InfoHub Logo

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń «Táýelsizdik bárinen qymbat» atty maqalasynda Túrkistan oblysyn mysalǵa keltirip kórshiles eldermen shektesetin  basqa da oblystardyń ataýyn ózgertý týraly másele kóterildi. Shynynda da, Ońtústik Qazaqstan oblysynyń jańa ataýy Elbasy N.Á. Nazarbaevtyń sátti bastamalarynyń biri boldy. Bul tek estetıkalyq nemese jáı ǵana tarıhı jady máselesi emes.

Postkeńestik geosaıası jaǵdaıda eldi mekender men ákimshilik-aýmaqtyq birlikterdiń (aýdandar, oblystar) abstraktili nemese burynǵy keńestik sıpattaǵy ataýlary saıası separatısterdiń aram pıǵyldaryna belgili bir yńǵaı týǵyzýy múmkin. Táýelsiz, jańa qazaqstandyq biregeılikti qalyptastyrýmen birge ata-babalarymyz ben batyrlardyń esimin qurmetteý maqsatynda jańa toponımderdi bekitý arqyly ulttyq qaýipsizdikti jáne ýnıtarlyq memlekettigimizdiń negizderin nyǵaıtý qajet.

Osy turǵydan alǵanda, QR Prezıdenti Q.K. Toqaev elimizdiń birqatar oblys ataýlaryn ózgertý máselesin kóterýi oryndy dep esepteımiz. Túptiń túbinde saıası jáne rýhanı beıtarap «Soltústik Qazaqstan oblysy», «Batys Qazaqstan oblysy», «Shyǵys Qazaqstan oblysy» úlgisindegi ataýlar qazaqy ataýlarǵa almastyrylady dep senemiz.

Al  eń joǵarǵy ákimshilik-aýmaqtyq birlikterdiń attaryn ózgertpes buryn, bizdiń oıymyzsha, jasandy, keńestik rýsızm bolyp tabylatyn «oblys» sózinen bas tartý kerek sıaqty. Shyn máninde, bizdiń mádenıetimiz ben qazaq tilinde eń joǵarǵy ákimshilik-saıası birlikter (geografıalyq, tarıhı-mádenı aımaqtar emes) «ýálaıat» dep atalyp kelgeni tarıhshylarǵa málim. Keıde «ýálaıat» sózin iri ákimshilik okrýgterge qatysty qoldanǵan. Kezinde «Túrkistan ýálaıatynyń gazeti», «Dala ýálaıatynyń gazeti» sıaqty gazetterdiń ataýynan kórinip turǵanymyzdaı, «oblys» nemese «gýbernıa» sózderi qazaq tilinde erterekte «ýálaıat» dep aýdarylǵan. Alash-Orda ókimeti  tarıhynda da «ýálaıat» dep ákimshilik birlikterdi ataǵan.

Nazıra Nurtazına, Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ profesory

Jánibek Ákimbek, 1-kýrs magıstranty («tarıh»mamandyǵy)

---