Stýdentterdi patrıottyq tárbıeleý modeliniń sheńberinde is-sharalar ótkizý boıynsha ádistemelik nusqaýlar
Semeı kópsalaly kolejinde stýdentterdi patrıottyq tárbıeleý modeliniń sheńberinde is - sharalar ótkizý boıynsha ádistemelik nusqaýlar
KİRİSPE
«Búgingi kúni Qazaqstannyń qoǵamdyq sanasy sferasynda qandaı da dúnıetanymdyq vakým, patrıotızm sezimderi
men ıdeıalaryn tárbıeleýge, jaǵymdy áleýmettik mańyzdy qundylyqtardy qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan sapaly ıdeologıalyq jumystyń jetispeýshiligi baıqalady»
N. Á. Nazarbaev
«Eshkim de kezdeısoq túrde jaqsy adam bolmaıdy»
Platon
«Eger erteńgi kúnińdi oılasań – egin ek, eger 10 jylǵa buryn oılasań – orman ek, eger de 100 jylǵa buryn oılasań –
bala tárbıele»
Halyq danalyǵy
Qazaqstan Prezıdenti N. Á. Nazarbaev búgingi kúni bizge qoǵamnyń áleýmettik - demokratıalyq, konfesıalyq, áleýmettik - saıası qurylymynyń ózgerý, ár túrli buqara toptary qundylyqtary men dúnıetanymynyń ózgerý prosesterin tereń uǵyný kerek ekendigin atap ótti. Prezıdent bul jumysty Qazaqstannyń ǵalymdaryna júkteý kerektigin aıtty: «Instıtýttar jańa tarıhty, Qazaqstan táýelsizdiginiń qalyptasýyn jáne damýyn, jańa halyqaralyq roldi, bizdiń memleketimizdiń mártebesin zerdeleýmen jáne jan - jaqty túsindirýmen, sondaı - aq patrıotızm ıdeologıasyn, bizdiń memleketimizdiń jetistikteri úshin maqtanyshty taratýmen, bizdiń táýelsizdigimizdi nasıhattaýmen aınalysýy tıis… Basty nazardy tarıhı - mádenı muradan Qazaqstannyń qazirgi mádenıeti men qundylyqtaryn damytýǵa aýdarý kerek, onsyz qoǵam jan - jaqty damı almaıdy, biz ár túrli mádenıetterdiń yqpalyna ushyraıtyn jas urpaqtan kóz jazyp qalamyz».
Tárbıe mazmunynyń qazaqstandyq komponenti 2006 - 2011 jyldarǵa arnalǵan «QR bilim berý uıymdaryndaǵy tárbıeniń keshendi baǵdarlamasynda» naqty anyqtalǵan, onda tárbıeniń basym baǵyttarynyń biri qazaqstandyq patrıotızmdi qalyptastyrý bolyp tabylady.
Qazir qazaqstandyq patrıotızmdi tárbıeleý týraly, osy uǵymnyń maǵynasy nede, onyń basty prınsıpteri qandaı ekendigi týraly kóp aıtady. Biraq patrıotızm uǵymynyń óziniń óte tereń, qıyn baǵalanatyn máni bar.
Patrıotızm - (grek tilinen – atameken, Otan) – Otanǵa degen mahabbat, onyń taǵdyry úshin jaýapkershilik sezimi, onyń múddelerine qyzmet kórsetý jáne ishki ómir sferasyndaǵy jáne halyqaralyq arenadaǵy onyń jetistik - terine qyzmet kórsetýge ázirlik jáne qabilettilik. Otan sezimi – bul qasıetti sezim.
