InfoHub Logo

Ońtústik Qazaqstan obylysy
Shardara aýdany
№ 16 kolej
Daıyndaǵan: TU-43 top stýdenti Erýbaı Arýjan
Jetekshisi arnaıy pán oqytýshy Sagımova Aqsholpan Nurlybaıqyzy

JOSPAR

1. Kirispe
Jemis- jıdekterdiń jiktelýi
2. Negizgi bólim
Tropıkalyq jemisterdiń quramy
Banan
Ananas
Mango
Tropıkalyq jemisterdiń paıdasy
3. Zertteý bólim
Ananasty úı jaǵdaıynda ósirý
4. Qorytyndy
5. Paıdalanylǵan ádebıetter tizimi

Anotasıa
Shyǵarmashylyq-izdenis jumysty jazý barysynda stýdent tropıkalyq jemister týraly jazyp ony úı jaǵdaıynda ósirýi ósirý jáne onyń adam aǵzasy úshin paıdaly ekendigin jazyp kórsetken. Stýdent bul shyǵarmashylyq izdenis jumysty jazý barysynda keńinen daıyndalǵanyn baıqatty. Jasalynǵan taǵamdardy, daıyndaýy sapalyekeni jumystarynan baıqalyp tur. Mundaı úzdiksiz izdenistiń arqasynda tropıkalyq jemisterdiń paıdaly ekenin jazyp ony paıdalana bilý jáne úı jaǵdaıynda ósirýge bolatyn ekendigin zerttep shyqty.
Arnaıy pán jetekshisi: Sagımova A

Maqsaty:
Stýdenttiń durys tamaqtaný týraly túsinigin qalyptastyrý úshin densaýlyqqa paıdaly, dárýmenderge baı tropıkalyq jemister týraly bilimin tereńdetý jáne izdenýshilikke, shydamdylyqqa, bilimdilikke daǵdylandyrý.
Mindetteri:
• Ádebıettermen jumys jasaý, izdený, taqyryp boıynsha bilimin baıyta túsý, qajetti aqparattardy zertteý, óńdeý;
• Tropıkalyq jemisterge tájirıbe júzinde jumys jasap, jaqyn tanysý;
• Ǵylymı-shyǵarmashylyq jumyspen aınalysýdy úırený.

Kirispe
Jemis –jıdekterdiń jiktelýi
Jemis–jıdek ósirý Qazaqstanda 20 ǵasyrdyń 30–jyldarynan bastap damı tústi. Áýeli aımaqtyq tájirıbe stansasy ashylyp, keıin ol Qazaq eginshilik ǵylymı–zertteý ınstıtýtynyń qaramaǵyna berildi de, 1959 jyly Qazaq jemis jáne júzim sharýashylyǵy ǵylymı zertteý ınstıtýty quryldy. Ol shyǵarǵan on beske jýyq jemis–jıdek sorttary elimizdiń ár túrli aýmaqtarynda aýdandastyryldy. Jemis daqyldary negizinen, bıologıalyq (botonıkalyq tegi) formalary jaǵynan mynandaı toptarǵa bólinedi: aǵashtar (grek jańǵaǵy, almurt, qyzyl shıe, almanyń keıbir sorttary)
• butalar (qaraqat, tushala t.b.)
• jartylaı butalar (tańqýraı, t.b.)
• lıandar (aktınıdıa, júzim, t.b.)
Jemisiniń qurylysyna jáne bıologıalyq erekshelikterine qaraı
• shekildeýikti (alma, almurt, beke, t.b.)
• súıekti (shıe, alhory, órik, shabdaly, t.b.)
• jıdekti (qara jáne qyzyl qaraqat, tańqýraı, búldirgen, t.b.)
• jańǵaqty (grek jańǵaǵy, orman jańǵaǵy, t.b.)
• shyryn jemisti (apelsın, lımon, mandarın, t.b.)
• sýbtropıktik (anar, injir, qurma, t.b.)
• tropıktik (banan, ananas, mango, t.b.) bolyp bólinedi.
Qazaqstandaǵy jemis daqy-lynyń 95 paıyzy raýshan gúldiler tuqymdas.Jemis – qurǵaq jemis, shyryndy jumsaq jemis dep bólinedi.Qurǵaq jemistiń kóp tuqymdy, qaqyrap ashylatyny: burshaq, burshaqyn, t.b.Bir tuqymdy, qaqyrap ashylmaıtyny: jańǵaq, jańǵaqsha, tuqymsha,
dánek.

