Sh. Qudaıberdiulynyń óleńderiniń ádebı - kórkemdik erekshelikteri
Taqyryby: Sh. Qudaıberdiulynyń óleńderiniń ádebı - kórkemdik erekshelikteri
Maqsaty. Oqytý: Aqynnyń ómiri men shyǵarmalarynyń mazmuny men maǵynasyna taldaý, ádebı - kórkemdik erekshelikterin meńgertý, úzindiler jattaý, mazmunyn túsindirý.
Damytýshylyq: Qazaq ádebıeti boıynsha bilimderin, til baılyqtaryn damytý, sózdik qorlaryn arttyrý, aqyn - jazýshylardyń eńbekterin taldaý, mazmuny men maǵynasyna túsinik berý.
Tárbıelik: Týǵan elimizdi, ádebıet - tarıhyn baǵalaýǵa, qurmetteýge tárbıeleý.
Jańa materıaldy oqyp, úırený sabaǵy
Uıymdastyrý bólimi
1. Sabaqtyń taqyryby men maqsaty
2. Úı tapsyrmasy. HİH ǵasyrdyń ekinshi jartysyndaǵy, HH ǵasyrdyń birinshi jartysyndaǵy qazaq ádebıetindegi qazaqtyń bas aqyny Abaıdyń, Shákárim Qudaıberdiulynyń ómiri men shyǵarmalary týraly suraqtar.
Abaı.
1. Abaı – dana, Abaı – dara. (Qazaqtyń bas aqyny, qazaq ádebıetiniń negizin salýshy, aýdarmashy, fılosof, qazaq ádebıeti men óneriniń tarıhynda oqshaý turǵan uly tulǵa, reformator).
2. Abaı eńbekterin oqyp, tálim - tárbıe alǵan Shyǵys klasıkteri. (Nızamı, Saǵdı, Hoja Hafız, Naýaı, Fızýlı, Fırdoýsı t. b.).
3. Abaıdyń poemalaryn atap berińiz. (Eskendir, Masǵut, Ázim áńgimesi. Sońǵysy «Myń bir tún» ertegisinen alynǵan, aıaqtalmaı qalǵan poemasy).
4. Abaıdyń «qara sózderi» nemese «Ǵaqlıasy». (Bul ómiriniń sońynda jazylǵan týyndylary. Bul qara sózder – kórkem áńgime emes, alaıda olardy danalyq sózder, maqala, ǵylymdyq, fılosofıalyq sholýlar dep qarastyrýǵa bolady. Qara sózderdiń jalpy sany – 45).
5. «Qazaq halqynyń ótkenin zerttegisi keletin ǵalymnyń birde - biri bul kitapty janap óte almaıdy....» – degen qanatty sózderdiń avtory jáne bul sóz qazaq ádebıetindegi qaı shyǵarmaǵa arnalǵan. (Akademık Qanysh Sátbaev «Abaı jolynyń» ensıklopedıalyq sıpaty týraly).
Shákárim.
1. Shákárim Qudaıberdiulynyń ómiri men eńbek joly týraly túsinik berý. (Shákárim 1858 jyly qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdanynda dúnıege kelgen. Abaıdyń aǵasy Qudaıberdiniń balasy, bes jasynda oqýǵa berilip, eki jyldaı oqıdy. Jeti jasqa kelgende ákesi Qudaıberdi qaıtys bolady da, bala Shákárim atasy Qunanbaıdyń tárbıesinde, aǵasy Abaıdyń qamqorlyǵynda bolady).
2. Shákárim qandaı tilderdi meńgergen. (Arab, parsy, túrik, orys tilderin).
3. Shákárimniń «Jastarǵa» óleńiniń mazmunyn túsindirý. (Bul óleńde aqyn óziniń ǵıbratty sózderin birinshi kezekte jastarǵa arnaıdy. Jasóspirim zamandastaryn eskiden arylyp, jańamen jalǵasýǵa úndeıdi. İzgilik jolyna túsýdiń, aramdyq pen aldaýdyń, qýlyq pen sumdyqtyń zıanyn, bilim men ǵylym úırenýdiń sheksiz paıdasy týraly túsindiredi. Sol arqyly óz zamanynyń beınesin jasaıdy. Ózine de, ózgege de Abaıdy jolbasshy, aqylshy kósem etip usynady).
4. Aqyn «Talap pen aqyl» degen óleńinde:... Talapqa alty túrli noqta taqtyq... – dep neler týraly aıtady. (Ynsap, raqym, ar, uıat, sabyr, saqtyq). Sózdikpen jumys.