Qazirgi Qazaqstannyń kóptegen jetistikterin Prezıdent N. Á. Nazarbaevtyń atymen, onyń saıası erik - jigerimen, dana kóregendigimen, joǵary patrıottylyq sezimimen jáne Qazaqstandy álemniń 30 básekege qabiletti eliniń qataryna kirýge qabileti bar, ekonomıkalyq myqty, demokratıalyq memleket etýge degen orasan zor tilegimen baılanystyrady. Osy mindetterdi iske asyrý úshin Qaraǵandy memlekettik tehnıkalyq ýnıversıtetinde stýdent jastardy Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń tulǵasy ónegesinde patrıottyq tárbıeleý modeli endirildi, ol memleket basshysymen belgilengen óz eliniń laıyqty azamattaryn qalyptastyrý mindetterin sheshýge arnalǵan.
Azamattardy, sonyń ishinde stýdent jastardy patrıottyq tárbıeleý boıynsha jumys ári qaraı jetildirý men damytýdy talap etedi. Búgingi tańda stýdentterdi patrıottyq tárbıeleý patrıottyq sanany, sonyń ishinde memlekettik sanany qalyptastyrý talaptaryna, sondaı - aq óziniń atamekenine adaldyq pen shynaıy berilgendik sezimin tárbıeleýge, azamattyq boryshyn jáne negizgi konstıtýsıalyq mindetterin oryndaýǵa ázirligine tolyq jaýap berýi tıis.
Qazaqstandyq patrıotızm – erekshe patrıotızm, óıtkeni Qazaqstannyń kóp ultty halqynyń olar úshin ortaq Otanǵa qatynasy týraly sóz qozǵalyp otyr. Qazaqstandyq patrıotızm – bul postkeńestik keńistikte alǵashqylardyń biri bolyp alǵa shyqqan jáne óziniń aýqymdy ózgeristerimen sheteldik saıasatkerlerdi, memleket basshylaryn ǵana emes, sonymen birge óziniń otandastaryn da tań qaldyryp, jańa memleket quryp jatqan, óziniń Otanyn maqtan tutýdyń oryndy negizi.
Qazirgi ýaqytta jasyna, Otanyna degen súıispenshilik sezimine qaramastan, árbir azamattyń boıynda patrıotızmdi tárbıeleý, joǵaltylǵan memlekettik sana - sezimdi qalpyna keltirý jáne osy ıdeologıany barlyq jerde endirý qajet. Memlekettik turǵydan oılaıtyn adamnyń óz memleketiniń zańdaryn qurmetteıtini, ony aıalaıtyny jáne qorǵaıtyny belgili. Patrıottyq tárbıe modeli stýdent jastarmen jumys isteýdiń tujyrymdamalyq resimdelgen ıdeıalarynyń, túsinikteriniń, kózqarastarynyń, nysandary men ádisteriniń júıesi retinde qoǵamnyń múddelerin, dúnıetanymyn jáne murattaryn sıpattaıdy, kolejdiń ǵana emes, sonymen birge elimizdiń, bizdiń Otanymyzdyń, egemendi Qazaqstannyń damýynda mańyzdy anyqtaýshy rol atqarady.
Patrıotızm nemese memlekettik jáne tarıhı sana stýdentterdiń boıynda kýratorlardyń tárbıeleý jumysynyń sheńberinde, stýdentterdiń tárbıe saǵattarynda alatyn bilimderiniń negizinde qalyptasady. Kolejde bilim alatyn qazirgi zamanǵy jastardyń bolashaqta qoǵamnyń saıası, ekonomıkalyq jáne ǵylymı elıtasyn quraıtyny týraly umytýǵa bolmaıdy. Atap aıtqanda osy jastar áleýmettik - saıası jáne mádenı túrlendirý prosesterine basty qatysýshylar bolady. Stýdent jastardyń qalaı jeke baǵdarlanýyna, olarǵa bilim berý júıesiniń qandaı áleýmettendirýdi usynýyna jáne jastardyń azamattyq sanasynda qazaqstandyq mádenıettiń, tarıhtyń, mentalıtettiń qandaı qundylyqtary qalyptasýyna baılanysty qazaqstandyq qoǵam damýynyń tabystylyǵy anyqtalatyn bolady.
