qyspaqta ustaý da onyń psıhologıasyna zıan.
Úlkenderdiń qolaısyz is - áreketteri, ata - ananyń araq ishýi, balaǵat sózdi boratqan aǵa, qylmys jasaǵan kórshi osyny kórgen balanyń tárbıesi ne bolmaq.
Bala úlkender boıynan jaǵymdy - jaǵymsyz qylyqtardy jınaıdy, osydan kele der kezinde durys tárbıelep jolǵa túsirmese, minez - qulyqtary qoǵamǵa jat, tárbıesi»qıyn
Tulǵalar qalyptasatyny shek keltirmeıdi.
Al mundaı tárbıesi «qıyn balanyń shyǵýyna eń aldymen, januıa tárbıesiniń durys bolmaýy, otbasyndaǵy janjal, ata - ananyń bireýiniń bolmaýy jáne mekteptegi oqý - tárbıe jumystaryn uıymdastyrýda jiberilgen kemshilikter.
Jas óspirim on úsh jasqa kelgennen keıin olarda ózgerister baıqalady. Bul jas óte tynymsyz, eń qıyn (ushqalaq shaq. Minez - qulqynda ózgerister bolady. Osyndaı sátte ata - ana, muǵalim bala tárbıesiniń durys qalyptasýyna kúsh salýy kerek. Bul jaǵdaıda muǵalim jáne ata - ana bala minez - qulqy men temperamentin bilýi qajet. Sebebi jasóspirimderdiń osy «ótpeli kezeńde ózderine qol jumsap (sýısıd, ómirden túńilýleri kóbeıedi. Onyń sebepteri ózine nazar aýdartý, músirkeýshilik týdyrtý, januıadaǵy kıkiljińnen qashý, muǵalim dostarymen kelispeýshilik, synyptastarynyń ony qatardan bólip tastaýy, ony mensinbeý, dostarynyń bolmaýy, test jumysyn UBT tapsyra almaýy, jaýapsyz mahabbat, ózin renjitkenderdi kináli etip kórsetý, psıhologıalyq aýytqý.
Uldar men qyzdardyń minez - qulqyna taldaý jasaǵan kezde psıhıkasy men is - áreketindegi erekshelikterdi eskerý qajet. Uldardyń júrgen jeri árqashan shý bolatyny belgili, bul olardyń tártipti jıi buzatyndyǵynan dep oılaýǵa bolmaıdy. Qyzdar boıynda jaǵymsyz qasıetter kóbine jasyryn sıpatta bolady. «Qıyn uldar men «qıyn qyzdardy salystyrǵanda uldar tynyshsyz bolǵanmen,»qıyn qyzdar odan da «qıyndaý bolady.
Bul týraly A. S. Makarenko bylaı dep jaýap jazady. Uldar kóshede qanshama qańǵyp júrse de, qandaı kúrdeli, zańsyz oqıǵalarǵa qatysty bolsa da, bizdiń pedagogıkalyq áreketimizge kónbeı sonsha qasarysqanymen, onyń tipti bolar – bolmas aqyly bolsa, jaqsy orta ony tárbıemen adam etip shyǵarady.
Balanyń bos ýaqytyn uıymdastyrýda januıanyń yqpaly zor. Mektepte oqýshy kúnine alty saǵat bolsa, úıinde on segiz saǵat bolady. Balanyń jaǵymsyz is - áreketke barýy, ótirik aıtýy jáne qylmys jasaýy, januıanyń qadaǵalamaýynan.
Ata - anasyna kómektesken, eńbekke erte aralasqan bala teris júriske barmaıdy.
Dúnıege kelgen náreste aramtamaq, quqyq buzýshy bolyp týmaıdy.
Januıada tárbıeden ketken aqaýlyq jiberilgen qatelikter saldarynan qıyn bala týyndaıdy. Kóńilshek ata - ana balasyn eshnársege úıretpeıdi, eńbek ataýlydan qorǵashtaıdy, eńbek adamyn qurmet tutý taǵylymyn úıretpeıdi.
Balaǵa qalaǵan nársesin alyp berýdi maqtanysh tutady. Ózine kerektiniń bárin
Aldyrǵan bala neniń qaıdan, qandaı eńbekpen keletinin bile bermeıdi.
Belgili jazýshy J. Aımaýytov «Tárbıege áser etetin nárse - ósken orta, ata - ana tárbıesi.
Sońǵysy kúshti bolmasa, bara - bara adamdy zamandas joldastyń azǵyryp, ne túrli
Jaman minezdi juqtyratyny belgili. Otbasynyń jylýyn kórmege, ata - ananyń mahabbatyna bólenbegen bala jany qatygezdenip, qylmystyq jolǵa beıimdeletinin muǵalimderge túsindirý artyq bolar. – deıdi. Bul sóz ata - anaǵa úlken júk artady.
Tárbıe - tal besikten» demekshi irgetasy berik úı ońaılyqpen qulamaıdy, ıaǵnı jastaıynan berilgen tárbıeni qorshaǵan orta túbegeıli ózgerte almaıdy.
Balaǵa minez úsh alýan adamnan juǵady, birinshisi - ata - ana, ekinshisi - ustazy, úshinshisi - qurdasy»- dep aıtyp ketken eken Abaı atamyz.
Oıly ustaz – bala janynyń zergeri. Erkeni raıǵa kóndirý, jalqaýdy eńbek etýge úıretý, ushyp – qonba jeńiltekke sabyrly bolýdyń syryn uqtyrý ustaz sheberligin
talap etedi.
Jas shybyq ıilgish keledi, jas adam da sondaı, jaqsyǵa da jamanǵa da beıim.
Bizdiń úıdegi, túzdegi is - áreketimiz balalardyń kóz aldynda ótedi. Sondyqtan jaqsy - jaman ádetimizdiń bala tárbıesine yqpaly zor.
You Might Also Like
