InfoHub Logo

Bilim berý kózderi. Ekologıa negizderi.
Taqyryby. Úı janýarlary men úı qustary (prezentasıasymen)
Maqsaty. 1. Úı janýarlary men úı qustary týraly jáne olardyń adamǵa keltiretin paıdasy týraly túsinikterin qalyptastyrý.
2. Úı janýarlary men úı qustaryna degen qamqorlyq sezimin oıatý jáne olarǵa jaǵdaı jasaýǵa úıretý.
3. Eńbekqorlyqqa baýlý.

1. Uıymdastyrý kezeńi.
Qýanamyn men de,
Qýanasyń sen de.
Qýanaıyq dostarym,
Araılap atqan ár kúnge.

2. Qyzyǵýshylyqtaryn oıatý.
- Balalar men búgin mektepke kele jatyp bir sandyq taýyp aldym. Ol jaı sandyq emes, sıqyrly sandyq eken. Bul sandyqtyń ishine janýarlar men qustardy sıqyrlap salyp qoıypty. Olardy qutqarý úshin biz sendermen jumbaqtar sheshýimiz kerek. Eger jumbaqtardyń jaýabyn durys tapsańdar, janýarlar men qustardy sandyqtan bosatady.
(árbir jaýaptaǵy janýarlardyń sýretin shyǵaryp taqtaǵa ilý)
1. Kezikti bir janýar,
Ústinde eki taýy bar. Túıe.
2. Quldy eken ár sharýa,
qazyǵyna qut baılap.
Qansha quıyp alsań da,
sarqylmaıdy sút – qaımaq. Sıyr.
3. Kókke shanshyp quıryǵyn,
keledi shaýyp júırigim. Jylqy.
4. Kishkene ǵana boıy bar,
aınaldyryp kıgen tony bar. Qoı.
5. Jelp – jelp etip saqaly,
qolyńnan dám tatady. Eshki.
Balalar bulardyń barlyǵyn bir sózben qalaı ataımyz.
Úı janýarlary.
Olar qaıda mekendeıdi?
Úıde, qorada.
Olarǵa kim qaraıdy?
Adamdar.
Olar nemen qorektenedi?
Jem, shóp, sý.
Balalar, janýarlar senderge kómekteskenderiń úshin rahmet aıtyp jatyr. Endi biz «Aınytpaı sal» oıynyn oınap jibereıik.
«OIYN OINATÝ».

Olaı – bylaı júgirip,
ala mysyq oınaıdy.
Asha almasa esikti,
dybystaıdy ol qalaı.

Kúzetshi kúshik – saqqulaq,
Úı kúzetip shapqylap.
Dybys shyqsa qattyraq,
Qalaı, qalaı úredi.

Óte jaqsy, balalar.
Al, balalar sıqyrly sandyqtan taǵy bir daýystar shyǵatyn sıaqty. Balalar bizder úı qustaryn umytyp ketippiz. Úı qustaryna da kómektesýimiz kerek. Sıqyrly sandyqtyń bizge bergen tapsyrmasy taqpaqtar aıtyp úı qustaryn qutqarýymyz kerek.
Kómektesemiz be, balalar.
(TAQPAQTAR AITÝ).

1. Shubar taýyq múldem,
jolatpaıdy barsa.
Uıasynda júrgen,
balapany qansha.
Balapanyn taýyq,
qyzǵanady jaman.
Qanatymen jaýyp,
sanatpaıdy maǵan.

2. Jaqyn túgil mańaıdy,
Oıatýdan talmaıdy.
Tóbeleske kelgende,
Aldyna jan salmaıdy.

3. Shyǵyp aýyl shetine,
jaıylady betimen.
Qyzyqtyrar ol bizdi,
jumyrtqamen, etimen.

4. Qaýip – qater joq alda,
Maltý kerek oǵan da.
Jumyrtqadan shyǵa sap,
Júgiredi toǵanǵa.
Demeıdi jaz, kúz edi,
Baldyr, jalbyz úzedi.
Sol júzgennen sol úırek,
muz qatqansha júzedi.
Óte jaqsy, balalar bizder búgin sıqyrly sandyqtan úı janýarlary men úı qustaryn qutqardyq. Senderge rahmet aıtyp jatyr.
Sonymen búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby úı janýarlary men úı qustary.

