Sáıf Saraı Túrkishe Gúlstan
Atyraý qalasy,
№35 mektep-gımnazıasy
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Temirǵalıeva Aǵıla Serikqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Sáıf Saraı «Túrkishe Gúlstan»
Sabaqtyń maqsaty
Bilimdilik: shyǵarmany ómirmen baılanystyra otyryp, mazmunyn ashý; adamnyń adam bolyp qalyptasýyna basty ról atqaratyn adamgershilik qundylyqtar týraly áńgimelesý; Sáıf Saraı eńbeginiń rýhanı nárin oqýshy boıyna sińirý.
Damytýshylyq: áńgimelerdi oqı otyryp, baıandaýda sóıleý daǵdylaryn arttyrý, baılanystyrý, oılaý júıesin jetildirý.
Tárbıelik: adamgershilik, izgilikke tárbıeleý.
Sabaq túri: jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: suraq-jaýap, áńgimelesý, oqýlyqpen jumys
Pánaralyq baılanys: tarıh
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta
Sabaqtyń barysy.
I. Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylardy túgeldeý.
II. Úı tapsyrmasyn suraý. Úıge berilgen tapsyrma Rabǵýzıdiń qıssalary.
4 topqa tórt áńgimesi tapsyryldy. Oqýshylar óz toptarynda áńgimeni taldap, bir oqýshy túıindi oıdy aıtady.
Basqa oqýshylar da óz pikirlerin aıtyp, tolyqtyryp otyrady. Oqýshylar jaýaby baǵalanady.
III. Jańa sabaq.
Kirispe. Ótken sabaqtarǵa sholý. Dıskiden «Kúltegin», «Oǵyz qaǵan»jyrlary týraly málimetti kórsetý.
- Búgingi taqyrybymyz Altyn Orda ádebıetiniń negizin salýshy Sáıf Saraı týraly bolmaq. Sáıf Saraı Altyn Ordanyń Saraı qalasynda týyp, Egıpetti qypshaq násildi Beıbarys sultan bılep turǵan kezde, bilim izdep, sonda barady. Ózi: «Qamysty»degen jurt meniń týǵan elim edi, - deıdi. Qamysty atalatyn mekender qazaq jerinde óte kóp, son- dyqtan dál qaıda týǵany ázir anyqtalǵan joq.
Sáıf Saraı «Túrkishe Gúlstan» (arabsha atalýy: «Gúlstan bı-t-túrkı»atty kitap jazǵan. Bul parsy aqyny Saǵdıdiń «Gúlstan kitabynan» (1258j)túrki tilindegi aýdarma nusqasy.
Kitap segiz taraý, kirispe, qorytyndydan turady. Alǵashqy jeti taraýy bólek-bólek qysqa áńgimelerden quralǵan. Segizinshi taraýy naqyl, maqal-mátelderdi jınaqtaǵan. Ejelgi ádebıet dástúrine saı, qara sózben jazylyp (proza), arasyna óleńder kiristirilip otyrǵan. Tarýlary: «Patshalardyń ómiri týraly», «Azǵa qanaǵat etýdiń artyqshylyǵy», «Mahabbat pen jastyq», «Kárilik pen álsizdik», «Tárbıeniń yqpaly», «Qarym-qatynas erejeleri», t. b dep atalady.
Sáıf Saraıdiń óz oıynan jazǵan tól týyndysy - «Sýhaıl men Kúldirsin». Bul dastanda Aqsaq Temir shapqynshylyǵynda qaza bolǵan jigit pen qyzdyń oqıǵasyn baıandaý arqyly óz dáýiriniń ózekti máselelerin kóteredi. Soǵys zardaptaryn, onyń qarapaıym halyqqa ákeletin qıynshylyǵyn sýretteıdi. Bul, ásirese, ósıet-ónege baǵytynda jazylǵan, adamgershilik, jaqsy qasıetterge úndeıtin shyǵarma.
Kez-kelgen toptan bir oqýshy daýystap, mánerlep oqıdy. Oqýshylar top ishinde ózara taldaıdy. Bir oqýshy shyǵyp, óz oıyn aıtady, basqa toptar da óz pikirlerin qosyp otyrady.
Áńgimeler boıynsha suraqtar
1. Kemedegi quldy sýǵa tastaǵannan keıin ol nege jylaýyn toqtatty?
2. «Uzyn boıly aqymaqtan, qysqa boıly aqyldy artyq»degenniń mánisi ne?
