InfoHub Logo

Klasy: 9
Sabaqtyń taqyryby: «Tarmaqtalý algorıtmderin programmalaý»
Sabaqtyń maqsaty:
Oqýshylarǵa Paskal programmalaý tiliniń tarmaqtalý operatorlary týraly túsinik berý; teorıada alǵan bilimderin praktıkada paıdalana alýǵa úıretý.
Kompúterlik saýattylyqqa, birlese jumys jasaýǵa, uqyptylyqqa, uıymshyldyqqa tárbıeleý.
Tarmaqtalý operatorlaryn paıdalanyp, kompúterde esep shyǵarý daǵdylaryn qalyptastyrý; logıkalyq oılaý qabiletterin damytý.
Sabaqtyń tıpi: aralas sabaq
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, VR baǵdarlamasy ornatylǵan kompúterler, tapsyrmalar jazylǵan kartochkalar, slaıd.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý.

İİ. Bilimniń ózektiligi jáne bilimderin tekserý.
«Test» suraqtary arqyly eske túsirip, bilimimizdi tekserip óteıik:
Paskalda baǵdarlamany oryndaý:
a) compile
á) run
b) user screen
v) file
2. Menshikteý operatory durys jazylǵan:
a) a:=z+5
á) a*x3+b:=0
b) z:=z+1, 4
v) a: b - sqr(4)
3. «integer» tıpiniń dıapazony nege teń:
a) - 2147483648... +21474833647
á) - 32768... +32767
b) - 127... + 127
v) - 1. 7*10308... - 1. 7. 10308
4. Qabyrǵalary a, b, c úsh sanǵa teń úshburyshtyń bolatyndyǵyn tekseretin durys shartty kórset:
a) a b+c) or (b > a+c) or (c > b+a)
b) a > b+c
v) durys jaýaby joq
5. Logıkalyq tıp:
a) integer
á) string
b) boolean
v) byte
6. [F9] Borland Pascal - da qandaı qyzmet atqarady:
a) baǵdarlamany jabý
á) saqtaý
b) oryndaý
v) kompılásıalaý
7. sqr(x) neni esepteıdi:
a) h - tiń kvadratyn
á) h - tiń absolúttik shamasyn
b) h - ti kýbtaıdy
v) h - ke, s - ti kóbeıtedi
8. Paskal tilinde H sanynyń bútin bóligin alý úshin qandaı fýnksıa qoldanylady:
a) INT(X)
á) ABS(X)
b) ABC(X)
v) TRUNC(X)
9. Paskalda nátıje alý operatoryn kórset:
a) PRINT
á) WRITE
b) OUTPUT
v) READ
10. «a» aınymalysyn engizý operatory...
a) read(a)
á) write(a)
b) input(a)
v) print(a)

İİİ. Jańa taqyryp:
Tarmaqtalý prosesteri bar algorıtmderdi uıymdastyrý úshin shartty operatorlar paıdalanylady. Tarmaqtalý belgili bir sharttyń oryndalýy nemese oryndalmaýyna táýeldi atqarylady. Keıde bir tarmaq ishinde eshbir amal oryndalmaı da qala beredi. Shart retinde logıkalyq órnektiń máni paıdalanylady. Paskalde eki shartty operator bar. Olar: if jáne case.
If shartty operator. Onyń sıntaksıstik dıagramsy:

Dıagramdan kóringendeı bul operator mynadaı túrlerdiń birinde jazylady:
IF
THEN
ELSE;
nemese qysqartylǵan túrde
IF
THEN;

IV. Praktıkalyq jumys:
№1 tapsyrma. Berilgen san h naqty sany h>0 - ge teń bolsa, onda h - ti ekige arttyr, áıtpese h - ti eki esele.
Eseptiń programmasy:
Program esep_1;
Var x, y: real;
Begin
Readln(x);
If x>0 then y:=x+2 else y:=2*x;
Writeln(‘y=’, y);
End.

№ 2 tapsyrma. Pernetaqtadan tramvaı bıletiniń nómiri (1 oryndy 6 san) engiziledi. Bılettiń «baqytty» nómir ekenin anyqtaıtyn programma qurý kerek. Baqytty bılettiń alǵashqy 3 sıfrynyń qosyndysy sońǵy 3 sıfrynyń qosyndysyna teń.
Program esep_2;
Uses crt;
Var x, y, z, a, b, c, S, S1: real;
Begin
Clrscr;
Writeln(‘bilet nomerin engiz…’);
Readln(x, y, z, a, b, c);
S:=x+y+z;
S1:=a+b+c;
If S=S1 then writeln(‘bakitty nomer’) else writeln(‘bakitty nomer emes’);
End.

№ 3 tapsyrma. Fýnksıanyń mánin eseptep shyǵaryńdar.
y={█(- x^2, eger x≤- 12;@x^4, eger - 12<><0;@x -="" 2,="" егер="">
Program esep_3;
Uses crt;
Var x, y: real;
Begin
Clrscr;
Write(‘x - ti engizińder: ’);
Readln(x);
If x<=- 12="" then="" y:="-">
else
if x<0>
y:=sqr(x*x)
else
y:=x - 2;
writeln(‘x=’, x: 4: 1, ‘’: 5, ‘y=’, y: 5: 2);
readln
end.

№ 4 tapsyrma. N natýral sany berilgen. Eger n sany taq jáne ony eki eselegende alynǵan san 32767 - den kem bolsa, onda ol sandy 2 - ge kóbeıtińder. Basqa jaǵdaıda sandy ózgerissiz qaldyryńdar.
Program esep_4;
Uses crt;
Var n: integer;
Begin
Clrscr;
Write(‘n - di engizińder: ’);
Readln(n);
If (n mod 2=1) and (n<32767) then="" n:="">
Writeln(‘n=’, n);
Readln
End.

№ 5 tapsyrma. Eki san berilgen. Eger birinshi sannyń absolút shamasy ekinshi sannyń absolút shamasynan artyq bolsa, onda birinshisin bes ese azaıtý kerek, áıtpese eki sandy da ózgerissiz ekranǵa shyǵarý kerek.

V. Sabaqty qorytyndylaý.
Vİ. Baǵalaý.
Vİİ. Úı tapsyrmasy.
a, b, c, d, e bútin sandary berilgen. Osy sandardyń oń elementteriniń qosyndysyn esepteıtin programmasyn quryńdar.