QR Prezıdenti N. Á. Nazarbaev atap ótkendeı: «Kóp ultty jastardy ózderin Qazaqstannyń tarıhymen, aldyńǵy urpaqtyń mańyzdy ómirlik qundylyqtarymen sáıkestendirýge úıretý kerek. Jastarǵa naqty ómirlik baǵdarlar berip, olardy kúmándi ıdeıalardyń yqpalynan qorǵaý kerek».
Atap aıtqanda maqsatqa baǵyttalǵan tárbıe adamdy ómirdegi basty roldiń biri – azamat roline daıyndaýy tıis, ol azamattyq mindetterdi – eldiń, ata - ananyń aldyndaǵy paryz sezimin, ulttyq maqtanysh jáne patrıotızm sezimin, memleket Konstıtýsıasyn, memlekettik rámizderdi qurmetteýdi, el taǵdyry úshin jaýapkershilikti, memlekettiń ulttyq jáne tabıǵı baılyqtaryna uqypty qatynasty kózdeıdi.
Qazirgi Qazaqstan qoǵamynyń osy sáttegi damý jaǵdaıy stýdent jastardyń belsendi azamattyq ustanymyn qalyptastyrý úshin jaqsy alǵysharttar týdyrady. Patrıotızmdi, toleranttylyqty jáne ulttyq kelisimdi qabyldaý adamgershiliktiń tómendeýi, «urpaqty joǵaltý» sıaqty uǵymdarǵa, bireýdiń asyraýynda bolýshylyq sezimine qarsy turady jáne áleýmettik paryqsyzdyqqa, qylmys pen nashaqorlyqtyń ósýine qarsy baǵyttalǵan, sondyqtan Qazaqstan Respýblıkasynyń azamatyn tárbıeleý negizin qazaqstandyq patrıotızm jáne ulttyq kelisim quraıdy.
Tárbıe – qoǵam damýynyń mańyzdy strategıalyq resýrsy. Qazaqstanda azamattyq qoǵam qalyptasýy jaǵdaılarynda tárbıeniń basty maqsaty jeke tulǵany kásiptik jáne áleýmettik bilikti, ózgerip jatqan álem jaǵdaılarynda shyǵarmashylyq pen ózin - ózi anyqtaýǵa qabiletti, azamattylyq pen patrıotızmniń, jaýapkershilik pen jańany qurýǵa umtylystyń damyǵan sezimderin ıelengen túrde qalyptastyrý bolady. Bilim berý qyzmeti júıesindegi tárbıe mindetterin sheshýdiń basymdylyǵy Prezıdenttiń Qazaqstan halqyna jyl saıynǵy Joldaýlarynda aıqyn belgilengen.
Stýdentti shyǵarmashylyq, jan - jaqty damyǵan jeke tulǵa, ómirlik ustanymy belsendi azamat jáne qazirgi zamanǵy kásibı sheber - maman retinde qalyptastyrýdyń mańyzdy sharty negizgi túrde qosylǵan tárbıeleý jumysynyń júıesi bolyp tabylady. Stýdent jastar tárbıesi bilim berý prosesiniń ajyratylmas bóligi, osydan, QR «Bilim týraly» Zańyna sáıkes árbir oqytýshynyń, kýratordyń kásibı mindeti bolyp tabylady.
Berilgen ádistemelik nusqaýlar akademıalyq stýdentter toptarynyń kýratorlaryna tárbıe teorıasynyń negizderin óz betimen zerdeleýine; ýnıversıtettegi tárbıe jumysynyń mánimen, mazmunymen jáne qurylymymen tanysýyna; stýdenttermen tárbıe jumysynyń negizgi zańdylyqtaryn, prınsıpterin, ádisteri men túrlerin qarastyrýyna múmkindik beredi.
