Adam tulǵasynyń sýreti
Sabaqtyń taqyryby: Adam tulǵasynyń sýreti
A) Adam tulǵasy týraly teorıalyq túsinik berý.
Á) Adam tulǵasynyń birneshe túrde eskızin kórsetý.
Sabaqtyń maqsattary:
a) bilimdiligi: Adam tulǵasy týraly tolyqtaı málimet berý. Adam tulǵasyn tereń zerttep meńgertý. Adam tulǵasyn salý joldaryn túsindirý, jáne salý joldaryn úıretý.
á) Tárbıelik máni Oqýshylardy qaryndash arqyly sýret salýǵa tárbıeleý. b) Damytýshylyǵy Qaryndash arqyly salynǵan sýretter boıynsha oqýshynyń oı - órisin, qıalyn, zeıinin, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Sabaqtyń kórnekilikteri: Adam tulǵasynyń salyný kezeńderi beınelengen plakat, taqyryp jazylǵan plakat, tulǵanyń salyný joldary. Sabaqqa qajetti qural jabdyqtar: Format A3, qaryndash, óshirgish, ushtaǵysh.
Sabaqtyń barysy:
I Uıymdastyrý kezeńi
II Jańa sabaq
III Qorytyndylaý
IV Baǵalaý
V Úıge tapsyrma
I. Uıymdastyrý kezeńi Oqýshylarmen amandasý, oqýshylardy túgeldeý, qural jabdyqtaryn tekserý, oqýshylardy sabaqqa daıyndaý.
II. Jańa sabaq Adam tulǵasy óziniń erekshe jaratylýymen, qurylysynyń óte kúrdeliligimen kózge túsedi. Sol kúrdeli qurylysyn jete bilý úshin onyń anatomıasynyń qurylymyn jiktep, aıyra bilgenimiz jón. Óıtkeni, tulǵa súıekteri men bulshyq etteri onyń syrtqy tabıǵı symbatyna, qımyl - qozǵalysyna úlken áser etedi. Adam skeleti – negizinen úsh bólikke bólinedi, bas súıegi, keýde bóligi jáne qol - aıaq súıekteri bolyp bólinedi. Ár bóliktegi súıekterdiń bir - birimen baılanysy ár túrli bolady. mysaly, bas súıekteri joǵaryda aıtqanymyzdaı óte berik jymdasqan jikter arqyly baılanysy, keýde bóligi súıekteri shemirshektermen baılanysqan, al aıaq - qol súıekteri býyn arqyly baılanysady da óte qozǵalǵysh qımyldy keledi.
1. Bas súıekteri - adamnyń bas súıekteri mynalar: mańdaı súıegi, samaı súıegi, tóbe súıegi, muryn súıegi, ústińgi jaq súıegi, astyńǵy jaq súıegi. Jalpy adam basynyń qańqasy ekige bólinedi, olar: joǵarǵy mı saýyty, tómengi(mı, saýyty) bet bóligi. Bastyń negizgi músheleri: Kóz, muryn, aýyz, qulaq.
2. Keýde bóligi – Bas súıeginen omyrtqa jotasy sozylady. Omyrtqa jotasynyń bir bóliginde keýde súıekteri ornalasady. Onda qabyrǵalar men tas súıegi bar, jaýyryn, jambas súıekteri bar. Omyrtqa jotasy 33 - 34 omyrtqadan turady. Adamda 12 jup qabyrǵa bolady.
3. Qol - aıaq súıekteri – Qol súıekteri: toqpan jilik, kári jilik, qol basy súıekteri. Aıaq súıekteri: ortan jilik, asyqty jilik, taban súıekterinen turady. Qol men aıaqtyń súıekteri bir - birimen býyn arqyla jalǵasady.
4. Tulǵa adam basynyń bıiktigimen ólshenedi. Mólshermen 8 bólikke bólinedi. Keıde adam boıynyń aýytqýlaryna baılanysty jeti nemese jeti jarym bólikke bólinýi de múmkin. Birinshi syzyq - bastyń joǵarǵy núktesinen ıekke deıin, ekinshisi - ıekten bastap tas súıektiń ushyna deıin, úshinshisi - tas súıektiń ushynan kindikke deıin, tórtinshisi - kindikten shattyń syzyǵyna deıin, besinshisi - jambas súıekten tizege deıin, altynshysy - tizeden sıraq súıekke deıin, jetinshisi - sıraq súıekten aıaq basy súıekterine deıin.