Sabaqtyń tárbıelik maqsaty úshin atalǵan sózderdiń maǵynasy taldaý, túsindirý.
5. Shákárimniń poemalaryn atańyz. (Qalqaman - Mamyr, Eńlik - Kebek, Nartaılaq - Aısulý bul poemalar qaı - qaısysy da qazaq arasynda erterekte bolǵan tarıhı oqıǵalardy arqaý etedi. Báriniń negizgi sújeti ǵashyqtyq tóńiregindegi oqıǵalar týraly bolǵanymen, olardy tek qana mahabbat tragedıasy dep qaraýǵa bolmaıdy. Shákárimniń poemalary óziniń áleýmettik, fılosofıalyq tereń astarymen erekshelenedi. Eki jastyń basyndaǵy jaıdy baıandaı otyryp, aqyn odan áldeqaıda aýqymdy tujyrym jasaıdy).
Úı tapsyrmasyna taldaý, meńgertý, pysyqtaý. Suraq - jaýap.
Abaı, Shákárim shyǵarmalarynyń ózara úndestigi.
Jańa sabaqtyń taqyryby men maqsaty.
Shákárim lırıkalyq óleńderimen qatar, «Qalqaman - Mamyr», «Eńlik - Kebek», «Nartaılaq - Aısulý» poemalaryn, kórkem proza salasynda birneshe shaǵyn áńgimeler, «Ádil - Márıa» dep atalatyn roman, Shyǵys aqyny Fızýlıdiń shyǵarmasy negizinde «Láıli - Májnún» dastanyn jazǵan. Orys aqyny A. S. Pýshkınniń «Dýbrovskıı», «Boran» atty shyǵarmalaryn óz órnegimen aýdaryp shyqqan.
Shákárim Qudaıberdiulynyń óleńderi: «Dúnıe men ómir», «Aqyndarǵa», «Kárilik týraly», «Adamdyq boryshyń», «Eńlik - Kebek» dastany.
Aqtóbe oblysy, Muǵaljar aýdany,
«A. Jubanov atyndaǵy orta mektebi» MM - niń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi A. A. Mırmanov
Sh. Qudaıberdiulynyń óleńderiniń ádebı - kórkemdik erekshelikteri júkteý
Maqsaty. Oqytý: Aqynnyń ómiri men shyǵarmalarynyń mazmuny men maǵynasyna taldaý, ádebı - kórkemdik erekshelikterin meńgertý, úzindiler jattaý, mazmunyn túsindirý.
Damytýshylyq: Qazaq ádebıeti boıynsha bilimderin, til baılyqtaryn damytý, sózdik qorlaryn arttyrý, aqyn - jazýshylardyń eńbekterin taldaý, mazmuny men maǵynasyna túsinik berý.
Tárbıelik: Týǵan elimizdi, ádebıet - tarıhyn baǵalaýǵa, qurmetteýge tárbıeleý.
Jańa materıaldy oqyp, úırený sabaǵy
Uıymdastyrý bólimi
1. Sabaqtyń taqyryby men maqsaty
2. Úı tapsyrmasy. HİH ǵasyrdyń ekinshi jartysyndaǵy, HH ǵasyrdyń birinshi jartysyndaǵy qazaq ádebıetindegi qazaqtyń bas aqyny Abaıdyń, Shákárim Qudaıberdiulynyń ómiri men shyǵarmalary týraly suraqtar.
Abaı.
1. Abaı – dana, Abaı – dara. (Qazaqtyń bas aqyny, qazaq ádebıetiniń negizin salýshy, aýdarmashy, fılosof, qazaq ádebıeti men óneriniń tarıhynda oqshaý turǵan uly tulǵa, reformator).
2. Abaı eńbekterin oqyp, tálim - tárbıe alǵan Shyǵys klasıkteri. (Nızamı, Saǵdı, Hoja Hafız, Naýaı, Fızýlı, Fırdoýsı t. b.).
3. Abaıdyń poemalaryn atap berińiz. (Eskendir, Masǵut, Ázim áńgimesi. Sońǵysy «Myń bir tún» ertegisinen alynǵan, aıaqtalmaı qalǵan poemasy).
4. Abaıdyń «qara sózderi» nemese «Ǵaqlıasy». (Bul ómiriniń sońynda jazylǵan týyndylary. Bul qara sózder – kórkem áńgime emes, alaıda olardy danalyq sózder, maqala, ǵylymdyq, fılosofıalyq sholýlar dep qarastyrýǵa bolady. Qara sózderdiń jalpy sany – 45).