Stýdentterdi patrıottyq tárbıeleý modeliniń sheńberinde is-sharalar ótkizý boıynsha ádistemelik nusqaýlar. júkteý
KİRİSPE
«Búgingi kúni Qazaqstannyń qoǵamdyq sanasy sferasynda qandaı da dúnıetanymdyq vakým, patrıotızm sezimderi
men ıdeıalaryn tárbıeleýge, jaǵymdy áleýmettik mańyzdy qundylyqtardy qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan sapaly ıdeologıalyq jumystyń jetispeýshiligi baıqalady»
N. Á. Nazarbaev
«Eshkim de kezdeısoq túrde jaqsy adam bolmaıdy»
Platon
«Eger erteńgi kúnińdi oılasań – egin ek, eger 10 jylǵa buryn oılasań – orman ek, eger de 100 jylǵa buryn oılasań –
bala tárbıele»
Halyq danalyǵy
Qazaqstan Prezıdenti N. Á. Nazarbaev búgingi kúni bizge qoǵamnyń áleýmettik - demokratıalyq, konfesıalyq, áleýmettik - saıası qurylymynyń ózgerý, ár túrli buqara toptary qundylyqtary men dúnıetanymynyń ózgerý prosesterin tereń uǵyný kerek ekendigin atap ótti. Prezıdent bul jumysty Qazaqstannyń ǵalymdaryna júkteý kerektigin aıtty: «Instıtýttar jańa tarıhty, Qazaqstan táýelsizdiginiń qalyptasýyn jáne damýyn, jańa halyqaralyq roldi, bizdiń memleketimizdiń mártebesin zerdeleýmen jáne jan - jaqty túsindirýmen, sondaı - aq patrıotızm ıdeologıasyn, bizdiń memleketimizdiń jetistikteri úshin maqtanyshty taratýmen, bizdiń táýelsizdigimizdi nasıhattaýmen aınalysýy tıis… Basty nazardy tarıhı - mádenı muradan Qazaqstannyń qazirgi mádenıeti men qundylyqtaryn damytýǵa aýdarý kerek, onsyz qoǵam jan - jaqty damı almaıdy, biz ár túrli mádenıetterdiń yqpalyna ushyraıtyn jas urpaqtan kóz jazyp qalamyz».
Tárbıe mazmunynyń qazaqstandyq komponenti 2006 - 2011 jyldarǵa arnalǵan «QR bilim berý uıymdaryndaǵy tárbıeniń keshendi baǵdarlamasynda» naqty anyqtalǵan, onda tárbıeniń basym baǵyttarynyń biri qazaqstandyq patrıotızmdi qalyptastyrý bolyp tabylady.
Qazir qazaqstandyq patrıotızmdi tárbıeleý týraly, osy uǵymnyń maǵynasy nede, onyń basty prınsıpteri qandaı ekendigi týraly kóp aıtady. Biraq patrıotızm uǵymynyń óziniń óte tereń, qıyn baǵalanatyn máni bar.
Patrıotızm - (grek tilinen – atameken, Otan) – Otanǵa degen mahabbat, onyń taǵdyry úshin jaýapkershilik sezimi, onyń múddelerine qyzmet kórsetý jáne ishki ómir sferasyndaǵy jáne halyqaralyq arenadaǵy onyń jetistik - terine qyzmet kórsetýge ázirlik jáne qabilettilik. Otan sezimi – bul qasıetti sezim.
Qazirgi Qazaqstannyń kóptegen jetistikterin Prezıdent N. Á. Nazarbaevtyń atymen, onyń saıası erik - jigerimen, dana kóregendigimen, joǵary patrıottylyq sezimimen jáne Qazaqstandy álemniń 30 básekege qabiletti eliniń qataryna kirýge qabileti bar, ekonomıkalyq myqty, demokratıalyq memleket etýge degen orasan zor tilegimen baılanystyrady. Osy mindetterdi iske asyrý úshin Qaraǵandy memlekettik tehnıkalyq ýnıversıtetinde stýdent jastardy Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń tulǵasy ónegesinde patrıottyq tárbıeleý modeli endirildi, ol memleket basshysymen belgilengen óz eliniń laıyqty azamattaryn qalyptastyrý mindetterin sheshýge arnalǵan.