III. Qorytyndylaý: Oqýshylar, taqtadaǵy ilýli turǵan adam tulǵasynyń salyný joldaryna nazar aýdaraıyq. Bul sýrette adam tulǵasy beınelengen. Búgingi túsindirilgen sabaqqa sholý jasaıyq. Adam tulǵasyn eske túsireıik.
Suraqtar:
1. Adam tulǵasy neshe bólikten turady?
2. Sýretten bas, keýde, qol - aıaq súıekterin kórset?
3. Bas súıekterin ata?
4. Keýde bóligindegi súıekterdi ata?
5. Adamda qansha omyrtqa, qansha qabyrǵa bar?
6. Qol - aıaq súıekterin ata?
7. Adam tulǵasy neshe bólikke bólinedi? (sýretten kórset.)
Jaýaptar:
1. Adam tulǵasy úsh bólikke bólinedi.
2.
3. Bas súıekterdiń negizgi súıekteri: mańdaı súıek, samaı súıek, tóbe súıek, muryn súıek, ústińgi jaq súıegi, astyńǵy jaq súıek.
4. Keýde bóligindegi súıekter: tas súıek, omyrtqa súıek, omyrtqa jotasy, qabyrǵalar, jaýyryn, jambas súıekter.
5. Adamda 33 - 34 omyrtqa, 12 jup qabyrǵa bar.
6. Qol súıekter: Toqpan jilik, kári jilik, qol basy súıekteri. Aıaq súıekter: Ortan jilik, asyqty jilik, taban súıekter.
7. Adam tulǵasy 8 bólikke bólinedi.
IV. Baǵalaý.
Sabaqqa jaqsy, belsendi qatysqan oqýshylardy atap aıtyp, jaqsy salynǵan sýretterdi kórsetip, baǵa berý.
V. Úıge tapsyrma Adamnyń tulǵasyn ár túrli kóriniste beıneleý.
A) Adam tulǵasy týraly teorıalyq túsinik berý.
Á) Adam tulǵasynyń birneshe túrde eskızin kórsetý.
Sabaqtyń maqsattary:
a) bilimdiligi: Adam tulǵasy týraly tolyqtaı málimet berý. Adam tulǵasyn tereń zerttep meńgertý. Adam tulǵasyn salý joldaryn túsindirý, jáne salý joldaryn úıretý.
á) Tárbıelik máni Oqýshylardy qaryndash arqyly sýret salýǵa tárbıeleý. b) Damytýshylyǵy Qaryndash arqyly salynǵan sýretter boıynsha oqýshynyń oı - órisin, qıalyn, zeıinin, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Sabaqtyń kórnekilikteri: Adam tulǵasynyń salyný kezeńderi beınelengen plakat, taqyryp jazylǵan plakat, tulǵanyń salyný joldary. Sabaqqa qajetti qural jabdyqtar: Format A3, qaryndash, óshirgish, ushtaǵysh.
Sabaqtyń barysy:
I Uıymdastyrý kezeńi
II Jańa sabaq
III Qorytyndylaý
IV Baǵalaý
V Úıge tapsyrma
I. Uıymdastyrý kezeńi Oqýshylarmen amandasý, oqýshylardy túgeldeý, qural jabdyqtaryn tekserý, oqýshylardy sabaqqa daıyndaý.
II. Jańa sabaq Adam tulǵasy óziniń erekshe jaratylýymen, qurylysynyń óte kúrdeliligimen kózge túsedi. Sol kúrdeli qurylysyn jete bilý úshin onyń anatomıasynyń qurylymyn jiktep, aıyra bilgenimiz jón. Óıtkeni, tulǵa súıekteri men bulshyq etteri onyń syrtqy tabıǵı symbatyna, qımyl - qozǵalysyna úlken áser etedi. Adam skeleti – negizinen úsh bólikke bólinedi, bas súıegi, keýde bóligi jáne qol - aıaq súıekteri bolyp bólinedi. Ár bóliktegi súıekterdiń bir - birimen baılanysy ár túrli bolady. mysaly, bas súıekteri joǵaryda aıtqanymyzdaı óte berik jymdasqan jikter arqyly baılanysy, keýde bóligi súıekteri shemirshektermen baılanysqan, al aıaq - qol súıekteri býyn arqyly baılanysady da óte qozǵalǵysh qımyldy keledi.
