InfoHub Logo

Almaty oblysy, İle aýdany,
«№20 orta mektebi» MKM - niń
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Omanova Gúlzat Tórebekqyzy

Sabaqtyń taqyryby: Táýelsizdik jolynda - T. Rysqulov.
Sabaqtyńmaqsaty: Bilimdilik: Jeltoqsan oqıǵasy arqyly jyldar boıy babalarymyzdyń armandaǵan egemendigine qol jetkizgendigimizdi uǵyndyrý; T. Rysqulov jaıynda tyń maǵlumat bere otyryp, osy táýelsizdikke jetý jolynda talaı bozdaqtarymyzdyń sheıt bolǵandyǵyn kórsetý;
Damytýshylyq: Oqýshylardyń tanymdyq - shyǵarmashylyq qabiletin damytý, sózdik qoryn molaıtý;
Tárbıelik: Otandy súıýge, el men jerdiń qadir - qasıetin uǵynýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń tehnologıasy: Q. O. Bitibaevanyń «Jańa bilimdi meńgertý» tehnologıasy.
Sabaqtyń ádisteri: STO strategıalarynyń elementteri. Interaktıvtik oqý ádisi.
Pánaralyq baılanys: tarıh, halyqtyq pedagogıka, orys tili, án - kúı.
Sabaqtyń epıgrafy: «Anadan eshkim batyr bolyp týmaıdy»

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
1. Sálemdesý.
2. Til damytý
- Seniń Otanyń qandaı? (Qazaqstan)
- Qazaqstan qandaı memleket? (Táýelsiz memleket)
- Qazaqstan qashan táýelsiz el boldy? (1991 jyly)
- Qazaqstanyń Prezıdenti kim? (N. Á. Nazarbaev)
Úıge ne berildi?

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.

İİİ. Jańa - sabaq.
1. «Oı shaqyrý» strategıasy.
«Týǵan jer, Otan týraly maqal - mátelder»
- Balalar, sender týǵan jer, Otan týraly qandaı maqal - mátelder bilesińder?
1. Otansyz adam - ormansyz bulbul.
2. Otan úshin otqa tús, kúımeısiń.
3. Týǵan jerdeı jer bolmas,
Týǵan eldeı el bolmas.
- Balalar, «Otan úshin otqa tús, kúımeısiń» degen kimniń sózi?
- Baýyrjan Momyshulynyń sózi.
Balalar, sabaqtyń epıgrafyna nazar aýdaraıyqshy.
- Sabaqtyń epıgrafy qandaı?«Anadan eshkim batyr bolyp týmaıdy»
- Orysshaǵa qalaı aýdarylady?
- Nıkto ne rojdaıýtsá geroıamı
- «Batyr» sóziniń sınonımi qandaı?
- Qaharman, er, erjúrek, batyl.
- «Batyr» sóziniń antonımi qandaı?
- Qorqaq.
- Endi batyr sózine antonımin qoıyp sabaqtyń epıgrafyn qaıtalańdarshy, qalaı bolady?
- «Anadan eshkim qorqaq bolyp týmaıdy».
- Balalar, bıyl bizdiń táýelsizdigimizge qansha jyl toldy?
- 20 jyl

1. Muǵalimniń kirispe sózi:
Iá, táýelsizdik bizge ońaı jolmen kelmedi. Keshegi aq bilektiń kúshimen, aq naızanyń ushymen úsh júzdiń basyn bir týdyń astyna biriktirgen Abylaı handa halqynyń táýelsizdigi jolynda óz ómirin sarp etti. Qara bala, qara qazan qamy úshin sóz saptaǵan tóbe bılerimiz - Tóle bı, Qazybek bı, Áıteke bıdiń ańsaǵany da osy Táýelsizdik bolatyn. Mustafa Shoqaı, Turar Rysqulov, Álıhan Bókeıhan da halqynyń bostandyǵy, baqyty úshin óz ómirlerin berdi. Al, 1986 jyly jeltoqsan aıynda ortalyq alańǵa jınalǵan jastardyń jan aıqaıy da osy Táýelsizdik úshin bolǵan edi.
Endeshe, búgingi bizdiń sabaǵymyzdyń taqyryby: «Táýelsizdik jolynda. T. Rysqulov» dep atalady.
Sabaqtyń maqsaty: Oıymyzdy júıelep aıtý, sabaqqa belsene qatysy otyryp, táýelsizdik týraly uǵymdy bekitý.
1. - Men senderge ótken sabaqta aldyn - ala 2 topqa bólip, ár topqa joba daıyndap kelýge bergen bolatynmyn. Daıynsyńdar ma, balalar?
– Daıynbyz.
2. Joba qorǵaý.
Endeshe, birinshi toptyń jobalaryn tyńdaıyq.

