InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Ulttyq úrdis jáne sóz mádenıeti
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik:
Oqýshylarǵa ulttyq úrdis jáne til mádenıeti arasyndaǵy baılanysty túsindirý. Qoǵamdaǵy tildiń damýy jáne oǵan qosar ár tulǵanyń úlesi týraly uǵyndyrý;
Damytýshylyq:
Oqýshylardyń pikiri men kózqarasynyń qalyptasýyna, oıyn dál aıtýǵa yqpal etý;
Tárbıeliligi:
Sezimtaldyqqa, sóz astaryn uǵýǵa, ata - baba dástúrin saqtaýǵa, týǵan tilin qadir tutar azamat qalyptasýyna áser etý;
Sabaqtyń túri: shyǵarmashylyq - izdenis sabaǵy
Sabaqtyń ádis - tásilderi: áńgimelesý - suhbat, oı tastaý, júıeleý, mıǵa shabýyl, praktıkalyq jáne shyǵarmashylyq izdenis tapsyrmalarymen jumys
Jumys formalary: toptyq, ujymdyq, jekeleı
Sabaqtyń kórnekiligi: pikir paraqshasy, plakat, kespe qaǵaz

Sabaqtyń jospary:
1. Tilek – tirek
2. “Tilin bilmegen – túbin bilmeıdi”
3. Sóz júrekten shyqpasa, júrekke jetpeıdi
4. “Ult anasy – til”
5. Danalyqtyń dáni
6. Sıqyrly sózder
7. Bata – baqytqa bastar kúsh

Sabaqtyń barysy: I. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylardyń sabaqqa qatysy, daıyndyǵy tekseriledi.
1. Tilek – tirek. Oqýshylar búgingi kúnniń bastalýyna baılanysty óz tilekterin jyly sózben bildiredi. Mysaly: Qaıyrly tań! Búgingi isterińiz sátti bolsyn!

2.“Tilin bilmegen – túbin bilmeıdi” (logıkalyq suraqtar)
Bóltirik pen Qazybektiń tanysýy
- Ata, shaqshańyz neniń múıizinen jasalǵan? – deıdi bala tańyrqap.
- Qoıannyń múıizinen edi, shyraǵym.
- Qýarǵan jerdiń adamy ekensiń - aý! – deıdi bala shegin tartyp.
- Qýarǵan jerdiń qoıanynyń múıizi qý tutam bolady eken - aý! Bizdiń jerdiń qoıanynyń múıizinen shaqsha emes, shańyraq shyǵar edi. Qart sózden jeńiledi. Balanyń tapqyrlyǵyna rıza bolyp, aq batasyn beredi.
Suraq:
1. Bala men qart ne týraly áńgimelesti?
A) qoıan; Á) múıiz; B) shaqsha; V) sheshendik;
2. Qazybek bı balaǵa ne úshin bata berdi?
A) jaqsy kórgendikten;
Á) tapqyrlyǵy úshin;
B) aıaǵandyqtan;
Tapsyrma: Kóp núkteniń ornyna tıisti daýysty dybystardy qoıyp, óleńdi oqyńdar
M... n q... z... qp... n m... ń... l... p, m... ń t... r... lg.. n

3. Sóz júrekten shyqpasa, júrekke jetpeıdi
Búgingi sabaq:
Ulttyq úrdis jáne sóz mádenıeti
Qazaq halqynyń “qońyr úndi, qorǵasyndaı salmaqty” ulttyq tilindegi ádep – ulttyq til mádenıetiniń kepili.
Sóz mádenıeti degenimiz – oqytý úrdisinde, otbasynda, jalpy adamdardyń ózara qarym - qatynasy negizinde jazbasha jáne aýyzsha tildi ıgerý deńgeıi
Sóıleý tásilderi:
1. Az sóıleý;
2. Bıazy sóıleý;
3. Mánerlep sóıleý;
4. Sóz mánin aıqyndap sóıleý;
5. Keıbir sózge erekshe ún berip sóıleý;
6. Ádeppen sóıleý;
Ulttyq úrdistiń túrleri:
1. Ulttyq erekshelikterdi saqtaı otyryp, árbir sózdiń óz áýezi boıynsha ádepti sóıleý;
2. Shyn sóıleý;
3. İzetti sóıleý. “Úlkenge qurmet, kishige izet” deıdi qazaq halqy;
4. Salaýattylyq. “Peıildiń keńdigi – ǵajap, zeıinniń kemdigi – azap.
5. Biliktilik.
6. İskerlik.
7. Arlylyq.