1. Bas súıekteri - adamnyń bas súıekteri mynalar: mańdaı súıegi, samaı súıegi, tóbe súıegi, muryn súıegi, ústińgi jaq súıegi, astyńǵy jaq súıegi. Jalpy adam basynyń qańqasy ekige bólinedi, olar: joǵarǵy mı saýyty, tómengi(mı, saýyty) bet bóligi. Bastyń negizgi músheleri: Kóz, muryn, aýyz, qulaq.
2. Keýde bóligi – Bas súıeginen omyrtqa jotasy sozylady. Omyrtqa jotasynyń bir bóliginde keýde súıekteri ornalasady. Onda qabyrǵalar men tas súıegi bar, jaýyryn, jambas súıekteri bar. Omyrtqa jotasy 33 - 34 omyrtqadan turady. Adamda 12 jup qabyrǵa bolady.
3. Qol - aıaq súıekteri – Qol súıekteri: toqpan jilik, kári jilik, qol basy súıekteri. Aıaq súıekteri: ortan jilik, asyqty jilik, taban súıekterinen turady. Qol men aıaqtyń súıekteri bir - birimen býyn arqyla jalǵasady.
4. Tulǵa adam basynyń bıiktigimen ólshenedi. Mólshermen 8 bólikke bólinedi. Keıde adam boıynyń aýytqýlaryna baılanysty jeti nemese jeti jarym bólikke bólinýi de múmkin. Birinshi syzyq - bastyń joǵarǵy núktesinen ıekke deıin, ekinshisi - ıekten bastap tas súıektiń ushyna deıin, úshinshisi - tas súıektiń ushynan kindikke deıin, tórtinshisi - kindikten shattyń syzyǵyna deıin, besinshisi - jambas súıekten tizege deıin, altynshysy - tizeden sıraq súıekke deıin, jetinshisi - sıraq súıekten aıaq basy súıekterine deıin.
III. Qorytyndylaý: Oqýshylar, taqtadaǵy ilýli turǵan adam tulǵasynyń salyný joldaryna nazar aýdaraıyq. Bul sýrette adam tulǵasy beınelengen. Búgingi túsindirilgen sabaqqa sholý jasaıyq. Adam tulǵasyn eske túsireıik.
Suraqtar:
1. Adam tulǵasy neshe bólikten turady?
2. Sýretten bas, keýde, qol - aıaq súıekterin kórset?
3. Bas súıekterin ata?
4. Keýde bóligindegi súıekterdi ata?
5. Adamda qansha omyrtqa, qansha qabyrǵa bar?
6. Qol - aıaq súıekterin ata?
7. Adam tulǵasy neshe bólikke bólinedi? (sýretten kórset.)
Jaýaptar:
1. Adam tulǵasy úsh bólikke bólinedi.
2.
3. Bas súıekterdiń negizgi súıekteri: mańdaı súıek, samaı súıek, tóbe súıek, muryn súıek, ústińgi jaq súıegi, astyńǵy jaq súıek.
4. Keýde bóligindegi súıekter: tas súıek, omyrtqa súıek, omyrtqa jotasy, qabyrǵalar, jaýyryn, jambas súıekter.
5. Adamda 33 - 34 omyrtqa, 12 jup qabyrǵa bar.
6. Qol súıekter: Toqpan jilik, kári jilik, qol basy súıekteri. Aıaq súıekter: Ortan jilik, asyqty jilik, taban súıekter.
7. Adam tulǵasy 8 bólikke bólinedi.
IV. Baǵalaý.
Sabaqqa jaqsy, belsendi qatysqan oqýshylardy atap aıtyp, jaqsy salynǵan sýretterdi kórsetip, baǵa berý.
V. Úıge tapsyrma Adamnyń tulǵasyn ár túrli kóriniste beıneleý.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Gıps. Qumyra jáne sılındr. Aýa perspektıva - syn jáne keńistikti tabý.
