Saqtardyń mekendegen jeri. Saq qoǵamy
Saqtardyń mekendegen jeri. Saq qoǵamy
Konspekt
Caq taıpalary 3 topqa bólinedi: tıgrahaýda (shoshaq bóriktiler), paradaraıa (teńizdiń arǵy jaǵyndaǵylar), haýmavarga (haoma sýsynyn daıyndaıtyndar).
Paradaraıa (teńizdiń arǵy jaǵyndaǵylar) taıpalary Aral boıy men Syrdarıanyń tómengi aǵysyn mekendegen. Olardyń ońtústiginde haýmavargalar qonystanǵan.
Saq qoǵamy úsh toptan turdy: jaýyngerler, abyzdar, malshylar men eginshiler. Ár toptyń kıimderiniń sımvoldyq tústeri bolǵan. Jaýyngerler qyzyl jáne sary - qyzyl tústi kıim kıgen. Ejelgi úndi - ırandyq tilinde olardy “rataıshtar” (arbada turǵandar) dep ataǵan.
B. z. b. 484 - 425 jyldary ómir súrgen grek tarıhshysy Gerodot saqtardy masaget dep ataǵan. “Masagetterdiń kıimi men ómir súrý daǵdysy skıfterge uqsas. Olar egin ekpeıdi, úı maldary men ózennen aýlaıtyn balyqtardy azyq etedi. Sút ishedi.”
Tıgrahaýda saqtary (shoshaq bóriktiler) Jetisý, Tán - Shan taýlary, Syrdarıanyń orta aǵysyn mekendegen. Jetisý alqaby olardyń jıi qonystanǵan ortalyǵy bolǵan. Shoshaq bórikti saqtar osy kúngi Tashkent aımaǵynda, Soltústik Qyrǵyzstan, Ońtústik Qazaqstan jáne Jetisý jerinde ómir súrgen.
Saqtar – b. z. b. 1 myńjyldyqta Orta Azıa men Qazaqstan jerin meken etken ejelgi taıpa. Caq taıpalarynyń ataýynyń maǵynasy ár túrli bolyp keledi. Parsy jazbalarynda – qudiretti erkekter, ıran jazbalarynda – júırik atty týrlar, grek jazbalarynda – azıalyq skıfter dep atalady.
Grek derekterinde saqtardy “daılar” dep ataý kezdesedi. Aral teńiziniń soltústik - shyǵysyn mekendegen saq taıpalaryn jazba derekterde daılar, ıssedondar, argıppeıler dep ataıdy. Bul taıpalar Qazaqstannyń Oral taýynyń ońtústigin, Soltústik jáne Ortalyq aımaqtaryn qonystanǵan.
Temir dáýiri b. z. b. 8 ǵasyr men b. z. 6 ǵasyry aralyǵyn qamtıdy.
Ol ekige bólinedi: erte temir dáýiri ( b. z. b. 8 – 3 ǵasyrlar ) jáne keıingi temir dáýiri (b. z. b. 3 ǵasyr – b. z. 6 ǵasyry).
Temir dáýirinde rýlyq qaýymdyq qurylys odan ári jetile tústi. Rýlar úlken taıpalarǵa birigip, taıpalardyń ózara qosylýynan taıpalyq odaqtar quryldy. Mysaly saq, sarmat, ejelgi úısinder men qańlylar jáne ǵundardyń taıpalyq odaqtary paıda boldy.
Temir dáýirinde alǵashqy qaýymdyq qurylystyń ydyraýy, rý - taıpalardyń ishki - syrtqy qatynastary alǵashqy memleketterdiń paıda bolýyn týǵyzdy.
Konspekt suraqtar
1. Temir dáýirindegi taıpalyq odaqtar:
2. Temir dáýiriniń kezeńderi:
3. Saqtardy “daılar” dep kórsetetin derek:
4. Saqtardyń Orta Azıa men Qazaqstan jerin meken etken merzimi:
5. Tıgrahaýda saqtary qonystanǵan aımaq:
6. Gerodot jazbalaryndaǵy saqtardyń atalýy:
7. Saq qoǵamynda qyzyl jáne sary - qyzyl tústi kıim kıetinder:
8. Aral mańyn mekendegen saq taıpalary:
9. Saq taıpalary bólindi:
10. Saq qoǵamy qandaı úsh topqa bólindi:
11. Saq qoǵamynda han qalaı saılanyp otyrdy:
Taqyryptyń testi
Saqtardyń mekendegen jeri. Saq qoǵamy. júkteý
Konspekt
Caq taıpalary 3 topqa bólinedi: tıgrahaýda (shoshaq bóriktiler), paradaraıa (teńizdiń arǵy jaǵyndaǵylar), haýmavarga (haoma sýsynyn daıyndaıtyndar).