Shyryndy jemistiń kóp tuqymdy túri: jıdek, asqabaq, alma, t.b.,
Bir tuqymdy túri: súıekti jemis.
Jemisqaptyń syrtqy qabaty (ekzo karpıı)-jyltyr, balaýyzdy, qatty bolyp keledijyltyry: shıe, alma.

Balaýyzdysy: júzim, alhory, shomyr, túktisi: shabdaly, jumsaǵy: órik,
qyrtystysy: tushala, qalyńy: lımon, apelsın, qattysy: jańǵaq.Jer betinde alma, almurt, anar, shabdaly, órik, alhorynyń ósirilip kele jatqanyna 4 myń jyldan asty.

Kókónis daqyldary. Ol – negizinen shyryndy ónimder, japyraqty ósimdikter, tamyr – jemisti ósimdikter, badanalar, t.b. Kókónisterdiń 80 tuqymdasynyń 600 – den astam túri ósiriledi.
Jemis – uryqtylar: qyzanaq, qıar, burysh
• japyraqtylar: qyryqqabat (kapýsta), salat, badanaq: pıaz jáne sarymsaq
• tamyr – jemisti ósimdikter: sábiz, qyzylsha, aqjelken, shalǵam.

Negizgi bólim
Tropıktik jemisterdiń túrleri (banan, mango, ananas)
Banan (lat. Musa) — Banan tuqymdasynyń ósimdikteriniń jemisteriniń jalpylaı ataýy. Kóbine Musa acuminata, Musa paradisiaca, Musa balbisiana, Musa fehi, Musa troglodytarum bıologıalyq túrleriniń jemisteri. Sondaı-aq, banan dep Ensete ventricosum túriniń jemisin
aıtady. Banan quramynda 22 — 25% kómirsýlar, 14 — 22% qant, 5 — 8% krahmal, 1 — 1,5% aqýyz, 0,5% maı, sonymen qatar mıneraldy tuzdar, A, V, S, R vıtamınderi bar. Banan jemisterin jas kúıinde jáne keptirip te jeýge bolady, odan banan uny, konservi, marmelad, shárbat, sharap daıyndalady. Banan jemisterdiń botanıkalyq jikteýi boıynsha jıdek bolyp esepteledi. Banannyń dánderi kóp, syrtqy qabaty qalyń bolady. Aýyl sharýashylyǵynda mádenı surypty tuqymdar túrleriniń jemisterinde dánder bolmaıdy. Ortasha uzyndyǵy 15 sm, dıametrinde 3-4 sm bolady. Jemister 300 danaǵa deıin shoǵyrlanyp ósip, jalpy salmaǵy 50—60 kg-ǵa deıin jetedi. Banan aǵash daqyldaryna uqsas alasa sıdamdy, bıiktigi 1,5 — 8 m-ge deıin, japyraqtary óte úlken — uzyndyǵy 1,5 — 3 m, eni 0,6 — 1 m. Gúli dara jáne qos jynysty, jemisi — qabyǵyqalyń jıdek. Tropıktik jáne sýbtropıktik Afrıkada, Azıa jáne Avstralıada banannyń 60 — 70 túri bar. Banan vegetatıvtik jolmen kóbeıedi, mádenı suryptary tuqym baılamaıdy. Banan tátti jáne krahmaldy bolyp eki topqa bólinedi. 95 kg jemisi jas kezinde paıdalanylatyndary tátti suryptaryna jatady. Jemisteri tátti, dámdi. Ónimdiligi joǵary: bir sabaqta jalpy salmaǵy 50 — 60 kg 300-deı jemis ósedi. Ol tropıktik aýdandardyń halqy úshin baǵaly taǵam, ári shetelge shyǵarylatyn ónim. Jer júzindegi jemis daqyldarynyń ishinde jalpy ónimi boıynsha banan ekinshi oryn alady (jylyna 55 — 60 mln. t).

