InfoHub Logo

Zamanýı qoǵamda balalyq shaqta shet tilin úırenýge qatysty oıǵa qonymdy, birjaqty pikir joq. Ádette shet tilin bala kezden úırený kerek degen qaǵıda balanyń mıyn artyq aqparatpen «júkteýdiń» qajeti joq degen pikirmen tuspa-tus kelip jatady. Eki jaqtyń pikiri qandaı bolsa da, bul prosestiń qarapaıym jáne naqty medısınalyq aspektileri bar.

Osy saladaǵy zamanaýı ǵylymı zertteýlerdiń statısıkalyq málimetteri kishkentaı kezden birneshe tildi meńgerýdiń paıdaly jaǵy bar ekenin dáleldeıdi. Jáne, eń aldymen, medısınalyq kórsetkishter jaǵynan paıdaly ekeni dáleldengen. Bılıngv balalar qartaıǵan shaǵynda mılaryn áldeqaıda tıimdi paıdalanady jáne kognıtıvtik aýytqýshylyqtarǵa uryný qaýiptiligi tómen bolatyny anyqtalǵan.

Tilderdi meńgerý mıǵa paıdaly

Jas ulǵaıǵan saıyn mıymyzdyń josparlaý, grafıkter turǵyzý jáne esepteý sıaqty qıyn tapsyrmalardy oryndaý, sonymen qatar tanys emes ortaǵa jáne jaǵdaılarǵa yńǵaılaný qabileti birtindep tómendeı bastaıtyny jasyryn emes. Jaqynda, mı men júıke júıesin zertteıtin búkilálemdegi qyryq myńǵa jýyq dárigerler men ǵalymdardy qamtıtyn «Neıroǵylymı Qaýymdastyqtyń» (SfN) resmı basylymynda aýqymdy zertteý nátıjeleri jarıalandy. Magnıttik-rezonanstyq tomografıa (MRT) arqyly 60 pen 68 jas aralyǵyndaǵy qart adamdardy test jumystaryn oryndaý barysynda mılaryn skanerleý júrgizildi. Test úsh qarapaıym tapsyrmadan turdy. Birinshi tapsyrmada qatysýshylar berilgen pishin domalaq nemese sharshy ekenin anyqtaýlary kerek boldy, ekinshisi birneshe zattyń túsin anyqtaýdan turdy, al úshinshisi eki tapsyrmanyń qosyndysy bolǵan. Qatysýshylar kezekpen eki túrli baǵyttaǵy sheshimderdi qabyldaýlary kerek bolǵan soń (túsi jáne pishini boıynsha), ǵalymdar mundaı test túrlerin «aýyspaly tapsyrmalar» dep ataıdy.

Zertteýge qatysqandardyń derligi eki tapsyrmany tez oryndap, aýyspaly tapsyrmalarǵa kelgende kidirip qalǵan. Biraq bala kezinen eki tilde sóılep kele jatqan qatysýshylar, bir tildi meńgergenderge qaraǵanda aýyspaly tapsyrmalardy tezirek oryndaǵan. Demek olar mıyn barynsha tıimdi paıdalanyp júr degen sóz.

Tilderdi meńgerý mıdyń árqılylyǵyn damytady

Ǵalymdar mıdyń bir tilden ekinshi tilge aýysýmen baılanysqan aımaǵy, mıdyń bir tapsyrmadan ekinshi tapsyrmaǵa aýysatyn aımaǵymen baılanysty ekenin aıtady. Osylaısha, kishkentaı kezden bir tilden ekinshi tilge aýysý jıi bolatyn bolsa, bul árqıly tapsyrmalarǵa tez aýysýmen baılanysty mıdyń aımaǵyn jattyqtyrady.

Torontodaǵy Iork ýnıversıtetiniń psıhologtary júrgizgen taǵy bir zertteýde Alsgeımer aýrýymen aýyratyn bes júzge jýyq egde jastaǵy adamdardy tekserdi. Zertteýge qatysýshylardyń teń jartysy bılıngvter bolǵan. Eki tildi pasıentterde, bir tildi meńgergen pasıentterge qaraǵanda aýrý belgileri bes jylǵa keıindeý biline bastaǵan.

Tańǵalarlyǵy, Alsgeımer aýrýymen aýyratyn adamdardyń kompúterlik tomografıasy, eki tildi pasıentterde aýrýdyń klınıkalyq jaǵdaıy áldeqaıda jaqsy ekeni anyqtalǵan.

Bul fenomendi túsindirý úshin zertteýshilerge áli de biraz tájirıbeler men eksperımentter jasaý keregi ras. Biraq mıdy jattyqtyrý, zeıindi tez aýystyrýdy talap etetin qıyn tapsyrmalardy oryndaý qartaıǵanda jaqsy qyzmet ete alatyny, mıdyń ónimdiligin jáne árqılylyǵyn arttyratyny qazirdiń ózinde belgili.

---