3. Naýsharýanyń «Áýelde zulymdyq az edi, keıin árkim az-azdap qosqanda, kóbeıip ketti» degen sózi qazirgi ómirge saı kele me?
4. Aqymaq adam shynymenen jóndelmeı me?
5. Ólgen kisiniń basyna záýlim kúmbezder salǵan durys pa?
Táj Mahal, Aısha bıbi, Arystan bab eskertkishteri she?
6. Ádeptilik degen ne?
7. Tárbıeniń berilýi birdeı bolǵanymen qabyldaýy ár túrli bolýy nege baılanysty?
8. Dáýletti adam degendi qalaı túsinesińder?
Áńgimeni tolyq taldap bolǵan soń, jańa taqyrypty bekitý maqsatynda «test-ıntervú»júrgiziledi.
Sáıf Saraıdiń «Túrkishe Gúlstan»shyǵarmasynan qandaı qasıetterdi boıyńa sińirdiń? Jaýaby
a).....á).....b).....v)....g)....ǵ).....
Osy qasıetterdiń qaısysy qazirgi jastar boıynda kezdespeıdi? Jaýaby
a).....á).....b).....v)....g)....ǵ).....
Eki-úsh oqýshynyń jazǵany tyńdalady. Basqa oqýshylardiki jınalyp alynady. Bul taqyryp ejelgi dáýir ádebıeti boıynsha sońǵy taqyryp bolǵandyqtan ótken taqyryptardy qysqasha qaıtalap ótemiz.
Ulylar shyǵarmashylyǵyndaǵy úndestik nede?
Júsip Balasaǵunı Ahmet Iassaýı Qorqyt
Rabǵýzı Adamgershilik, İzgilik, oqý-bilim, Ál-Farabı
Qanaǵatshyldyq Mahmut Qashqarı Sáıf Saraı
Jaýap «Adamgershilik», «İzgilik», «qara nıetti bolmaý», «oqý-bilim», «qanaǵatshyldyq»ekeni aıtylady.
Úıge: «Adamgershilik –uly qasıet»degen taqyrypta shaǵyn shyǵarma jazý
№35 mektep-gımnazıasy
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Temirǵalıeva Aǵıla Serikqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Sáıf Saraı «Túrkishe Gúlstan»
Sabaqtyń maqsaty
Bilimdilik: shyǵarmany ómirmen baılanystyra otyryp, mazmunyn ashý; adamnyń adam bolyp qalyptasýyna basty ról atqaratyn adamgershilik qundylyqtar týraly áńgimelesý; Sáıf Saraı eńbeginiń rýhanı nárin oqýshy boıyna sińirý.
Damytýshylyq: áńgimelerdi oqı otyryp, baıandaýda sóıleý daǵdylaryn arttyrý, baılanystyrý, oılaý júıesin jetildirý.
Tárbıelik: adamgershilik, izgilikke tárbıeleý.
Sabaq túri: jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: suraq-jaýap, áńgimelesý, oqýlyqpen jumys
Pánaralyq baılanys: tarıh
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta
Sabaqtyń barysy.
I. Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylardy túgeldeý.
II. Úı tapsyrmasyn suraý. Úıge berilgen tapsyrma Rabǵýzıdiń qıssalary.
4 topqa tórt áńgimesi tapsyryldy. Oqýshylar óz toptarynda áńgimeni taldap, bir oqýshy túıindi oıdy aıtady.
Basqa oqýshylar da óz pikirlerin aıtyp, tolyqtyryp otyrady. Oqýshylar jaýaby baǵalanady.
III. Jańa sabaq.
Kirispe. Ótken sabaqtarǵa sholý. Dıskiden «Kúltegin», «Oǵyz qaǵan»jyrlary týraly málimetti kórsetý.
- Búgingi taqyrybymyz Altyn Orda ádebıetiniń negizin salýshy Sáıf Saraı týraly bolmaq. Sáıf Saraı Altyn Ordanyń Saraı qalasynda týyp, Egıpetti qypshaq násildi Beıbarys sultan bılep turǵan kezde, bilim izdep, sonda barady. Ózi: «Qamysty»degen jurt meniń týǵan elim edi, - deıdi. Qamysty atalatyn mekender qazaq jerinde óte kóp, son- dyqtan dál qaıda týǵany ázir anyqtalǵan joq.