Ananas — qaraǵaı búrshigi tárizdes pishindi, tropık ósimdiginiń jemisi. Pisken ananasty 8—9 gradýs temperatýrada 10—12 kúnge deıin saqtaýǵa bolady. Temperatýra 7 gradýstan tómen bolsa ananas jemisteri qaraıyp, sý tatyp ketedi, al 10 gradýstan joǵary bolǵan jaǵdaıda jemis tez pisip ketedi de, dámi, túsi buzylady. Ananastyń quramynda qant, organıkalyq qyshqyldar, kúl pektın jáne hosh ıisti zattar,
sondaı-aq S vıtamınniń 20 mg prosenti, karotın (A provıtamıni), Vi jáne Vg vıtamınderi bar. Ananasty jańa pisken kúıinde de, sondaı-aq túrli óńdeýden ótkizip te (shyryn, kompot retinde) tam aqqa paıdalanýǵa bolady. Ol úshin ananasty tilimden nemese dóńgelektep kesedi (keıde qant untaǵyn sebedi)

Mango - tropıkalyq jemisterdiń arasyndaǵy eń táttisi, eń jaqsysy. Qabyǵy jasyldaý sary, abrıkos tárizdes nemese alqyzyl tústi keledi. İshi sary nemese toqsary tústi, dámdi, hosh ıisti. Mangonyń quramynda qant- 21%, qyshqyldar – 0,2-0,5 %, S dárýmeni, men karotın bar.
Olardy jańa pisken kúıinde paıdalanyp, shyrynyn alady. Mango sózin sanskrıt tilinen aýdarǵanda «uly jemis» degen maǵynany bildiredi. Álem halyqtary bul jemisti "tropıkalyq jemisterdiń patshasy" dep ataıdy. Jemis osydan 4000 jyl buryn ózinshe tanymal, mádenıeti, dástúri men ańyzy baı Úndi jerinde paıda bolǵan. Osydan bolar, mango úndisterdiń ulttyq jemisi sanalady. Aqıqat bar jerde ańyz da bar.
Mango jemisiniń tóńireginde shertiletin ańyzdarǵa da kóz júgirtip kórelik. Baǵzy zamandarda Shıva qudaı óziniń sulý seziminiń nyshany retinde súıikti áıeline mango aǵashyn syıǵa tartady. Aǵashtyń kóz tartar kórki men jemisiniń til úıirer dámin unatqan jer betindegi adamdar da ony
az ýaqyttyń ishinde jaqsy kórip ketedi. Búginde azıalyq kontınenttiń óte kóp bóliginde osy bir máńgi jasyl bolyp turatyn jemis aǵashy jaıqalyp tur. Olardyń tabıǵatta 1000-ǵa jýyq túri kezdesedi. 35-ke jýyq túri Úndistannan basqa, Fılıppın, Taıland, Afrıka jerlerinde ósedi. Mangonyń el arasynda tanymaldyǵynyń artýyna onyń shyǵý tarıhy ǵana áser etken joq, paıdasynyń shash-etekten ekendigi de eshkimdi beı-jaı qaldyrmady.

Tropıktik jemisterdiń paıdasy

Banan - álemdegi eń paıdaly jemisterdiń biri. Onyń shyrynynyń adam densaýlyǵyna paıdasy mol.