5. «Qazaq halqynyń ótkenin zerttegisi keletin ǵalymnyń birde - biri bul kitapty janap óte almaıdy....» – degen qanatty sózderdiń avtory jáne bul sóz qazaq ádebıetindegi qaı shyǵarmaǵa arnalǵan. (Akademık Qanysh Sátbaev «Abaı jolynyń» ensıklopedıalyq sıpaty týraly).
Shákárim.
1. Shákárim Qudaıberdiulynyń ómiri men eńbek joly týraly túsinik berý. (Shákárim 1858 jyly qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdanynda dúnıege kelgen. Abaıdyń aǵasy Qudaıberdiniń balasy, bes jasynda oqýǵa berilip, eki jyldaı oqıdy. Jeti jasqa kelgende ákesi Qudaıberdi qaıtys bolady da, bala Shákárim atasy Qunanbaıdyń tárbıesinde, aǵasy Abaıdyń qamqorlyǵynda bolady).
2. Shákárim qandaı tilderdi meńgergen. (Arab, parsy, túrik, orys tilderin).
3. Shákárimniń «Jastarǵa» óleńiniń mazmunyn túsindirý. (Bul óleńde aqyn óziniń ǵıbratty sózderin birinshi kezekte jastarǵa arnaıdy. Jasóspirim zamandastaryn eskiden arylyp, jańamen jalǵasýǵa úndeıdi. İzgilik jolyna túsýdiń, aramdyq pen aldaýdyń, qýlyq pen sumdyqtyń zıanyn, bilim men ǵylym úırenýdiń sheksiz paıdasy týraly túsindiredi. Sol arqyly óz zamanynyń beınesin jasaıdy. Ózine de, ózgege de Abaıdy jolbasshy, aqylshy kósem etip usynady).
4. Aqyn «Talap pen aqyl» degen óleńinde:... Talapqa alty túrli noqta taqtyq... – dep neler týraly aıtady. (Ynsap, raqym, ar, uıat, sabyr, saqtyq). Sózdikpen jumys.
Sabaqtyń tárbıelik maqsaty úshin atalǵan sózderdiń maǵynasy taldaý, túsindirý.
5. Shákárimniń poemalaryn atańyz. (Qalqaman - Mamyr, Eńlik - Kebek, Nartaılaq - Aısulý bul poemalar qaı - qaısysy da qazaq arasynda erterekte bolǵan tarıhı oqıǵalardy arqaý etedi. Báriniń negizgi sújeti ǵashyqtyq tóńiregindegi oqıǵalar týraly bolǵanymen, olardy tek qana mahabbat tragedıasy dep qaraýǵa bolmaıdy. Shákárimniń poemalary óziniń áleýmettik, fılosofıalyq tereń astarymen erekshelenedi. Eki jastyń basyndaǵy jaıdy baıandaı otyryp, aqyn odan áldeqaıda aýqymdy tujyrym jasaıdy).
Úı tapsyrmasyna taldaý, meńgertý, pysyqtaý. Suraq - jaýap.
Abaı, Shákárim shyǵarmalarynyń ózara úndestigi.
Jańa sabaqtyń taqyryby men maqsaty.
Shákárim lırıkalyq óleńderimen qatar, «Qalqaman - Mamyr», «Eńlik - Kebek», «Nartaılaq - Aısulý» poemalaryn, kórkem proza salasynda birneshe shaǵyn áńgimeler, «Ádil - Márıa» dep atalatyn roman, Shyǵys aqyny Fızýlıdiń shyǵarmasy negizinde «Láıli - Májnún» dastanyn jazǵan. Orys aqyny A. S. Pýshkınniń «Dýbrovskıı», «Boran» atty shyǵarmalaryn óz órnegimen aýdaryp shyqqan.
Shákárim Qudaıberdiulynyń óleńderi: «Dúnıe men ómir», «Aqyndarǵa», «Kárilik týraly», «Adamdyq boryshyń», «Eńlik - Kebek» dastany.
Aqtóbe oblysy, Muǵaljar aýdany,
«A. Jubanov atyndaǵy orta mektebi» MM - niń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi A. A. Mırmanov
Sh. Qudaıberdiulynyń óleńderiniń ádebı - kórkemdik erekshelikteri júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Jasýshanyń ashylýy jáne zertteý tarıhy.