Azamattardy, sonyń ishinde stýdent jastardy patrıottyq tárbıeleý boıynsha jumys ári qaraı jetildirý men damytýdy talap etedi. Búgingi tańda stýdentterdi patrıottyq tárbıeleý patrıottyq sanany, sonyń ishinde memlekettik sanany qalyptastyrý talaptaryna, sondaı - aq óziniń atamekenine adaldyq pen shynaıy berilgendik sezimin tárbıeleýge, azamattyq boryshyn jáne negizgi konstıtýsıalyq mindetterin oryndaýǵa ázirligine tolyq jaýap berýi tıis.
Qazaqstandyq patrıotızm – erekshe patrıotızm, óıtkeni Qazaqstannyń kóp ultty halqynyń olar úshin ortaq Otanǵa qatynasy týraly sóz qozǵalyp otyr. Qazaqstandyq patrıotızm – bul postkeńestik keńistikte alǵashqylardyń biri bolyp alǵa shyqqan jáne óziniń aýqymdy ózgeristerimen sheteldik saıasatkerlerdi, memleket basshylaryn ǵana emes, sonymen birge óziniń otandastaryn da tań qaldyryp, jańa memleket quryp jatqan, óziniń Otanyn maqtan tutýdyń oryndy negizi.
Qazirgi ýaqytta jasyna, Otanyna degen súıispenshilik sezimine qaramastan, árbir azamattyń boıynda patrıotızmdi tárbıeleý, joǵaltylǵan memlekettik sana - sezimdi qalpyna keltirý jáne osy ıdeologıany barlyq jerde endirý qajet. Memlekettik turǵydan oılaıtyn adamnyń óz memleketiniń zańdaryn qurmetteıtini, ony aıalaıtyny jáne qorǵaıtyny belgili. Patrıottyq tárbıe modeli stýdent jastarmen jumys isteýdiń tujyrymdamalyq resimdelgen ıdeıalarynyń, túsinikteriniń, kózqarastarynyń, nysandary men ádisteriniń júıesi retinde qoǵamnyń múddelerin, dúnıetanymyn jáne murattaryn sıpattaıdy, kolejdiń ǵana emes, sonymen birge elimizdiń, bizdiń Otanymyzdyń, egemendi Qazaqstannyń damýynda mańyzdy anyqtaýshy rol atqarady.
Patrıotızm nemese memlekettik jáne tarıhı sana stýdentterdiń boıynda kýratorlardyń tárbıeleý jumysynyń sheńberinde, stýdentterdiń tárbıe saǵattarynda alatyn bilimderiniń negizinde qalyptasady. Kolejde bilim alatyn qazirgi zamanǵy jastardyń bolashaqta qoǵamnyń saıası, ekonomıkalyq jáne ǵylymı elıtasyn quraıtyny týraly umytýǵa bolmaıdy. Atap aıtqanda osy jastar áleýmettik - saıası jáne mádenı túrlendirý prosesterine basty qatysýshylar bolady. Stýdent jastardyń qalaı jeke baǵdarlanýyna, olarǵa bilim berý júıesiniń qandaı áleýmettendirýdi usynýyna jáne jastardyń azamattyq sanasynda qazaqstandyq mádenıettiń, tarıhtyń, mentalıtettiń qandaı qundylyqtary qalyptasýyna baılanysty qazaqstandyq qoǵam damýynyń tabystylyǵy anyqtalatyn bolady.