1. Banan depressıamen kúresýde kómektesedi. Onyń quramynda trıptofana zaty bar. Bul trıptofannan qýanysh gormony serotonın sıntezdeledi. Sondyqtan bir banan jep kóńil kúıdi aıtarlyqtaı jaqsartýǵa bolady.
2. Banan álemdegi alergıa týdyrmaıtyn jalǵyz ǵana jemis. Tipti jas nárestelerde de banan eshqandaı gıpersezimtaldyq ıaǵnı alergıa kórinisterin bermeıdi.
3. Súıekterdi qataıtady. Banan arqasynda aǵzadaǵy kálsı jınalyp turady. Qalypty jaǵdaıda aǵzadan kálsı syndy paıdaly mıneraldar zármen syrtqa shyǵyp ketip otyrady. Al banan áserinen kerisinshe kálsı jınalyp, súıekterdi qataıtýǵa qatysady. Bul ásirese kofe unatatyn adamdarǵa paıdaly, sebebi bile bilseńiz kofe kerisinshe aǵzadan kálsıdyń shyǵarylýyna septigin tıgizedi.
4. İshek mıkroflorasyn jaqsartady. Banan quramyndaǵy fermentter arqasynda aǵzaǵa taǵammen túsken paıdaly zattar ádettegiden qaraǵanda jyldamyraq sińiriledi.
5. İsh qatý. İsh qatýy bar adamdar úshin banan óte paıdaly jemis. Árdaıym banan jeý ish qatýdan myqty qorǵanysh.
6. Banan asqazandaǵy ızjoga sekildi jaǵymsyz jaǵdaıdan qutylýǵa da birden bir sebep.
7. Asqazan jarasy. Banan jegennen keıin ol asqazan shyryshty qabatynda qorǵanysh qabatyn túzedi. Sonyń áserinen ondaǵy qyshqyldy agressıvti zattar asqazan shyryshyna zıanyn tıgize almaıdy. Bul ásirese asqazan jarasymen aýryratyn adamdar úshin paıdaly. Sebebi asqazan ártúrli bólimende ornalasqan jaralardy jaýyp, qyshqyldan qorǵaǵan saıyn, onyń jazylýy da jyldamraq júredi.
8. Dıareıa kezinde kómek. Dıareıadan zardap shegetinderge banan jeý usynylady. Bul jaqsy qalpyna keltirgish jemis.
9. Kóp júrip, fızıkalyq jattyǵýlarmen aınalysyp, sportpen aınalysatyndar úshin baltyr bulshyqetiniń dirilinen saqtaıtyn qasıeti bar, sebebi banan quramyndaǵy kalıı bulshyqetke oń áser kórsetedi.
10. İsinýler. Banandy jıi jeý, aǵzadaǵy isinýlerden aryltady.
11. Energıa kózi. Eger sportpen shuǵyldanbas buryn banan jep alsańyz, bul jattyǵýlardyń effektıvti ótýine septigin tıgizedi. Sebebi aǵzada qant mólsheri kóbeıip, energıa jattyǵýlardyń sońyna deıin jetetin bolady.
12. As qortylýdyń jaqsarýy. Banan quramyndaǵy pektın jáne helat tárizdi zattar aǵzadan toksınder men basqa da zıandy zattardy shyǵaryp, astyń jaqsy qortylýyna alyp keledi.
13. Áıelder úshin. Banan quramyndaǵy serotonın jáne basqa da paıdaly zattar etekkir kezinde onyń sımptomdaryn jeńildetip, burynǵydan qaraǵanda qolaılyraq ótýge kómektesedi. Eger etekkir kezinde banan jese, onda nashar kóńil kúıden jáne onyń sımptomdarynan qutylýǵa
bolady.
14. Anemıa. Qany azdar úshin banan taptyrmaıtyn taǵam. Onyń jumsaq zatyndaǵy temir mólsheri aıtarlyqtaı kóp bolýy, anemıasy bar adamdardyń taǵam rasıonyna qosýǵa birden bir sebep bolyp tabylady.
15. Júrek aýrýy. Banan quramyndaǵy kóp kalıı qan tamyrlardyń jaǵdaıyn jaqsartyp, ınfarkt jáne ınsýlt paıda bolý jıiligin azaıtady. Gıpertonıaǵa em.
16. Imýnıtet. Bananda bar antıoksıdanttar jáne amınqyshqyldar aǵzany qolaısyz faktorlardan qorǵap, qorǵanyshtyq qasıettin, ıaǵnı ımýnıtetti joǵarylatady.
17. Búırek. Banan búırekke oń áser kórsete alady. Paıdaly zattar, mıkroelementter búırek qyzmetine kómektesip, qum men tastardan arylýǵa kómegin tıgizedi.
18. Júrek aıný. Banan júrek aıný nemese júktiler toksıkozy kezinde kómektesetin ǵajap taǵamdardyń biri.
19. Jándikter shaqqandaǵy qyshý. Banan qabyǵy jándikter shaqqannan keıin paıda bolatyn qyshýǵa jaqsy kómektesedi. Qabyǵyn ishki jaǵynan shaqqan jerge biraz ýaqyt qoısa, nátıjesi birden baıqalady.
20. Ystyqtan qorǵanysh. Banan dene temperatýrasyn qajet kezde tómendetý qabileti bar. Bul ásirese kún ystyq kezde nemese qyzba kezinde asa paıdaly.
21.Shylym shegýdi qoıý. Nıkotındi táýeldilikten qutylyp kele jatqan adam úshin banan jeý paıdaly. Kóp mólsherdegi dárýmender, kalıı, magnıı aǵzadaǵy qalyp qoıǵan nıkotındi shyǵaryp, temekisiz ómirge jyldam úırenýge alyp keledi.
22. Aqyl oı qyzmetin jaqsartý. Joǵary mólsherdegi kalıı adamdy jańa aqparat alyp, tanyp bilý jaǵyna qolaıly jaǵdaı jasaıdy. Bul ásirese sabaq oqý nemese emtıhanǵa daıyndalý kezinde taptyrmaıtyn qural