4. Ult anasy – til”
Bir jurttyń bas ákimi ekinshi bir baıǵa jolyǵysyp, sóılesip turǵanda, qasynan bir jarly mujyq ótip bara jatyp, ıilip, bas uryp sálem berdi deıdi. Oǵan qarsy álgi ákim odan da tómenirek bas uryp sálem aldy. Qasyndaǵy baı:
- Taqsyr, osynshama jurttyń ústinen qaraǵan ákimsiz, osy bir mujyqqa nege sonsha bas urasyz? – dep aıtty deıdi. Sonda ákim:
- Eshbir ilim - bilim úırenbegen mujyq sonsha ıilip, ádeptiligin kórsetkende, men odan ádepsiz bolyp qalaıyn ba? - deıdi.
Y. Altynsarın
Tapsyrma: Oı bólisý.

5. Danalyqtyń dáni
As – tuzben dámdi, sý – muzben dámdi. Al adam – salıqaly, sapaly sózimen dámdi
Á. Naýaı
Tapsyrma: Syn esimderdi tap
Jattyǵýmen jumys:
61 - jattyǵý. Til mádenıeti týraly naqyl sózderdi dápterge jazý
Qaıran til, qaıran sóz – nadanǵa qadirsiz.
Abaı
Óleń degen - ár sózdiń unasymy,
Sóz qosarlyq oraıly jarasymy.
Sózi tátti, maǵynasy túzý kelse,
Oǵan kimniń unasar talasýy
Abaı Qunanbaev
Tapsyrma: esimdikterdi tap

6. Sıqyrly sózder
1. Eki ıyǵyna eki kisi mingendeı;
2. Aıaǵy aıaǵyna juqpady;
3. Saýsaǵynyń ushyn qımyldatpady
4. It terisin basyna qaptady;
5. Jerden alyp, jerge saldy;
6. Úrip aýyzǵa salǵandaı;
7. Qyzdyń jıǵan júgindeı

Tapsyrma: Berilgen sózderdi paıdalanyp, maqal - mátelderdi qatystyra otyryp, sóılem quraý

Jaqsy sóz – jarym yrys”
“ Luqpan hakim myń jyl jasapty”degen sóz el arasyna tarapty. Osy sózdiń baıybyna jetpegen bir jas jigit danagóı hakimniń ózinen surapty. Sonda Luqpan hakim bylaı depti:
- Osy sózdiń shyndyǵy bar, balam. Ǵumyrymda talaı adamǵa jolyqtym. Olarmen ótkizgen árbir jaqsy suhbatty bir jasqa balap otyrdym, - depti El aýzynan
Suraq: Sóıleýdiń qaı túrine jatady?

Test
1. Sóılemdi tolyqtyryńdar.
“Birlik bar jerde...”.
a) asar bolady;
á) tirlik bar;
b) bilim bar;
v) aqparat bar.
2. Sálemdeskende aıtylatyn sózdi tabyńdar:
a) Saý bolyńyz!
á) Amansyz ba!
b) Qosh bolyńyz!
v) Kóriskenshe!
3. Qaı sóz laıyq: Atanyń balasy bolma,... balasy bol.
a) adamnyń;
á) ananyń;
b) shet eldiń;
v) odaqtyń.

Bekitý:
Ulttyq úrdis jáne sóz mádenıeti degenimiz ne?
Sóıleýdiń túrlerin ata.

Baǵalaý
7. Bata – baqytqa bastar kúsh
Áýmın deseń maǵan,
Qudaı bersin saǵan!
Oń jaǵyńa qarasań,
Altynnan terek ornasyn.
Sol jaǵyńa qarasań,
Kúmisten terek ornasyn!
Esh jamandyq bolmasyn!
Aman bolsyn mal - basyń!
Qyzyr bolsyn joldasyń!
Dastarqan baılyǵyn bersin,
Denińniń saýlyǵyn bersin!
Áýmın!

Insert kestesi (túrtip alý strategıasy)
Biletinim-------
Men úshin jańalyq-------------
Meni tań qaldyrady «?»-----------

Úıge tapsyrma:
88 - betti oqý, 63 - jattyǵý. Sóz quramyna taldaý
Nazarlaryńyzǵa rahmet!!!