QR Prezıdenti N. Á. Nazarbaev atap ótkendeı: «Kóp ultty jastardy ózderin Qazaqstannyń tarıhymen, aldyńǵy urpaqtyń mańyzdy ómirlik qundylyqtarymen sáıkestendirýge úıretý kerek. Jastarǵa naqty ómirlik baǵdarlar berip, olardy kúmándi ıdeıalardyń yqpalynan qorǵaý kerek».
Atap aıtqanda maqsatqa baǵyttalǵan tárbıe adamdy ómirdegi basty roldiń biri – azamat roline daıyndaýy tıis, ol azamattyq mindetterdi – eldiń, ata - ananyń aldyndaǵy paryz sezimin, ulttyq maqtanysh jáne patrıotızm sezimin, memleket Konstıtýsıasyn, memlekettik rámizderdi qurmetteýdi, el taǵdyry úshin jaýapkershilikti, memlekettiń ulttyq jáne tabıǵı baılyqtaryna uqypty qatynasty kózdeıdi.
Qazirgi Qazaqstan qoǵamynyń osy sáttegi damý jaǵdaıy stýdent jastardyń belsendi azamattyq ustanymyn qalyptastyrý úshin jaqsy alǵysharttar týdyrady. Patrıotızmdi, toleranttylyqty jáne ulttyq kelisimdi qabyldaý adamgershiliktiń tómendeýi, «urpaqty joǵaltý» sıaqty uǵymdarǵa, bireýdiń asyraýynda bolýshylyq sezimine qarsy turady jáne áleýmettik paryqsyzdyqqa, qylmys pen nashaqorlyqtyń ósýine qarsy baǵyttalǵan, sondyqtan Qazaqstan Respýblıkasynyń azamatyn tárbıeleý negizin qazaqstandyq patrıotızm jáne ulttyq kelisim quraıdy.
Tárbıe – qoǵam damýynyń mańyzdy strategıalyq resýrsy. Qazaqstanda azamattyq qoǵam qalyptasýy jaǵdaılarynda tárbıeniń basty maqsaty jeke tulǵany kásiptik jáne áleýmettik bilikti, ózgerip jatqan álem jaǵdaılarynda shyǵarmashylyq pen ózin - ózi anyqtaýǵa qabiletti, azamattylyq pen patrıotızmniń, jaýapkershilik pen jańany qurýǵa umtylystyń damyǵan sezimderin ıelengen túrde qalyptastyrý bolady. Bilim berý qyzmeti júıesindegi tárbıe mindetterin sheshýdiń basymdylyǵy Prezıdenttiń Qazaqstan halqyna jyl saıynǵy Joldaýlarynda aıqyn belgilengen.
Stýdentti shyǵarmashylyq, jan - jaqty damyǵan jeke tulǵa, ómirlik ustanymy belsendi azamat jáne qazirgi zamanǵy kásibı sheber - maman retinde qalyptastyrýdyń mańyzdy sharty negizgi túrde qosylǵan tárbıeleý jumysynyń júıesi bolyp tabylady. Stýdent jastar tárbıesi bilim berý prosesiniń ajyratylmas bóligi, osydan, QR «Bilim týraly» Zańyna sáıkes árbir oqytýshynyń, kýratordyń kásibı mindeti bolyp tabylady.
Berilgen ádistemelik nusqaýlar akademıalyq stýdentter toptarynyń kýratorlaryna tárbıe teorıasynyń negizderin óz betimen zerdeleýine; ýnıversıtettegi tárbıe jumysynyń mánimen, mazmunymen jáne qurylymymen tanysýyna; stýdenttermen tárbıe jumysynyń negizgi zańdylyqtaryn, prınsıpterin, ádisteri men túrlerin qarastyrýyna múmkindik beredi.
Stýdentterdi patrıottyq tárbıeleý modeliniń sheńberinde is-sharalar ótkizý boıynsha ádistemelik nusqaýlar. júkteý
You Might Also Like