Ananas - álemdegi eń paıdaly jemisterdiń biri. Onyń shyrynynyń adam densaýlyǵyna paıdasy mol.
1. Imýnıtetińizdi kóteredi. Ananas shyrynynyń quramynda dárýmender men organıkalyq qyshqyldar kóp. Olar aǵzanyń álsireýinen jáne túrli aýrýlardan qutqarady.
2. Kózdiń kórýin jaqsartady. Quramynda beta-karotın men A dárýmeni bar taǵamdardyń kózge paıdasy kóp ekeni bárińizge málim. Tipti qartaıǵanda da kórý qabiletińiz buzylmaıdy.
3. Qyzyl ıek pen tisińizdi qataıtady. Sonymen qatar ananasta qyzyl ıegińiz ben tisińizdi qataıtatyn S dárýmeni bar. Ol parodontoz aýrýynan aman saqtaıdy.
4. Býyn aýrýlaryna kómektesedi. Eger býyndaryńyz aýyryp júrse, as mázirińizge ananasty qosyńyz. Óıtkeni onyń quramynda bromelaın fermenti bar.
5. Júregińizge de paıdaly. Júrek-qan tamyr aýrýlarynyń aldyn alý úshin anda-sanda bolsa da, ananas jep turyńyz.
6. Qan qysymyn tómendetedi. Bul jemiste kalıı bar. Ol gıpertonıaǵa qarsy kúresedi.  
7. Súıekterińizdi qataıtady. Ananas sizdiń súıekterińizdi qataıtady. Sebebi onda marganes pen kálsı kóptep kezdesedi. Bir staqan shyrynynyń ózinde 73% marganes bar. Ol kúndelikti mólsherge jetkilikti.
8. As qorytý júıesin jaqsartady. As qorytý músheleriniń qurylysy men qyzmeti birqalypty jumys isteý úshin ananas
shyrynyn ishińiz.

Mango jemisi san túrli dertke daýa, onyń ishinde ishek obyry men demikpeniń aldyn alady. Mangonyń sondaı-aq shash pen teri kútimine de paıdasy zor. Ǵalymdardyń zertteýi boıynsha, mango semizdiktiń aldyn alady. Mamandar bul jemisti dıabet pen júrek-qan tamyrlary, as
qorytý múshelerinde qıyndyqtary bar adamdarǵa jeýge keńes beredi, dep jazady sheteldik Garvard ýnıversıtetiniń mamandary mangonyń quramyndaǵy beta-karotın demikpe aýrýynyń aldyn alatyndyǵyn aıtýda. Sondaı-aq kúndelikti taǵam rasıonyna beta-karotındi qosý
obyrdy da boldyrmaıtyn kórinedi. Sonymen qatar mamandar mango obyrdyń barlyq túrin boldyrtpaýǵa kómektesedi. Ananasty úı jaǵdaıynda ósirý

Tropıkalyq jemisten ananasty úı jaǵdaıynda qalaı ósirýge bolatynyn zertteý barysynda óz jumysymdy usynamyn.

