InfoHub Logo

"№1 jalpy orta bilim beretin mektep"
memlekettik mekemesi tarıh páni muǵalimi:
Dosetova Anargýl Adhamovna

Tarıh pánin oqytýda - túrli tapsyrmalar qoldaný arqyly oqýshylardyń bilim sapasyn arttyrý joldary

«Bir saryndy jáne bir baǵytta júrgizilgen is - áreket bala ómirine sheksiz zıanyn tıgizedi. Sondyqtan da oqytý barysynda ár túrli oqytý ádisteri men formalaryn almastyra otyryp qoldaný kerek». (K. Ýshınskıı)

Jospary
İ. Kirispe
İİ. Negizgi bólim
2. 1. Damyta oqytý - muǵalimniń basty mindeti
2. 2. Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn qoldaný arqyly tarıh sabaǵynda oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn qalyptastyrý
İİİ. Qorytyndy

İ. Qazaqstannyń jedel damyp otyrǵan adamzat qoǵamynyń kóshinen qalmaı, qazirgi zamanǵa laıyq bıikten kórinýi, memleket basshysy N. Á. Nazarbaevtyń joldaýynda atap kórsetilgendeı, ulttyq bilim berý júıesiniń deńgeıine tikeleı baılanysty. Eldiń erteńgi óresi bıik, dúnıetanymy keń, kemel oıly azamattaryn ósirý úshin búgingi urpaqqa ulttyq rýhanı qazynany álemdik ozyq oı - pikirmen ushtastyrǵan sapaly bilim men tárbıe berilýi qajet. Búgingi qoǵam talabyna saı bilimdi de sanaly, tárbıeli azamattardy qalyptastyrý bilim berý júıesiniń basty maqsaty bolyp tabylady. Jas urpaqqa sapaly bilim berý úrdisi qaı qoǵamda, qaı mezgilde bolmasyn birinshi kezektegi mindet ekeni belgili.
Chehtyń uly pedagogy Ia. A. Komenskıı «oqymaı, toqymaı, bilikti, ónerpaz, sheshen, aqyn bolǵan adamdar joq» degen. Olaı bolsa, balanyń durys bilim alýy eń aldymen, ustazǵa baılanysty. Árbir muǵalim óz isine jetik, teorıalyq bilimimen jaqsy qarýlanǵan bolsa ǵana balalarǵa jaqsy ónege, tereń bilim bere alady. Bul árıne, muǵalimniń qolaıly ádisti tańdaı bilýine baılanysty. A. Baıtursynov «ádis - erekshelikten shyǵatyn nárse, ádistiń jaqsy, jaman bolmaǵy jumsalatyn ornynyń kerek qylýyna qaraı» - degen.
Ústimizdegi ǵasyr - jeke tulǵany qalyptastyrý, izgilendirý, damytý ǵasyry. Olaı bolsa, muǵalimderdiń aldynda turǵan birden - bir maqsat - oqýshylardyń alǵan bilimderin paıdaǵa asyryp, ózdiginen áreket ete alatyn, olardy túrli ómirlik jaǵdaıda qoldana biletin, ózindik kózqarasy bar azamat bolyp jetilýine kómektesý.
«Elimizdiń erteńi búgingi jas urpaqtyń qolynda, al jas urpaqtyń taǵdyry ustazdardyń qolynda» - dep, elbasy N. Á. Nazarbaev bilim berý salasyndaǵy qyzmetkerlerdiń jaýapkershiligin atap kórsetti. Árbir ustaz balaǵa tıanaqty, tereń bilim berýge, zaman talabyna saı aqparattyq - komýnıkasıalyq tehnologıalardy meńgertý, onyń jetistikterin sabaq úrdisinde tıimdi paıdalanýǵa mindetti.