Paradaraıa (teńizdiń arǵy jaǵyndaǵylar) taıpalary Aral boıy men Syrdarıanyń tómengi aǵysyn mekendegen. Olardyń ońtústiginde haýmavargalar qonystanǵan.
Saq qoǵamy úsh toptan turdy: jaýyngerler, abyzdar, malshylar men eginshiler. Ár toptyń kıimderiniń sımvoldyq tústeri bolǵan. Jaýyngerler qyzyl jáne sary - qyzyl tústi kıim kıgen. Ejelgi úndi - ırandyq tilinde olardy “rataıshtar” (arbada turǵandar) dep ataǵan.
B. z. b. 484 - 425 jyldary ómir súrgen grek tarıhshysy Gerodot saqtardy masaget dep ataǵan. “Masagetterdiń kıimi men ómir súrý daǵdysy skıfterge uqsas. Olar egin ekpeıdi, úı maldary men ózennen aýlaıtyn balyqtardy azyq etedi. Sút ishedi.”
Tıgrahaýda saqtary (shoshaq bóriktiler) Jetisý, Tán - Shan taýlary, Syrdarıanyń orta aǵysyn mekendegen. Jetisý alqaby olardyń jıi qonystanǵan ortalyǵy bolǵan. Shoshaq bórikti saqtar osy kúngi Tashkent aımaǵynda, Soltústik Qyrǵyzstan, Ońtústik Qazaqstan jáne Jetisý jerinde ómir súrgen.
Saqtar – b. z. b. 1 myńjyldyqta Orta Azıa men Qazaqstan jerin meken etken ejelgi taıpa. Caq taıpalarynyń ataýynyń maǵynasy ár túrli bolyp keledi. Parsy jazbalarynda – qudiretti erkekter, ıran jazbalarynda – júırik atty týrlar, grek jazbalarynda – azıalyq skıfter dep atalady.
Grek derekterinde saqtardy “daılar” dep ataý kezdesedi. Aral teńiziniń soltústik - shyǵysyn mekendegen saq taıpalaryn jazba derekterde daılar, ıssedondar, argıppeıler dep ataıdy. Bul taıpalar Qazaqstannyń Oral taýynyń ońtústigin, Soltústik jáne Ortalyq aımaqtaryn qonystanǵan.
Temir dáýiri b. z. b. 8 ǵasyr men b. z. 6 ǵasyry aralyǵyn qamtıdy.
Ol ekige bólinedi: erte temir dáýiri ( b. z. b. 8 – 3 ǵasyrlar ) jáne keıingi temir dáýiri (b. z. b. 3 ǵasyr – b. z. 6 ǵasyry).
Temir dáýirinde rýlyq qaýymdyq qurylys odan ári jetile tústi. Rýlar úlken taıpalarǵa birigip, taıpalardyń ózara qosylýynan taıpalyq odaqtar quryldy. Mysaly saq, sarmat, ejelgi úısinder men qańlylar jáne ǵundardyń taıpalyq odaqtary paıda boldy.
Temir dáýirinde alǵashqy qaýymdyq qurylystyń ydyraýy, rý - taıpalardyń ishki - syrtqy qatynastary alǵashqy memleketterdiń paıda bolýyn týǵyzdy.
Konspekt suraqtar
1. Temir dáýirindegi taıpalyq odaqtar:
2. Temir dáýiriniń kezeńderi:
3. Saqtardy “daılar” dep kórsetetin derek:
4. Saqtardyń Orta Azıa men Qazaqstan jerin meken etken merzimi:
5. Tıgrahaýda saqtary qonystanǵan aımaq:
6. Gerodot jazbalaryndaǵy saqtardyń atalýy:
7. Saq qoǵamynda qyzyl jáne sary - qyzyl tústi kıim kıetinder:
8. Aral mańyn mekendegen saq taıpalary:
9. Saq taıpalary bólindi:
10. Saq qoǵamy qandaı úsh topqa bólindi:
11. Saq qoǵamynda han qalaı saılanyp otyrdy:
Taqyryptyń testi
Saqtardyń mekendegen jeri. Saq qoǵamy. júkteý
You Might Also Like
-
II BÓLİM. Erte temir dáýirindegi Qazaqstan. Kóshpeli mal sharýashylyǵynyń qalyptasýy