Sáıf Saraı «Túrkishe Gúlstan» (arabsha atalýy: «Gúlstan bı-t-túrkı»atty kitap jazǵan. Bul parsy aqyny Saǵdıdiń «Gúlstan kitabynan» (1258j)túrki tilindegi aýdarma nusqasy.
Kitap segiz taraý, kirispe, qorytyndydan turady. Alǵashqy jeti taraýy bólek-bólek qysqa áńgimelerden quralǵan. Segizinshi taraýy naqyl, maqal-mátelderdi jınaqtaǵan. Ejelgi ádebıet dástúrine saı, qara sózben jazylyp (proza), arasyna óleńder kiristirilip otyrǵan. Tarýlary: «Patshalardyń ómiri týraly», «Azǵa qanaǵat etýdiń artyqshylyǵy», «Mahabbat pen jastyq», «Kárilik pen álsizdik», «Tárbıeniń yqpaly», «Qarym-qatynas erejeleri», t. b dep atalady.
Sáıf Saraıdiń óz oıynan jazǵan tól týyndysy - «Sýhaıl men Kúldirsin». Bul dastanda Aqsaq Temir shapqynshylyǵynda qaza bolǵan jigit pen qyzdyń oqıǵasyn baıandaý arqyly óz dáýiriniń ózekti máselelerin kóteredi. Soǵys zardaptaryn, onyń qarapaıym halyqqa ákeletin qıynshylyǵyn sýretteıdi. Bul, ásirese, ósıet-ónege baǵytynda jazylǵan, adamgershilik, jaqsy qasıetterge úndeıtin shyǵarma.
Kez-kelgen toptan bir oqýshy daýystap, mánerlep oqıdy. Oqýshylar top ishinde ózara taldaıdy. Bir oqýshy shyǵyp, óz oıyn aıtady, basqa toptar da óz pikirlerin qosyp otyrady.
Áńgimeler boıynsha suraqtar
1. Kemedegi quldy sýǵa tastaǵannan keıin ol nege jylaýyn toqtatty?
2. «Uzyn boıly aqymaqtan, qysqa boıly aqyldy artyq»degenniń mánisi ne?
3. Naýsharýanyń «Áýelde zulymdyq az edi, keıin árkim az-azdap qosqanda, kóbeıip ketti» degen sózi qazirgi ómirge saı kele me?
4. Aqymaq adam shynymenen jóndelmeı me?
5. Ólgen kisiniń basyna záýlim kúmbezder salǵan durys pa?
Táj Mahal, Aısha bıbi, Arystan bab eskertkishteri she?
6. Ádeptilik degen ne?
7. Tárbıeniń berilýi birdeı bolǵanymen qabyldaýy ár túrli bolýy nege baılanysty?
8. Dáýletti adam degendi qalaı túsinesińder?
Áńgimeni tolyq taldap bolǵan soń, jańa taqyrypty bekitý maqsatynda «test-ıntervú»júrgiziledi.
Sáıf Saraıdiń «Túrkishe Gúlstan»shyǵarmasynan qandaı qasıetterdi boıyńa sińirdiń? Jaýaby
a).....á).....b).....v)....g)....ǵ).....
Osy qasıetterdiń qaısysy qazirgi jastar boıynda kezdespeıdi? Jaýaby
a).....á).....b).....v)....g)....ǵ).....
Eki-úsh oqýshynyń jazǵany tyńdalady. Basqa oqýshylardiki jınalyp alynady. Bul taqyryp ejelgi dáýir ádebıeti boıynsha sońǵy taqyryp bolǵandyqtan ótken taqyryptardy qysqasha qaıtalap ótemiz.
Ulylar shyǵarmashylyǵyndaǵy úndestik nede?
Júsip Balasaǵunı Ahmet Iassaýı Qorqyt
Rabǵýzı Adamgershilik, İzgilik, oqý-bilim, Ál-Farabı
Qanaǵatshyldyq Mahmut Qashqarı Sáıf Saraı
Jaýap «Adamgershilik», «İzgilik», «qara nıetti bolmaý», «oqý-bilim», «qanaǵatshyldyq»ekeni aıtylady.
Úıge: «Adamgershilik –uly qasıet»degen taqyrypta shaǵyn shyǵarma jazý
You Might Also Like