İİ. Meniń de muǵalim retinde aldyma qoıǵan maqsatym – oqýshylardyń tarıh pánine degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, sondaı - aq, olardyń shyǵarmashylyq qabiletterin qalyptastyrý. Sol sebepti sabaqty ıdeıalyq jaǵynan ǵylymı negizde, ómirmen baılanysty uıymdastyrý oqýshynyń qyzyǵýyn, bilim qumarlyǵyn, ár sabaqta oqýshylardy oılanýǵa, ózdiginen izdenis jasaýǵa baýlyp, oıyn aýyzsha, jazbasha jınaqtap baıandaı bilýge, mádenıetti sóıleýge úıretý arqyly ulttyq ádet - ǵurypty boıyna sińirýge daǵdylandyrý – árbir ustazdyń abyroıly boryshy. Tarıh sabaǵynyń neǵurlym tıimdi jańa túrlerin paıdalaný oqýshy belsendiligin arttyrýda zor mańyzdylyǵyn aıta kele, óz pedagogıkalyq qyzmetimde paıdalanyp júrgen bilim berý tehnologıalaryna toqtalǵym keledi.
Osy tehnologıalardyń ishinde óz is - tájirıbeme engizip, qoldanyp júrgen saralap deńgeılep oqytý, testtik tehnologıa, satylaı keshendi taldaý, syn turǵysynan oılaý tehnologıalaryna erekshe toqtalamyn.
Ár synyptyń bilim deńgeıi bir – birine uqsamaǵandyqtan, birdeı ádisterdi qoldaný durys nátıje bermeıdi. Ár muǵalim negizgi ádis – tásilderdi, óz pánin jetik bilýi qajet.
K. Ýshınskıı sózimen aıtar bolsam, «Bir saryndy jáne bir baǵytta júrgizilgen is - áreket bala ómirine sheksiz zıanyn tıgizedi. Sondyqtan da oqytý barysynda ár túrli oqytý ádisteri men formalaryn almastyra otyryp qoldaný kerek».
Ár sabaqty balalar úshin qyzyqty, tanymdy etip ótkizý - meniń basty maqsatym.
5 - synypta ótken §14. Qazaq - jońǵar soǵysy. Qazaqstannyń Reseıge bodan bolýy taqyrybyn oqýshylarǵa túsindirýde «Oqý men jazý arqyly syn turǵysynan oılaýdy damytý» tehnologıasyn negizge aldym. Tarıhty birinshi oqý jyly oqyp otyrǵan oqýshylarǵa taqyrypty bul ádispen oqytýdyń tıimdiligi zor. Jáne de jańa taqyryp boıynsha jyldar men ataýlarǵa anyqtama berýdi tapsyrdym.
Oqýshylarǵa jańa taqyrypty meńgerý jeńil ári qyzyqty bolýy úshin termın sózder men hronologıalyq jyldardy anyqtaý tapsyrmalaryn retimen taqtaǵa jazdym.
HVİİ ǵasyrdyń 30 - jyldary -
choros, dúrbet, hoshoýyt, torǵaýyt -
oırat -
qalmaq -
qontaıshy -
1723 jyl -
"Aqtaban shubyryndy" -
"Elim - aı" -
1726 jyly -
qazaq batyrlary -
Ábilqaıyr han -
1728 jyly -
1730 jyly -
1731 jyly -
Anna Ioannovna -
Tevkelev -

Bul sabaqtaǵy meniń qol jetkizgen nátıjem:
Oqýǵa yntasy tómen, ortasha saýatty oqýshynyń ózi bul tapsyrmany qyzyǵýshylyqpen oryndady.
Kelesi sabaqta oqýshylar úı tapsyrmasyn osy ádis arqyly jarysa aıtty.
12 oqýshy baǵalanyp, 4 oqýshy - "5", 6 oqýshy - "4", 2 oqýshy - "3" degen baǵamen baǵalandy.

Bundaı tapsyrmalardyń oqýshylardyń jańa bilimdi ıgerýine tıgizer septigi zor.
Oqýshylardyń atalǵan taqyryp boıynsha tanymy artty.
Ártúrli jaǵdaıattarda sheshim taba bildi.
Ǵylymı aqparatty taldaý, óńdeý, jınaqtaý jáne olardy qoldana alýǵa beıimdeldi.
6 - synypta ótilgen "Tas dáýiri" degen taqyrypty suraýda oqýshylarǵa úlestirmeli kartochkalar taratylyp, toptyq jumys jasalyndy. Bundaı kartochkalar arqyly ár oqýshyǵa deńgeıine qaraı tapsyrmalar berildi. Sonyń ishinde keste toltyrý, sáıkestendirý, shıratý suraqtary, dıskýssıalyq órnek, tarıhı dıktant, tarıhı shatasý, semantıkalyq karta, "jyldar sóıleıdi" t. b. tapsyrmalar berildi.

Tolyq nusqasyn júkteý