Ananas - bromelıalar tuqymdasyna jatady. Bromelıa tuqymdasyna jatqanymen, ananas basqa bromelıalar sıaqty epıfıtti emes, ıaǵnı ylǵaldylyqty aýadan alyp, basqa ósimdiktiń ústinde óspeıdi, topyraqta ósip-ónedi. Otany Ortalyq Brazılıa. Tropıkalyq jáne sýbtropıkalyq aımaqtarda taralǵan. 8-ge jýyq túri bar. Qysqa sabaqty, japyraqtary bir-birine tyǵyz janasa, sabaqty aınala ornalasqan. Japyraqtary semser tárizdes uzyn súıir, qatty, qalyń, qabyqty, shetteri ótkir tikendi bolyp keledi. Tabıǵatta eseıgen ósimdiktiń boıy 1 metrge, dımetri 2 metrge deıin ósedi. Japyraqtarynyń ortasynan etti jýan negizgi sabaǵy shyǵyp, sabaq basyna 30-60 sm-lik gúl sheshek atady. Gúldep bolǵan soń, jemis beredi. Jemisi 4-5 aıda jetilip ósedi. Jemisiniń ortasynan negizgi sabaq ósip shyǵyp, tájge uqsas jańa qysqa sabaq, japyraqtar shyǵarady. Japyraqtarynyń birkelki jasyl tústisi, sarǵyshtaý, aq jolaqtary bar túrleri bolady. Úı jaǵdaıynda: «Ananas comosus», «Ananas bracteatus», «Ananas nanus» túrlerin ósiredi. Men ózimniń tájirıbemde kádimgi ózimiz jep júrgen ananasty, úıde japyraq qalemshesimen ósirýge bolatynyn dáleldegim keldi. Maǵan osy jemistiń qalaı ósetini týraly qyzyq boldy. Ol úshin jemisiniń basynda jaqsy shoqtanyp ósip turǵan japyraǵy bar ananasty alyp, qalemsheni jemistiń 2-2,5 sm-deı bóligimen birge kesip aldym. Tómengi 10-15 japyraǵyn bir-birlep alyp tastaýǵa bolady. Jemisiniń jumsaǵyn tazalap alyp tastap, margansovka eritindisine shaıyp, aǵash kómirin jaǵyp, 2 kún kóleńkeli jerde keptirdim. Kepken kóshetti, boıy alasa, keńdeý túbekke otyrǵyzdym. Kúnara sýǵaryp ylǵaldandyryp turdym. Jemis 22-24 0 S temperatýra jylylyqta, jaryq jerde 1,5 aıda tamyrlandy.

Qyzyqty málimet!

Ońtústik sharýalary tropıkalyq aımaqtarda ǵana kezdesetin jemisterdi de ósire bastady. Saryaǵashtaǵy tuqymbaqta kádimgi kıvı men banan, anar, qurma men lımon jaıqalyp ósip tur. «Olardyń dámi men sapasy ózge topyraqta ósken sheteldik jemisterden esh kem túspeıdi», –
deıdi baǵbandar. Saryaǵashtyq kásipker Tanabaı Shyntasov osydan eki jyl buryn Almatydaǵy orman tálimbaǵynan kıvıdiń birneshe kóshetin ákelip otyrǵyzypty. Aldymen tájirıbe retinde ony jylyjaıǵa, keıin ashyq aspan astyna egedi. Tropıkalyq aımaqta ǵana ósetin jemis aǵashy bıyl kóktemde búrshik jaryp, gúldeı bastaǵan. «Aǵashtyń ashyq dalada ónýi ońtústik topyraǵyn jersine bastaǵanyn kórsetse kerek», – deıdi baǵban. Kóshettiń shyǵýyn 90-95 paıyzǵa jetkizý ol tek qana ǵylym men óndiristiń birlesken jetistigi dep biledi.

