InfoHub Logo

Aqtóbe oblysy, Muǵaljar aýdany,
Qumjarǵan negizgi mektebiniń qazaq tili ádebıet páni muǵalimi
Balgarına Aızada Romanovna

Sabaqtyń taqyryby: Syn esimniń maǵynalyq túrleri
Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdik: Syn esimderdiń maǵynalyq erekshelikterin tanytý, jasalý joldaryn ajyrata bilýdi meńgertý.
á) Damytýshylyq: Oqýshylardyń oı qabiletine áser etý arqyly ózdiginen jumys áreketterin damytý, tapqyrlyq, izdempazdyq, alǵan bilimderin paıdalana bilý qabiletterin arttyrý.
b) Tárbıelik: Sózdiń maǵynasyna mán berýge tárbıeleý, bilim alýǵa, oqýǵa degen qushtarlyq seziminiń artýyna yqpal etý.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, taldaý, toptastyrý
Sabaqtyń kórnekiligi: kespeler, slaıd

Sabaq barysy
Uıymdastyrý oqýshylarmen amandasyp, túgendep, zeıinderin sabaqqa aýdarý
Úı tapsyrmasyn suraý
Úı tapsyrmasyn bekitý
1. Syn esim degenimiz ne?
2. Tulǵasy jaǵynan syn esim neshege bólinedi?
3. Negizgi syn esim degenimiz ne?
4. Týyndy syn esim degenimiz ne?

Jańa sabaq
Maǵynasyna qaraı syn esim sapalyq syn esim jáne qatystyq syn esim bolyp ekige bólinedi. Sapalyq syn esim men qatystyq syn esimniń aıyrmasy, eń aldymen, bildiretin maǵynasyna baılanysty bolady.
Zattyń túr - túsin, syn - sapasyn tikeleı anyqtaıtyn syn esimdi sapalyq syn esim deımiz. Mysaly: jaqsy sóz
Al zattyń syn sıpatyn, ár túrli belgisin basqa sóz tabynyń qatysy arqyly bildiretin syn esimdi qatystyq syn esim deımiz. Mysaly: ónerli ji - git - ónerdiń neshe túrin biletin jigit.
Syn esim maǵynasyna qaraı
Sapalyq syn esim
Túbir kúıinde zattyń synyn tikeleı bildiretin syn esim jaqsy, úlken, súr, qyzyldaý

Qatystyq syn esim
Basqa sóz taptarynan jasalǵan syn esimder óner - li, ash - yq, as - paly, boı - shań
Oqýlyqpen jumys.
• Sapalyq syn esimder
Aqshyl, jasyl, tátti, úlken, qymbat, jaman, qyzyldy - jasyldy, keń, uzyn, qysqa.

• Qatystyq syn esimder
Attyly, sazdy, balaly, jigerli, otty, egindi, ımandy, erinshek, aıtqysh, kórgish, bilgir, sheksiz, jazǵy, kúzgi, byltyrǵy, alǵyr, minezdi.

Semiz
Qysqa
Aqyldy
Qońyr

Óleńderdi oqyp, taqyrybyn anyqtap, soǵan qatysty maqal jazý, syn esimderdi ajyratý.
Shyǵamyn tiri bolsam, adam bolyp,
Júrmeımin bul ómirde jaman bolyp,
Jatqanym kórde tynysh jaqsy emes pe?
Júrgenshe ómir súrip nadan bolyp.

Jaryq kórmeı jatsań da uzaq, ken tilim,
Taza, tereń, ótkir, kúshti, keń tilim.
Tarap ketken balalaryńdy baýyryńa,
Aq qolyńmen tarta alarsyń sen, tilim!

«Bir sózben aıtqanda» Syn esimderdi taýyp, maǵynasyna qaraı ajyratý.
1. Aıtqanǵa kóne salatyn, esh nárseni baıqamaıtyn adam
(ańqaý – sapalyq syn esim)
2. Tez ashýlanatyn adam (ashýshań – qatystyq syn esim)
3. Kóringenge soqtyǵa beretin adam (sotqar – sapalyq syn esim)
4. Kereksiz kóp sóıleıtin adam (myljyń – sapalyq syn esim)
5. Boıy uzyn adam (boıshań – qatystyq syn esim)
6. Árkimniń syrtynan jaman sóz aıtyp júretin adam
(ósekshi – qatystyq syn esim)

Kespemen jumys
Maqal - mátelderden syn esimderdi taýyp, maǵynasyna qaraı ajyrat
1. Talapty erge nur jaýar.

2. Alys jol atty synaıdy,
Aýyr jol erdi synaıdy.

3. Aqyldy jigit atqa da miner,
Taqqa da miner

Tómendegi syn esimderdi qatystyryp sóılem qura
Salmaqty, uzaq, kórikti, baǵaly.

Tómendegi sózderdi tıisti syn esimmen tirkestir
Jazǵy úı
Sary yrym
Aýyr bala
Bıik daýys
Jaman balapan
Ádepti demalys
Kóterińki júk
Óleń shýmaǵynan syn esimderdi taýyp, maǵynasyna qaraı ajyrat.
Jaqsynyń júzi jyly, sózi maıda,
Halqymnyń qalyń júndi kórpesindeı.
Jaqsy bolar balanyń júzi jaqsy,
Orystyń kúımeı pisken bólkesindeı.
Jaqsyǵa úlken - kishi bári jaqsy,
Jasynan birge ósken erkesindeı.

Sabaqty bekitý
Venn dıagramsy. Sapalyq jáne qatystyq syn esimderdi salystyrý
Baǵalaý.
Úı tapsyrmasy: