- 11 tam. 2021 00:00
- 220
Sháımerden Toraıǵyrovtyń esteliginen
Sultanmahmuttyń anasy Zúplen Qaraýyl elindegi Jadaıdyń qyzy. Meniń ákem Qojahmet pen Sultanmahmuttyń ákesi Ábýbákir elden kóship ketip, jezdeleri Ánápıany saǵalap Shaban — Shanshar eline barǵanda, Ánápıadan pálendeı jaqsylyq kóre almaı, onyń jylqysyn baǵady. Ánápıanyń jylqysyn baǵyp júrgende Meńireýdi qystaıtyn Ospan aýly Ábýbákirdiń salyǵy bolady. Ol kóbinese Jadaıdyń úıinde jatyp, kir - qonyn sonda jýǵyzyp alady. Sonyń arqasynda Jadaıdyń uly Bákenmen tanysyp, sol arqyly onyń qaryndasy Zúplenmen kóńildes bolady. Bákenniń kómegimen eki jaq qudalyq yrymyn istesedi.
Ánápıanyń áıeli Shympyr Ábýbákir men Qojahmettiń apasy, Ánápıa ony bizdiń jaqtan 40 kisimen kelip áketken eken.
Zúplendi Ábýbákir (Shoqpyt) jıyrma jasynda alǵan. Tórt jyldan keıin Zúplen eki qabat bolyp, 1892 jyly qysqa salym Meńireýde Sultanmahmut týady.
Sultanmahmut jasynda ádemi, tolyq, jylaýdy bilmeıtin súıkimdi bala bolady. Jurt ony qoldan-qolǵa túsirmeı erkeletip, ózin Maqysh dep ataıdy. Sultanmahmut ózi de eseıgenge sheıin ózin Maqyshpyn dep júrdi. Tek 1911 jyly ǵana, «Zarlandym» áńgimesin jazǵanda ǵana birinshi ret ol Sultanmahmut degen tolyq atty qoıdy.
Zúplen Sultanmahmut týǵannan keıin eki jyldan soń Báshendi (Baıqońyr) kóteredi. Ol týǵannan keıin tórt aıdan soń, 27 jasynda, eki qarǵasynyń qyzyǵyn kóre almaı, Zúplen jastaı qaıtys bolady.
Budan keıin Shoqpyt pen Qojahmet Qaraýyldan óz elderine - Baıanaýyldaǵy Súıindikke kóshedi. Shoqpyt Toraıǵyr kólin qystap otyrǵan Dúrjannyń qońsysy bolady. Dúrjannyń Qojahmetten basqa balalary ol kezde úılenbegen edi Sultanmahmut eki-úsh úıdiń arasynda júgirip júrgen jalǵyz bala bolatyn. Ol Dúrjandy «áke», Darmandy «áje», Jumataıdy (meniń sheshem) «apa», Qojahmetti (meniń ákem), «qoshaqaı» deıtin.
Toraıǵyr - Sultanmahmuttyń tórtinshi atasy. Bizderdiń ózimizdiń rý aty bolǵan Súıindikten beri taratqandaǵy ata-tek shejiremiz tómendegideı:
Aıdabol
Qulboldy
Súıindik
Janǵozy
Tólebaı
Edige
Toraıǵyr
Ábet
Bóket
Ábýbákir men Qojaqmet
Sultanmahmut, Sháımerden.
Men Sultanmahmuttyń ómiri men shyǵarmalarynyń jazylý tarıhyn jeke kitap etil jazdym. Ol Akademıada saqtaýly. Onyń bárin keltirý múmkin emes.
Sháımerden Toraıǵyrov
1960,15 ıýn.