Ananastan ázirlenetin salat

Quramy:
- Kartop-2dana
- Jumyrtqa-3dana
- Alma-1dana
- Konservilengen ananas
- Shujyq-200gr
- Grek jańǵaǵy
- Maıonez
Daıyndalý tásili:
Almany jýyp tazalaımyz. Shujyqty jáne almany jińishkelep týraımyz. Kartop pen jumyrtqany qaınatyp alamyz. Kartop sýygan son úkishten ótkizemiz, jumyrtqany tórtburyshtap týraımyz. Salatty ydysqa ústi-ústine salamyz.
1. Jarty úkishten ótkizilgen kartop
2. Maıonez
3. Jarty týralǵan shujyq
4. Maıonez
5. Týralǵan jarty alma
6. Maıdalanǵan grek jańǵaǵy
7. Jumyrtqa
8. Konservilengen ananas
9. Maıonez
10. Ústinen dál osylaı qaıta salyp shyǵamyz
Salatty bır sagatqa qoıyp qoıamyz. Betki jaǵyn óz oıńyzǵa qaraı sándep qoısańyz bolady.

Tehnologıalyq prosestiń qysqasha sıpattamasy			Daıyn taǵamnyń qysqasha minezdemesi
Syrty ashylǵan banandy qalyńdyǵy 5-6 mm etip dóńgelep týraıdy, tárelkege salyp ústine qant nemese untaqtalǵan pýdra sebedi.			Salqyn sútpen nemese qaınatylǵan kilegeımen usynady.
Azyq-túlik ataýy	Shıkizat massasy		Sybaǵa kóleminiń esebi
			3	7	20
	Brýtto	Netto	Azyq-túlik kólemi g (netto)
banan	167	100
qant	5	5
kilegeı	100	100
sút	158	150
Shyǵymy	430	355

 

Tehnologıalyq nusqaý

Banan men konservilengen ananastan jasalǵan tosap

Tehnologıalyq prosestiń qysqasha sıpattamasy			Daıyn taǵamnyń qysqasha minezdemesi
Kóstirelge sý quıyp týralǵan ananas salyp,kokos untaǵyn qosyp jáne týralǵan banandy salyp qant sebemiz. Otqa qoıyp qaınaǵan soń báseńdetip lımon shyrynyn qosamyz. Baıaý otta 20 mınýt qaınatamyz. Barlyǵyn qopsytqyshpen aralastyryp ydysqa quıamyz.			Tosap tońazytqyshta 1 aıǵa deıin saqtalady.
Azyq-túlik ataýy	Shıkizat massasy		Sybaǵa kóleminiń esebi
			3	7	20
	Brýtto	Netto	Azyq-túlik kólemi g (netto)
Banan	650	590
ananas	850	700
kokos untaǵy	25	25
lımon shyryny	50	50
qant	320	-
Shyǵymy	1895	-

 

Tehnologıalyq nusqaý

Ananastan, mangodan ázirlengen kısel

Tehnologıalyq prosestiń qysqasha sıpattamasy			Daıyn taǵamnyń qysqasha minezdemesi
Jemisterdiń qabyǵynan arshyp shyrynyn alamyz. Qaınaǵan sýǵa kúnjara qant,jemis shyrynyn qosyp aralastyryp qaınatamyz. Súzgiden ótkizemiz. Alynǵan qospaǵa kartop krahmalyn qosyp túıirshik bolmaıtyndaı etip bárin birge qaınatyp aralastyramyz.			Kıseldi salqyn jáne jyly kúıinde usynamyz.
Azyq-túlik ataýy	Shıkizat massasy		Sybaǵa kóleminiń esebi
			3	7	20
	Brýtto	Netto	Azyq-túlik kólemi g (netto)
ananas	200	100
mango	200	100
qant	200	25
kartop krahmaly	30	30
sý	1 l	-
Shyǵymy	631	255

 

Qorytyndy

Men óz oıymdy qorytyndylaı kele torpıkalyq jemisterdiń adam aǵzasyna paıdaly ekenin jáne ananastyń úı jaǵdaıynda ósirýge bolatyndyǵyn aıtqym keledi.

Paıdalanǵan ádebıetter tizimi

1. “Qazaqstan”: Ulttyq ensklopedıa/Bas redaktor Á. Nysanbaev – Almaty “Qazaq ensıklopedıasy” Bas redaksıasy, 1998
2. Tamaq ónimderin taný. K.Kýzembaev, G.Kýzembaeva.
3. Aspazdyq. K. Kýzembaev.
4. Internet jelileri

---