Torsyq pen tabaqty beıneleý
Sabaqtyń taqyryby: Torsyq pen tabaqty beıneleý.
a) Qaǵaz betine kompanovka
á) tústik sheshimin tabý
b) jumysty aıaqtaý
Sabaqtyń maqsattary:
a) bilimdiligi:
Oqýshylarǵa torsyq pen tabaq týraly túsinik berý. Qaǵaz betine durys úılestirýdi úıretý. Boıaý arqyly tústik sheshimin tabýdy meńgertý. Ádemi ásem beıneleýge baýlý.
á) tárbıelik máni:
Oqýshylardy ata - babamyzdyń keıingi urpaqqa mıras etken ulttyq buıymdaryn qadirlep, qasterleýge qasıetin túsinýge tárbıeleý.
b) damytýshylyǵy:
Boıaý tústeri arqyly salynǵan sýretter boıynsha oqýshynyń oı - órisin, qıalyn damytý, shyǵarmashylyq qabiletterin óristetý, sýret salýǵa ıkemdilik daǵdylaryn qalyptastyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Qoıylym,(torsyq, tabaq) drapırovka.
Torsyq pen tabaqtyń salyný joldary kórsetilgen platkattar, taqyryp jazylǵan plakat.
Qural jabdyqtar: Format A3, akvarel boıaýy, qaryndash, óshirgish.
Sabaqtyń túri: Aralas
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, kórsetý, sýret saldyrý, suraq - jaýap, INSEPT ádisi.
Sabaqtyń barysy: I Uıymdastyrý kezeńi
II Jańa sabaqqa daıarlyq
III Jańa sabaq
IV Oqýshylarmen ózindik jumys
V Sabaqty qorytý
VI Qorytý
I Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylarmen amandasý, oqýshylardy túgeldeý, qural jabdyqtaryn tekserý, oqýshylardy sabaqqa daıyndaý.
II Jańa sabaqqa daıarlyq
Balalar, biz búgin «Torsyq pen tabaqty beıneleý atty jańa sabaǵy - myzdy bastaıyq. Sabaq bastamas buryn qaǵaz, qaryndash, óshirgish, akvarel boıaýyn, qylqalamdaryńdy daıyndap alaıyq. Endi torsyq pen tabaqtyń salyný joldaryna, boıaý tásilderine úńileıik.
III Jańa sabaq
1. Torsyq ne quıýǵa arnalǵan ydys?
2. Qandaı halyqtar paıdalanǵan?
3. Torsyq neniń terisinen jasalady?
4. Torsyqtyń túrlerin ata?
5. Tabaq qandaı ydys?
6. Ol neden jasalady?
7. Tabaq ár ultta qalaı atalǵan?
Torsyq - Ortalyq Azıadaǵy túrki halyqtarynyń qymyz, shubat, irkit quıýǵa arnalǵan ejelgi ydysy. Ásirese, qyrǵyz, qazaq, túrikmen qaraqalpaq halyqtary paıdalanǵan. Torsyq túıeniń, buǵynyń, ógizdiń moıyn terisinen jasalady. Júni jıdektelgen terini qalypqa salyp pishedi de taspamen tigedi. Torsyqty saba sıaqty qaraǵaıdyń búrimen nemese arsha, tobylǵymen ystaıdy. Torsyqtyń túrleri: shımaıtorsyq, órkeshtorsyq, jantorsyq, múıiztorsyq t. b. Torsyqtyń búıiri dóńgelek, moıny jińishke ári uzyn bolyp keledi. Aýzyna aǵashtan tyǵyn tyǵylady. Ol joǵalyp qalmaý úshin qaıystan baý ótkizip, bir ushyn torsyqtyń moınyna bekitip qoıady. Keıbir torsyqtarǵa ár túrli órnek salynady.
Tostaǵan nemese Tabaq – Aǵashtan jasalǵan kishileý dóńgelek ydys. Kóne dáýir adamdary bul sıaqty ydysty kez - kelgen aǵashtan oıyp jasaýǵa eńbek quraldary tapshy bolǵany tarıhtan belgili. Degenmen, alǵash aǵashty kesip odan ydys jasamasa da bir lajyn tapqan bolýy kerek. Ol laj - aǵash qabyǵy. Onda da kez kelgen aǵash emes qaıynnyń qabyǵy. Qaıyńnyń qabyǵy qazirgi tilimizge «toz» bolyp atalatyny barshamyzǵa aıan. Osy maǵynadaǵy bul ataý ertedegi túrki jazba eskertkishterinen qazirgi kúnge deıin saqtalǵan. Mysaly Iakýttarda «týos», ózbek tilinde «tús»tývalarda «tos» al haqas tilinde «tús»sózi tozdan jasalǵan ydys maǵynasyn bildiredi. Haqas tilindegi tulǵaǵa qazaq tiline tán jurnaqtar qosyla otyryp tostaǵan qalpyna jetken. Eger muny erte kezdegi dástúrmen túsindirsek tozdan jasalǵan bolmaq. Búgingi sabaǵymyzda torsyq pen nemese tostaǵandy beıneleımiz. Qaǵaz betine pen tostaǵandy durys ornalastyramyz. Ornalastyryp bolǵan soń artyq ketken syzyqtardy óshirip, boıaý arqyly tústik sheshimderin tabamyz.
Bıe súti quıýly
Teri qabym syıymdy.