İ top. «Táýelsizdik jarshysy - T. Rysqulov».
T. Rysqulov 1894 jyly Almaty oblysy, t. b. jerde týǵan.
T. Rysqulov revolúsıoner, kórnekti memleket, qoǵam qaıratkeri. Ol 1918 jyldan 1937 jyldarǵa deıin ár túrli memlekettik basshylyq qyzmette boldy. Respýblıkamyzdyń ekonomıkasyn, mádenıetin, turmysyn damytý úshin úlken jumystar atqardy.
T. Rysqulov halqyn sheksiz súıgen patrıot. Ol Máskeýde basshy qyzmette on jyldan astam jumys atqarǵan tuńǵysh qazaq. Alash arysy úlken qaıratker Mustafa Shoqaı Turardy «Stalınniń favorıti»dep ataǵan.
T. Rysqulov túrki ıdeıasy men Túrkisıb temirjolyn saldyrýy, ashtyqpen kúresýi qazaq tarıhyndaǵy úlken oqıǵalar bolyp tabylady.
Shyǵys kınosyn damytý barysynda T. Rysqulov «Shyǵyskıno» birlestigin ashty.
Alaıda 1937 - 1938 jyldary T. Rysqulov qýǵyn - súrginge ushyrady. 1937 jyly mamyr aıynda Kıslovodskide áıeli Ázızamen demalyp jatqan jerinde «Halyq jaýy» degen jalamen qamalady. 1938 jyly 10 aqpanda T. Rysqulov atyldy.

2. T. Rysqulovtyń otbasy jaıynda joba.
Turardyń burynǵy jubaıy Nadejda Konstantınovnadan 2 qyz qalǵan. Úlkeni Sofá, kishisi Maııa.
Sofıa Turarqyzy1923 jyly týǵan. Orys tili men ádebıet páni muǵalimi. Sofá apamyz 1998 jyly qaıtys bolǵan.
Maııa Turarqyzy 1929 jyly týǵan. Máskeýdiń kórkemsýret kórmesi dıreksıasynda mashınıstka bolyp, «Sentrosoıýz» hatshylyǵynda jáne «Rospotrebsoıýzda» ár túrli qyzmet atqarǵan. Qazir jasy 81 - de.
Vladımır - Turar Rysqulovtyń ekinshi qyzy Maııanyń uly. 1957 jyly Máskeýde týǵan. Máskeý memlekettik ýnıversıteti, Azıa - Afrıka elderi ınstıtýtynyń tarıh - fılologıa fakúltetin bitirgen. Arab, aǵylshyn, fransýz tilderi boıynsha mamany. Onyń 3 úsh qyzdary bar. Aleksandrına men Anastasıa joǵary bilimdi bıotehnologtar, Anna - sýretshi.
T. Rysqulovtyń Ázızadan týǵan Eskendir atty jalǵyz uldary 10 jylǵa sottalyp, Arhangelsk túrmesinde ókpe aýrýynan qaıtys bolady.
Al aıaǵy aýyr áıeli Ázıza Túbekqyzy Býtyrka túrmesinde bosanyp, Rıdany balalar úıine jiberedi.
Ázızanyń anasy Árıpa Ataýylqyzy «Halyq jaýynyń» enesi retinde Qaraǵandy lagerine qamalady. Árıpa sol lagerde qaıtys bolady.
Qazir Sáýle Almatyda, bıologıa ǵylymynyń doktory, Rıda Moskvada turady.
Al, Ázıza apamyz 1988 jyly maýsym aıynda Almatyda qaıtys bolady.

İİ top. «Jeltoqsan qaharmany - Qaırat Rysqulbekov»
Dúnıeni dúr silkindirgen 1986 jylǵy jeltoqsan oqıǵasy esten umytylar ma? Talaı taǵdyr talapaıǵa túsip, táýelsizdik jolynda talaı azamat sheıit boldy. Olar: Asanbaı Asqarov, Qaırat Rysqulbekov, Lázzat Asanova, Erbol Syptaev, Sábıra Muqametjanova syndy apalarymyz ben aǵalarymyz edi. Olar ómirden qandaı qyzyq kórdi?