Sergitý sáti. Shıp – shıp shójelerim. (Mýzykamen).

Sonymen balalar úı janarlaryna neler jatady?
Sıyr, túıe, jylqy, qoı, eshki.
Óte jaqsy balalar.
Endi úı janýarlarynyń bizge tıgizer paıdasy qandaı ekenine toqtalyp keteıik.

1. Sıyr - zeńgi baba tuqymy. Ol adamǵa úıir, ári momyn janýar. Bizdiń iship – jeıtin tamaǵymyzdyń barlyǵy – osy sıyr malynyń ónimi.
Óte jaqsy, Aıjan otyra ǵoı.
Balalar sıyr sútinen ne jasaımyz.
Aıran, qurt, irimshik, maı, qaımaq t. b.

2. Túıe - tórt túliktiń tóresi. Túıeniń tıgizer paıdasy óte kóp. Túıeniń súti – shubat. Ol ári sýsyn, ári tamaq. Shubattyń emdik qasıeti kúshti, ishse sút, jese et, maıy mol, sapaly júni bar.
3. Jylqy – jer júziniń bárine taraǵan. Ol qysta saqyldaǵan sary aıazda da dalada jaıyla beredi. Sútinen qymyz, etinen qazy – qarta, jal – jaıa pisiredi.
4. Qoı - tórt túliktiń ishindegi eń momyny. Balalar aýyryp qalǵan kezde de, osy qoıdyń quıryq maıymen sylaıdy, ishkizedi.
Óte jaqsy, balalar úı janýarlarynyń paıdasy óte kóp. Jumyrtqasyn azyq – túlik retinde paıdalanamyz. Mamyǵynan kórpe, jastyq jasaımyz. Etin jeımiz.

Endi balalar dápterimizdegi tapsyrmany oryndaıyq.
(dápterde beınelengen janýarlardyń ishinen úı janýarlary men úı qustaryn tapqyzý. Olardy boıatý).

«TÓLDERİN TAP» dıdaktıkalyq oıyn.
Balalar úı janýarlary men úı qustarynyń bizge tıgizer paıdasy óte kóp eken. Endi balalar osy úı janýarlary men úı qustaryna arnalǵan tyıym sózder de bar.
1. Maldy urýǵa bolmaıdy.
2. Aqty tókpe.
3. Malǵa teris minbe.
4. Qustardyń uıasyn buzba. Olardy úrkitpe.
5. Kendirmen baılama,
Jyńǵylmen aıdama.
Kendirmen baılasań,
jyńǵylmen aıdasań,
mal biter dep oılama. - degen sıaqty tyıym sózderdi oıymyzdan shyǵarmaýymyz kerek.

Qorytyndy.
Jaqsy, balalar. Sonymen búgingi sabaǵymyzda ne týraly aıttyq. Úı janýarlaryn ataıyqshy. Qandaı úı qustaryn bilesińder. Úı janýarlary men úı qustarynyń paıdasy barma.
Balalar, búgingi sabaqqa jaqsy qatysqan balalarǵa syılyǵymyz bar. Myna taýyqqa qarańdarshy. Bul taýyq qarapaıym emes, sıqyrly jumyrtqalar týady. Senderge syılyqqa sıqyrly jumyrtqalaryn alyp kelipti.
(balalarǵa taratý).
Sabaqty qoryta kele senderge aıtarym, úı janýarlary men úı qustaryna únemi
qamqor bolýymyz kerek. Olar únemi bizden qamqorlyq kútedi.
Osymen sabaǵymyz aıaqtaldy.