Oqtaýym tur pisetin
Kómeıine syǵýly (torsyq)
Aqtóbe oblysy, Shalqar aýdany,
"Aýdandyq kórkemsýret lıseıi" MKQK - niń sýret páni muǵalimi
Orazova Elvıra Mendıkyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
a) Qaǵaz betine kompanovka
á) tústik sheshimin tabý
b) jumysty aıaqtaý
Sabaqtyń maqsattary:
a) bilimdiligi:
Oqýshylarǵa torsyq pen tabaq týraly túsinik berý. Qaǵaz betine durys úılestirýdi úıretý. Boıaý arqyly tústik sheshimin tabýdy meńgertý. Ádemi ásem beıneleýge baýlý.
á) tárbıelik máni:
Oqýshylardy ata - babamyzdyń keıingi urpaqqa mıras etken ulttyq buıymdaryn qadirlep, qasterleýge qasıetin túsinýge tárbıeleý.
b) damytýshylyǵy:
Boıaý tústeri arqyly salynǵan sýretter boıynsha oqýshynyń oı - órisin, qıalyn damytý, shyǵarmashylyq qabiletterin óristetý, sýret salýǵa ıkemdilik daǵdylaryn qalyptastyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Qoıylym,(torsyq, tabaq) drapırovka.
Torsyq pen tabaqtyń salyný joldary kórsetilgen platkattar, taqyryp jazylǵan plakat.
Qural jabdyqtar: Format A3, akvarel boıaýy, qaryndash, óshirgish.
Sabaqtyń túri: Aralas
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, kórsetý, sýret saldyrý, suraq - jaýap, INSEPT ádisi.
Sabaqtyń barysy: I Uıymdastyrý kezeńi
II Jańa sabaqqa daıarlyq
III Jańa sabaq
IV Oqýshylarmen ózindik jumys
V Sabaqty qorytý
VI Qorytý
I Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylarmen amandasý, oqýshylardy túgeldeý, qural jabdyqtaryn tekserý, oqýshylardy sabaqqa daıyndaý.
II Jańa sabaqqa daıarlyq
Balalar, biz búgin «Torsyq pen tabaqty beıneleý atty jańa sabaǵy - myzdy bastaıyq. Sabaq bastamas buryn qaǵaz, qaryndash, óshirgish, akvarel boıaýyn, qylqalamdaryńdy daıyndap alaıyq. Endi torsyq pen tabaqtyń salyný joldaryna, boıaý tásilderine úńileıik.
III Jańa sabaq
1. Torsyq ne quıýǵa arnalǵan ydys?
2. Qandaı halyqtar paıdalanǵan?
3. Torsyq neniń terisinen jasalady?
4. Torsyqtyń túrlerin ata?
5. Tabaq qandaı ydys?
6. Ol neden jasalady?
7. Tabaq ár ultta qalaı atalǵan?
Torsyq - Ortalyq Azıadaǵy túrki halyqtarynyń qymyz, shubat, irkit quıýǵa arnalǵan ejelgi ydysy. Ásirese, qyrǵyz, qazaq, túrikmen qaraqalpaq halyqtary paıdalanǵan. Torsyq túıeniń, buǵynyń, ógizdiń moıyn terisinen jasalady. Júni jıdektelgen terini qalypqa salyp pishedi de taspamen tigedi. Torsyqty saba sıaqty qaraǵaıdyń búrimen nemese arsha, tobylǵymen ystaıdy. Torsyqtyń túrleri: shımaıtorsyq, órkeshtorsyq, jantorsyq, múıiztorsyq t. b. Torsyqtyń búıiri dóńgelek, moıny jińishke ári uzyn bolyp keledi. Aýzyna aǵashtan tyǵyn tyǵylady. Ol joǵalyp qalmaý úshin qaıystan baý ótkizip, bir ushyn torsyqtyń moınyna bekitip qoıady. Keıbir torsyqtarǵa ár túrli órnek salynady.
Tostaǵan nemese Tabaq – Aǵashtan jasalǵan kishileý dóńgelek ydys. Kóne dáýir adamdary bul sıaqty ydysty kez - kelgen aǵashtan oıyp jasaýǵa eńbek quraldary tapshy bolǵany tarıhtan belgili. Degenmen, alǵash aǵashty kesip odan ydys jasamasa da bir lajyn tapqan bolýy kerek. Ol laj - aǵash qabyǵy. Onda da kez kelgen aǵash emes qaıynnyń qabyǵy. Qaıyńnyń qabyǵy qazirgi tilimizge «toz» bolyp atalatyny barshamyzǵa aıan. Osy maǵynadaǵy bul ataý ertedegi túrki jazba eskertkishterinen qazirgi kúnge deıin saqtalǵan. Mysaly Iakýttarda «týos», ózbek tilinde «tús»tývalarda «tos» al haqas tilinde «tús»sózi tozdan jasalǵan ydys maǵynasyn bildiredi. Haqas tilindegi tulǵaǵa qazaq tiline tán jurnaqtar qosyla otyryp tostaǵan qalpyna jetken. Eger muny erte kezdegi dástúrmen túsindirsek tozdan jasalǵan bolmaq. Búgingi sabaǵymyzda torsyq pen nemese tostaǵandy beıneleımiz. Qaǵaz betine pen tostaǵandy durys ornalastyramyz. Ornalastyryp bolǵan soń artyq ketken syzyqtardy óshirip, boıaý arqyly tústik sheshimderin tabamyz.
Bıe súti quıýly
Teri qabym syıymdy.
Oqtaýym tur pisetin
Kómeıine syǵýly (torsyq)
Aqtóbe oblysy, Shalqar aýdany,
"Aýdandyq kórkemsýret lıseıi" MKQK - niń sýret páni muǵalimi
Orazova Elvıra Mendıkyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Qyrtysy kúrdeli drapırovkanyń tony, jaryq pen kóleńkesin salystyryp oryndaý.
